Door Luk Brusselaers
Een grotere rol voor de ondernemingsraden bij de CAO, roept de FNV in het FNV-bulletin (november '99). Individuele werknemers en hun vertegenwoordigers in de OR moeten een
grotere invloed krijgen op hun arbeidsvoorwaarden. Op die manier worden de CAO en de naleving daarvan meer een zaak van de mensen zelf, aldus het FNV Bulletin. Dat is volgens het bulletin ook de kern van een notitie aangenomen door de federatieraad van de FNV!
De industriebond FNV (FNV-bondgenoten) was al langer van mening dat zowel de vakbeweging als de ondernemingsraad een belangrijke taak hebben op bijvoorbeeld het gebied van de werktijden. Binnen de vakbeweging heeft de mening postgevat, dat de ondernemingsraden een belangrijkere rol moeten gaan spelen in de onderhandelingen met de werkgevers over de CAO's. OR-vakbladen en -scholingsinstituten zien deze tendens blijkbaar wel zitten.
Dat de werkgevers er oren naar hebben om de ondernemingsraden een veel belangrijkere rol te laten spelen in het tot stand brengen van de arbeidsvoorwaarden is begrijpelijk vanuit hun gezichtspunt. Zij zijn met name de pleitbezorgers van deze uitgeklede CAO's. Dat de vakbonden zich achter de uitgeklede CAO's willen scharen, is meer dan bedenkelijk. Immers, middels de grotere inbreng van de ondernemingsraden wordt straks de vakbeweging zelf onderuit gehaald of minstens verzwakt.
Een onbegrijpelijk standpunt voor de vakbeweging, tenzij deze vakbeweging zichzelf al helemaal ziet als een individuele 'verzekeringsorganisatie' en de collectieve belangenbehartiging liever als stukje geschiedenis wil opbergen? De uitbreiding van de inbreng van de ondernemingsraden wordt gepromoot in een campagne om de leden voor het idee gevoelig te maken. Meer inbreng via de OR wordt onder de noemer 'democratischer' verkocht (dicht bij de werkvloer), als mogelijkheid om makkelijker in te spelen op de specifieke eisen van de werkplek, enzovoorts. De uitgeklede CAO's worden moderne CAO's genoemd, eigentijds, flexibel, raamovereenkomsten e.d.
Meer dan zes procent van de Nederlandse ondernemingsraden bepaalt zelfs al de hoogte van het loon mee!
Afbraak onder motto 'modern'
In feite gaat het bij al dit moderniseren van de CAO's om afbraak van de collectiviteit. De macht van de werkers ligt in hun aantal, alleen samen sta je sterk. Door alles per bedrijf (zelfs per OR) op te splitsen, wordt de macht van de werkers uitgehold en onderuitgehaald. In principe wordt daarmee ook de macht van de vakbeweging verzwakt (met de duidelijke instemming van de vakbondstop!).
Voorstanders van de 'modernisering' van de CAO's verliezen bewust (of onbewust) de bestaande maatschappelijke machtsverhoudingen uit het oog.
Nog altijd is een werkgever binnen de huidige maatschappelijke realiteit, in zijn bedrijf of instelling, DE BAAS. De wet op de ondernemingsraden en de vakbonden zelf doen daar niets aan af. Het ontstaan van de ondernemingsraden (de wet op de ondernemingsraden) kwam voort uit de pogingen van het kapitaal om de vakbonden onderuit te halen. De mogelijkheden van ondernemingsraden zijn beperkt, als een waakhond aan een ketting, door de wet op de ondernemingsraden. Deze wet geeft voor strijdbare OR-leden absoluut geen echte garanties op bescherming tegen een kwaadwillige baas.
Zwakkere positie
Ondernemingsraden zullen vanuit een veel zwakkere positie over de invulling van de CAO's moeten gaan onderhandelen. Zij zijn makkelijker onder druk te zetten of te chanteren. Hun achterban wordt beperkt tot de eigen organisatie.
Een werkgever heeft de beroepsmatige taak om het beleid van zijn organisatie ter harte te nemen. Hij moet het dan opnemen tegen OR-leden die hun OR-werk naast hun eigenlijke werk moeten invullen. Daarbij zijn de OR-leden dan nog economisch afhankelijk van dezelfde werkgever, waarmee ze in het gevecht verzeild kunnen raken over de verder in te vullen arbeidsvoorwaarden!
De vakbonden worden ondertussen versnipperd in de onderhandelingen per bedrijf of organisatie, in individuele keuzes. Men laat het individualisme en de 'ieder voor zich'-mentaliteit vrij woekeren en ondermijnt daarbij de bestaansredenen van de vakbonden zelf.
Alleen samen sta je sterk!
Deze verplaatsing van het vakbondsgevecht naar nieuwe terreinen kan niet anders zijn dan een (geplande?) vlucht. In plaats van samen te strijden verplicht men straks de sterkste groepen tot inlevering. Het gemeenschappelijke terrein wordt verlaten voor de lokale organisatie. Lokale organisaties die dan ook nog onderling tegen elkaar kunnen worden uitgespeeld!
Onze maatschappij wordt nog steeds geregeerd door een economisch systeem dat kapitalisme heet. Diegenen die de productiemiddelen bezitten, kunnen zich alle rijkdommen toeëigenen die door de werkers geproduceerd worden. Het doel van het systeem is: zoveel mogelijk winst te maken. De menselijke waarden en respect voor de natuur komen daar alleen als sluitstuk in voor. Het systeem heeft zeker niet tot doel, om aan de behoeften van de mensheid te voldoen. Om te overleven vernietigt het productiemiddelen en sluit bedrijven.
De verdediging van de werkers tegenover dit onmenselijke systeem, de mogelijkheden van de werkers om dit onmenselijke systeem te gaan vervangen door een systeem dat gebaseerd is op sociale gelijkheid voor iedereen, kan alleen uitgaan van de collectiviteit van de werkers en niet van een verdeelde werkende klasse.