Politiek einde Wiranto
Van
een correspondent
De machtsstrijd
tussen de Indonesische president Abdurrahman Wahid en
de voormalige legerleider generaal Wiranto is bijna
ten einde. Tijdens zijn Europese tour riep Wahid
Wiranto op om zich uit de regering terug te trekken.
Dit nadat Wiranto, de coördinerend minister voor
Politiek en Veiligheid, was genoemd in het rapport
van de onderzoekscommissie, die de
mensenrechtenschendingen in Oost-Timor, na het
referendum van vorig jaar, heeft onderzocht. Bij zijn
terugkomst in Jakarta schorste hij Wiranto, na enig
geharrewar, uit zijn functie. Wiranto heeft de
schorsing geaccepteerd.
Wiranto wordt, samen
met 32 anderen, verantwoordelijk gehouden voor het
bloedvergieten dat op de stemming voor
onafhankelijkheid volgde, omdat hij niets heeft
gedaan om het geweld te voorkomen.
Beloning
Wiranto weigerde om zich terug te trekken. Hij maakte
duidelijk dat hij eerst met de president zelf wilde
spreken die op 13 februari naar Indonesië
terugkeerde. Wahid heeft gezegd dat, als Wiranto voor
het gerecht moet verschijnen en schuldig wordt
bevonden hij er persoonlijk voor zal zorgen dat de
voormalig legerleider amnestie krijgt. Dit geldt niet
voor de andere personen, waaronder veel officieren,
die in het rapport zijn genoemd. Voor Wiranto maakt
Wahid een uitzondering in verband met een incident
uit het Soeharto-tijdperk. Van Soeharto kreeg Wiranto
in 1997 de opdracht om Wahid en PDI-P-leider Megawati
Soekarnoputri uit de weg te ruimen. Wiranto heeft
deze opdracht niet uitgevoerd, en wordt hiervoor nu
beloond.
Coup
De verwachting is dat Wiranto uiteindelijk het aanbod
van Wahid zal accepteren. Hij kan ook weinig anders,
omdat hij vanuit de strijdkrachten geen echte steun
meer krijgt. Een aantal generaals, waaronder ook de
leider van de strijdkrachten, Admiraal Widodo, heeft
openlijk gezegd dat ze een couppoging door
Wiranto-aanhangers niet zullen tolereren. De generaal
die verantwoordelijk is voor Jakarta, generaal
Riyacudu ging nog verder. Hij gaf aan dat hij en zijn
soldaten zullen vechten tegen de aanhangers van
Wiranto als dit nodig mocht zijn.
Het komt er in feite
op neer dat Wiranto de strijd om de macht heeft
verloren. Volgens Wahid staat 90 procent van het
leger achter zijn presidentschap. Hij is er van
overtuigd dat hij de overige 10 procent ook nog aan
zijn zijde zal kunnen krijgen in de komende tijd.
Wahid, beter bekend als Gus Dur, blijft ook
vasthouden aan zijn beslissing dat de schuldigen voor
het bloedvergieten in Oost-Timor in Indonesië moeten
worden berecht. Hij wil op deze manier bewijzen dat
Indonesië dit soort zaken zelf kan oplossen, zonder
tussenkomst van de Verenigde Naties, die voorstander
zijn van een internationaal tribunaal.
Gus Dur in Europa
Van eind januari tot 13 februari bezocht president
Wahid een aantal Europese landen waaronder
Zwitserland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Nederland,
Duitsland en Italië. Verder bezocht hij India en
sloot hij zijn tour af in Zuid-Korea.
Het doel van de bezoeken was om aan de wereld
duidelijk te maken dat Indonesië veranderd is. Dat
het nu gaat om een democratisch land, weliswaar met
een relatieve democratie. Ook zocht Wahid steun om de
economische crisis, een erfenis van het
Soeharto-tijdperk, te overwinnen.
Bezoek aan
Nederland
Het bezoek aan Nederland, dat op 3 februari begon,
werd door de Nederlandse regering als een bijzondere
gebeurtenis gezien. Wahid was de tweede Indonesische
president die Nederland bezocht, na Soeharto in 1970.
President Soekarno heeft Nederland nooit bezocht,
omdat de banden met Nederland na de onafhankelijkheid
slecht waren. Nederland bleef koloniale macht
uitoefenen over Indonesië tot in 1955 het Ronde
Tafel Conferentie-Verdrag werd opgezegd. Tot 1962
handhaafde Nederland nog de bezetting van West-Papua.
Het bezoek van Wahid
heeft de relaties tussen Nederland en Indonesië
genormaliseerd. Ook heeft Nederland 100 miljoen
gulden aan Indonesië geschonken. Op zich een laag
bedrag, dat vooral een symbolische waarde heeft.
Wahid gaf aan dat hij van Nederland wil leren, vooral
op het gebied van de burgerlijke democratie en de
scheiding van kerk en staat. Hij maakte duidelijk dat
hij inspiratie zoekt.
Molukken
Op het gebied van het geweld op de Molukken liet
Wahid blijken dat Nederland hier deels de schuld voor
draagt. Tijdens het koloniale tijdperk gaf Nederland
de christenen in de Molukken een aantal privileges
die de moslimbevolking niet had. Soeharto werkte net
andersom en gaf de moslims meer macht. De woede en
frustratie die dit alles heeft opgewekt speelt een
grote rol in het huidige geweld dat aan 2000 mensen
het leven heeft gekost. Meer dan tienduizend mensen
zijn gewond geraakt.
De Molukkers in
Nederland demonstreerden op het Malieveld in Den Haag
tijdens het bezoek van Wahid. Maar de demonstratie
van ongeveer 2000 mensen, georganiseerd door het RMS,
dat streeft naar een onafhankelijke Molukse staat,
had een vriendschappelijke boodschap voor Gus Dur.
Het kwam neer op een waarschuwing om toch vooral
waakzaam te blijven. De RMS is een organisatie van
bannelingen, met weinig aanhang onder de bevolking op
de Molukken. De situatie in het gebied, en vooral op
Ambon blijft instabiel. Wel zijn er pogingen tot
verzoening. De moslim- en christelijke gemeenschappen
hebben gezamenlijk de eerste stenen gelegd voor de
wederopbouw van een kerk en een moskee die tijdens
het geweld zijn verwoest.
Atjeh
Tijdens zijn bezoek aan Nederland onthulde president
Wahid dat er onderhandelingen gaande zijn tussen de
Indonesische regering en de Atjeh Merdeka (GAM), de
onafhankelijkheidsbeweging in Atjeh. Volgens Gus Dur
zijn er mogelijkheden tot een oplossing en hij hoopt
dat er in april een doorbraak zal plaatsvinden.
De Atjeh
Merdeka-leiders, die zich in Zweden bevinden, hebben
ontkend dat er onderhandelingen gaande zijn, maar het
is niet duidelijk hoeveel invloed zij hebben op de
gebeurtenissen in het gebied. Duidelijk is wel dat er
nog steeds gevechten zijn tussen het leger en politie
en de Atjeh Merdeka. Het leger heeft de aanvallen
opgevoerd en er zijn aan beide kanten slachtoffers
gevallen. Over een referendum, zoals eerder was
voorgesteld, wordt op dit moment niet meer gesproken.
Soeharto
beschuldigd
De Indonesische procureur-generaal Marzuki Darushman
heeft officieel bekendgemaakt dat oud-president
Soeharto een verdachte is in een corruptie-onderzoek.
Soeharto zou op 14 februari worden verhoord over
corruptie bij een aantal charitatieve instellingen
die onder zijn leiding stonden. Het is de eerste keer
dat Soeharto als een verdachte wordt behandeld. Voor
de verkiezingen liet Habibie het corruptie-onderzoek
stilleggen, zogenaamd omdat er gebrek aan bewijzen
was.
Advocaten voor de 78-jarige ex-president
protesteerden onmiddellijk dat zijn gezondheid een
verhoor niet toe zou laten. Het onderzoek naar de
activiteiten van de instellingen werd in december
heropend, en Darushman zei toen al dat hij er
Soeharto van verdacht grote sommen geld van de
instellingen achterover te hebben gedrukt.
Het geld kwam uiteindelijk terecht in de zakken van
de Soeharto-familie. Het onderzoek zal nu verder
worden uitgebreid. President Wahid heeft gezegd dat
als Soeharto schuldig wordt bevonden hij amnestie zal
krijgen als hij berouw toont en het gestolen geld
teruggeeft.