Kosovo: het verhaal van Zoran
Andjelkovic over de etnische zuivering
"Elke
dag doodt het UCK een Serviër. Wat doet de
NAVO?"
Door
Michel Collon (in Kosovo)
Zoran Andjelkovic
(41 jaar) is professor economie en voorzitter van het
Centrum voor Vrede en Verdraagzaamheid in Kosovo. Hij
helpt Servische slachtoffers van de etnische
zuivering. Hij publiceerde onlangs een nauwkeurig en
scherp dossier over de vervolgingen tegen Serviërs,
zigeuners en andere minderheden: "Days of
terror". Zijn getuigenis is verschrikkelijk.
Is het Centrum
voor Vrede en Verdraagzaamheid opgericht ter
verdediging van de Serviërs?
Zoran Andjelkovic. Nee, het ontstond in de
zomer van 1998 om de goede verstandhouding tussen de
verschillende nationaliteiten te promoten. Onze
eerste actie was in september '98, toen we
humanitaire hulp boden aan de Albanezen die
wegvluchtten uit de streek Decani, vanwege de
botsingen tussen de UCK-separatisten en de politie.
We hielpen hen naar huis terug te keren.
En sinds de NAVO
Kosovo bezet...
Zoran Andjelkovic.
De Serviërs hebben niemand meer die hen helpt. Geen
regering, geen leger, geen politie. Ze konden zich
alleen wenden tot de Kfor. Maar als ze die ter hulp
riepen, gooiden de Albanese tolken de telefoon meteen
dicht.
Zijn er eigenlijk
nog Serviërs?
Zoran Andjelkovic.
Dat hangt van de streek af. In de grote steden in het
zuiden zoals Pec, Prizren en Decani zijn er geen
meer, nee. Ze zijn allemaal verjaagd. Er zijn nog een
paar dorpen over, die helemaal geïsoleerd zijn en
omsingeld. En Orahovac, een grote enclave, zeg maar
een getto waar tweeduizend Serviërs opgesloten
zitten, afgesloten van alles. Gisteren hoorde ik dat
er weer twee huizen in brand werden gestoken, in de
enclave zelf. Het UCK wil hen volledig vernietigen.
De Servische bevolking is de laatste maanden met de
helft geslonken. (Dit gebied wordt door Nederlandse
troepen 'bewaakt'!, red. Man.)
Bij Gnjilane, in de
Amerikaanse sector, zijn er nog een paar honderd
Serviërs in de dorpen. Gisteren zijn er weer twee
vermoord. In de rug geschoten toen ze naar een
benzinestation probeerden te gaan.
In de hoofdstad
Pristina woonden 40.000 Serviërs. Nu nog nauwelijks
400. Die zitten al maanden opgesloten in hun
appartementen, ze durven hun huis niet uit te komen.
Mitrovica is nog de
enige multi-etnische stad. Dat is de enige streek,
ongeveer éénzesde van Kosovo, waar de Serviërs
standhouden. Maar het UCK wil hen ook daar verjagen
om de zuivering van heel de provincie te voltooien.
Wellicht omdat de
rijke Trepca-mijnen hier liggen?
Zoran Andjelkovic.
Zeer zeker. De mijnen liggen in het zuidelijke
(Albanese) gedeelte van Mitrovica. Maar de
onontbeerlijke verwerkende fabrieken liggen in het
noorden. Het UCK wil het geheel controleren.
Maar de NAVO wilde
toch een multi-etnisch Kosovo?
Zoran Andjelkovic.
Ik denk dat er een enorme inspanning van
verdraagzaamheid nodig zal zijn om tot een
multi-etnisch Kosovo te komen. (Mijn gesprekspartner
krijgt een telefoontje, hij vertelt me...) Zie hier,
de Kfor is net de Servische Universiteit van
Mitrovica binnengevallen. Ze hebben ramen en deuren
geforceerd, documenten vernield. Er is een grote
betoging van het UCK aangekondigd. Ik vrees het
ergste.
Uw werk lijkt een
moeilijke opgave.
Zoran Andjelkovic.
(Afwezige blik, lange stilte) Ja. Het is als een
lange foltering, elke minuut valt er een druppel op
je hoofd. Ik ken mensen die vermoord werden nadat ik
hen had overtuigd om hier te blijven. Leef daar maar
eens mee.
Beschermt de Kfor
de Serviërs niet?
Zoran Andjelkovic.
Ik troonde generaal Jackson mee naar verschillende
bijeenkomsten van Serviërs. Hij luisterde naar hun
klachten maar deed niets.
De Kfor had een groot aantal Serviërs in Pristina
kunnen houden, gewoon door een paar gebouwen te
beschermen. Dat heb ik gevraagd en Jackson
antwoordde: "Ik heb geen soldaten voor elk
gebouw." Toen veel Serviërs vermoord werden of
verjaagd, zei ik hem: "Nu zijn er nog slechts 50
gebouwen over die u moet beschermen, dat is twee
soldaten per gebouw! "Hij antwoordde agressief:
"Ik kan niet elke Serviër beschermen." Hij
heeft er geen enkele beschermd.
Treft uw kritiek de
hele Kfor?
Zoran Andjelkovic. Toen twee terroristen een gebouw
in Pristina aanvielen, traden twee Britse Rode
Baretten op, ze doodden twee aanvallers. Wel, ze
hebben Kosovo direct moeten verlaten. Hun minister
Cook wil hen voor het gerecht brengen. Vorige
donderdag was er een Britse officier, wiens naam ik
niet kan zeggen, die in mijn bijzijn erkende dat het
UCK op onwettelijke manier vijftigduizend wapens had
behouden. Als de officieren een boek over Kosovo
mochten schrijven, dan zou dat het ergste zijn wat er
ooit geschreven werd.
Kortom, de NAVO is
niet echt een vredesmacht...
Zoran Andjelkovic.
Het is erg moeilijk een vuur te blussen dat je zelf
hebt aangestoken. Bij de onderhandelingen van
Rambouillet (begin '99) zei men dat Joegoslavië werd
aangevallen om een politieke oplossing op te leggen.
Vandaag spreekt niemand nog van een politieke
oplossing. Niemand spreekt nog van Rambouillet.
Ze zeiden dat ze vochten voor de Mensenrechten maar
vandaag worden de meest elementaire rechten van de
Serviërs vertrapt. Recht op gezondheid? Ze kunnen
niet terecht in de ziekenhuizen, die zijn
voorbehouden voor Albanezen. Recht op onderwijs?
Twintigduizend Servische studenten werden verjaagd.
Recht op je eigen taal? In Pristina word je
neergeschoten als je Servisch praat! En het recht op
leven! Elke dag wordt er een Serviër vermoord door
de terroristen van het UCK. Achthonderd mensen werden
ontvoerd. Hoeveel van hen heeft de Kfor
teruggevonden? Geen enkele!
Krijgt ze de UCK
niet onder controle, dan?
Zoran Andjelkovic.
Ze wil dat gewoon niet! Waar het UCK er niet in
slaagde de Servische arbeiders uit de fabrieken te
verjagen, heeft de Kfor dat op zich genomen. Ze
hebben de fabrieken onder controle genomen
"omdat er problemen te regelen vallen". De
eerste dag trokken ze binnen met de Albanezen in hun
kielzog. De tweede dag zeiden ze: "Het is
gesloten totdat wij beslissen wie er hier mag
werken." En de derde dag installeerden ze een
nieuwe directeur en nieuw personeel...
Hoe ziet u de
toekomst van Kosovo?
Zoran Andjelkovic.
(zucht diep) Daar kan niemand op antwoorden
Michel
Collon, Solidair-journalist en auteur van
Blufpoker, is
aanwezig op 25 maart in buurthuis Verzet,
Hembrugstraat 156,
Amsterdam, om 19.30 uur, op uitnodiging van
het comité
'NAVO NEE'.
De Videofilm "Onder de bommen van de
NAVO,
15 Belgen in Joegoslavië", is
verkrijgbaar bij het comité
"NAVO NEE": tel. 070-3603676. "Het UCK wachtte
op de bombardementen als steun voor
hun gewapende aanval"
|
U was hier
tijdens de grote uittocht van de vluchtelingen, de
eerste dagen van de oorlog. Hoe legt u die uit?
Zoran Andjelkovic.
Voor de bombardementen al was ik bang voor de
gevolgen ervan. Niet zozeer de vernietiging van de
huizen, dat valt al bij al nog mee overigens, maar de
chaos en de conflicten tussen de mensen.
Het UCK wachtte op de bombardementen als een steun
voor hun eigen gewapende aanval om de steden te
bezetten. Dat was logisch. Zoals het ook logisch was
dat de Joegoslavische politie en het leger hen niet
konden laten begaan en dat de burgers tussen twee
vuren kwamen te zitten. Dat is ook gebeurd. Het
verschijnen van gewapende bendes was onvermijdelijk
in de verwarring en de woede die de bombardementen
opwekten.
Toen het UCK inzag dat het de oorlog niet kon winnen,
gaf ze het bevel te vertrekken. Om het terrein vrij
te maken voor de bombardementen. En om een
'humanitaire ramp' te kunnen inroepen.
Dus is het
waar dat Serviërs in die eerste dagen Albanese
burgers hebben aangevallen...
Zoran Andjelkovic.
Ja, dat is waar. In die periode liet de
Joegoslavische staat 1.623 mensen dagvaarden wegens
misdaden. Daar kun je verslagen van natrekken in de
Joegoslavische kranten. De bombardementen, de orders
van het UCK en de plaatselijke misdaden zijn drie
factoren die sterk hebben bijgedragen tot de exodus.