Alle reden spijt te betuigen aan
Indonesië
Ibrahim
Isa
De bereidheid van
premier Kok spijt te betuigen aan Indonesië voor het
Nederlandse koloniale optreden, verdient te worden
toegejuicht. Kringen in Nederland vinden die
spijtbetuiging niet nodig. Er zijn mensen die het als
een knieval beschouwen en zelfs eisen dat Indonesië
spijt betuigt voor de wreedheden die ook door
Indonesiërs gepleegd zouden zijn.
Naar mijn mening
wijzen deze - soms heftige en emotionele - reacties
op een zeer vergaand onbegrip en onverwerkt koloniaal
verleden. Sommigen, zoals de weduwe van generaal
Spoor, geven zelfs blijk van een onvervalst koloniale
mentaliteit.
Nadat Nederland door
Duitsland werd bezet, moest Nederlands-Indië
zichzelf redden. Het was duidelijk dat de oorlog in
Europa zich zou uitbreiden naar de Stille Oceaan. Wat
deed de Nederlands-Indische regering om 'Indië'
weerbaar te maken tegen de dreigende Japanse inval?
Vanuit de nationale Indonesische beweging werden
voorstellen daartoe gedaan, zoals het instellen van
een Indonesische militie, zodat de bevolking zich zou
kunnen bewapenen. Ook werd voorgesteld de
Indonesische bevolking meer democratische rechten en
vrijheden te verlenen en een Indonesisch parlement in
te stellen.
Maar deze voorstellen
werden allemaal verworpen. Niet alleen dat, de
Nederlands-Indische regering ging zelfs zover dat zij
prominenten van de nationale beweging arresteerde en
in concentratiekampen liet werpen, verdacht van
zogenaamde pro-Japanse sentimenten. De reeds eerder
veroordeelde Indonesische leiders, zoals Soekarno,
Hatta, Sjahrir en anderen moesten ook in hun
verbanningsoorden blijven. De politieke gevangenen in
het beruchte kamp Boven-Dogoel werden later
haastje-repje geëvacueerd naar Australië.
Al deze maatregelen
tonen aan dat de Nederlands-Indische regering niet
alleen niet van plan was de Indonesische bevolking te
betrekken in de verdediging van Nederlands-Indië,
maar ook bang was voor die bevolking. We weten
allemaal wat hiervan het resultaat was. Binnen een
paar dagen werd 'Indië' door Japan bezet. De
Indonesische bevolking werd weerloos overgeleverd aan
de bezetters. Hierdoor verloor Nederland eigenlijk al
elk recht op Indonesië.
Met welk recht keerde
men na de oorlog terug om het bewind weer op zich te
nemen alsof er niets was gebeurd? Met welk recht
veroordeelde Nederland Indonesische nationalisten
omdat zij hadden samengewerkt met de Japanse
bezetter, met als doel een onafhankelijk Indonesië?
Het getuigt van
koloniale arrogantie als iemand de onderdrukking van
de vrijheidsstrijd nu nog wil goedpraten. Het getuigt
van koloniale arrogantie om de Nederlanders die zich
tegen dit koloniale beleid hebben verzet door dienst
te weigeren of zich te scharen aan de zijde van de
Indonesiërs, te veroordelen, gevangenisstraf op te
leggen of van landverraad te betichten. Aan deze al
meer dan een halve eeuw durende koloniale arrogantie
moet toch eens een einde komen.
In verband hiermee
verdient de bereidheid van Premier Kok zijn spijt te
betuigen, ons aller respect. Des te meer omdat dit
geen eis is van Indonesische zijde. Het zou een
waardige afsluiting van de discussie over de
koloniale periode zijn, juist nu Indonesië aan het
begin staat van een nieuwe, hoopgevende fase in zijn
ontwikkeling.
De auteur is
publicist, medeoprichter van de Stichting Azië
Studies en voormalig adviseur van het ministerie van
Buitenlandse Zaken van Indonesië.
Bron: Volkskrant, 4
maart 2000