Verdediging sociale verworvenheden is politieke machtsstrijd.
Door Rinze Visser
Heel goed herinner ik mij nog van vroeger de gesprekken onder de arbeiders als het ging over het gebrek aan strijd als die nodig werd gevonden. De prijzen van de levensmiddelen gingen
omhoog, een forse loonsverhoging was nodig. Een fikse huurverhoging was aanstaande, daar moest tegen opgetreden worden. Als er dan niet snel mensen bereid werden gevonden die zich aan wilden sluiten bij een actie-initiatief, dan waren ze er altijd, die uitspraken. De meest aansprekende in die soort en die mij het best is bijgebleven, is deze: de mensen moeten eerst stro vreten, voor ze in beweging willen komen...
Deze uitspraak is wel een zeer uiterste variant op de stelling dat de mensen eerst goed arm moeten zijn eer ze in verzet komen, wat een steeds terugkerend discussiepunt is geweest in de arbeidersbeweging en dus ook in de communistische partijen. En, ondanks het tóch vernietigende argument dat er van de armste mensen op de wereld vaak nauwelijks verzet komt en deze in hun erbarmelijke toestand lijken te berusten, leidt de stelling dat, naarmate het de arbeiders beter gaat, de actiebereidheid minder is, een taai leven. Zo komt het ook voor dat het bestaan van een netwerk van sociale zekerheden en voorzieningen voor de arbeidersbevolking a priori wordt gezien als een min of meer geslaagde poging van het kapitaal om de arbeiders rustig en tevreden te houden teneinde ze zó hun revolutionaire aspiraties te ontnemen. Zoals een hond een bot krijgt toegeworpen, opdat hij niet zal bijten...
Het is nodig om te erkennen dat het hier gaat om een ideologisch en tactisch strijdpunt binnen de arbeidersbeweging en dan met name in communistische partijen, dat steeds, op de achtergrond of op de voorgrond, in gematigde vorm of soms in extreme vorm, aan de orde is. Het is niet afkeurenswaardig als dit twistpunt voortdurend aan de orde is, het moet zelfs altijd aan de orde zijn. Maar dan niet op de achtergrond, maar op de voorgrond! Het moet steeds onderdeel uitmaken van de discussie over tactiek, over actie-initiatieven en eventuele bondgenoten daarbij.
Waarom? Omdat er schijnbaar een tegenstrijdigheid is in communistische politiek en omdat deze tegenstrijdigheid de schijn van werkelijkheid gaat aannemen als er niet op een juiste wijze wordt uitgegaan van het marxisme-leninisme. Wat is nu die schijnbare tegenstrijdigheid? Communisten traden en treden als de besten op voor lotsverbetering van de arbeidersklasse. In de wens en de wil tot het opkomen voor de nabij liggende belangen van de arbeidersklasse onderscheidden de communisten zich niet eens zoveel van de sociaal-democraten, van de opportunisten in de arbeidersbeweging.
Het is best mogelijk, en onder de leiding van de opportunisten was dat zeker zo, dat de sociaal-democraten in hun wil om positieve zaken ten gunste van de arbeidersklasse te bereiken, daarbij het bevorderen van de klassenvrede en daarmee óók de belangen van het kapitaal op het oog hadden, doch, waar het de directe, tastbare resultaten betrof, waren zij bondgenoten van de communisten. Het grote verschil tussen de communisten en de sociaal-democraten gold de betekenis van de lotsverbetering - dus ook de grotere vrijheid van de arbeidersbevolking! - voor de langere termijn. Voor communisten betekenen sociale zekerheden, beperking van de arbeidsdag, betere gezondheidszorg en vakanties, betere schoolopleiding, betere levensomstandigheden, evenzovele successen die de arbeiders weerbaarder en sterker maken tegenover hun klassenvijand, de kapitalistenklasse!
De steeds terugkerende problematiek van een revolutionaire organisatie als een communistische partij is dat elk succes in de dagelijkse belangenstrijd negatief terug kan slaan op de invloed van de communistische partij. Immers, bereikte resultaten werken tevredenheid en ook zelfgenoegzaamheid in de hand. Elke voor de arbeidersklasse bevochten belangrijke verworvenheid is - zonder dat het de feitelijke machtsverhoudingen aantast - een verworvenheid binnen het kapitalistisch systeem. Zulk een verworvenheid wordt daardoor óók onderdeel van dat systeem, ondanks het soms felle verzet dat de kapitalistenklasse tegen de totstandkoming ervan heeft gevoerd.
Het probleem van de schijnbare tegenstrijdigheid - dat de door de binnen het raam van het kapitalisme behaalde sociaal-economische successen ontstane krachtsvergroting van de arbeidersklasse in de praktijk vaak een verzwakking blijkt -, kan alleen worden opgelost als de strijd van de arbeidersklasse bóven het sociaal-economische wordt uitgetild en een politiek karakter krijgt.
Om een paar voorbeelden te noemen: het is niet voldoende als de strijd voor het loon en de direct met de arbeid verbonden voorzieningen beperkt blijft tot een aantal actie-erupties als er CAO's aflopen en er nieuwe moeten komen. Stakingen zijn in feite dan niet meer dan 'uit de hand gelopen' onderhandelingen en zullen nauwelijks bijdragen tot versterking van het klassenbewustzijn van de erbij betrokken arbeiders. Het resultaat van de aantasting van sociale zekerheden gaat veel verder dan negatieve gevolgen
ervan voor particulieren en bepaalde groepen; er zijn óók politieke gevolgen voor de hele maatschappij en in het bijzonder voor de arbeidersbevolking.
Zoals ook de resultaten van loonacties op de bedrijven en instellingen die maatschappelijke gevolgen hebben. Ook hier en op veel andere gebieden geldt de marxistisch-leninistische wijsheid van het zich als eenling of kleine groep niet bewust zijn van de maatschappelijke gevolgen van bewust handelen.
Het problematische van communistische politiek in een ontwikkeld kapitalistisch land in de praktijk is het in het denken binnensluipende automatisme dat behaalde resultaten op sociaal-economisch terrein wel als vanzelf óók tot politieke resultaten zullen leiden... Zo is een overwinning op een kapitalist niet hetzelfde als een overwinning op het kapitalisme!! Zonder een juiste, zonder een tactisch goede politieke propaganda gericht op de arbeidersbevolking en een ieder die het maar horen wil, zal bij elke op de kapitalisten geboekte overwinning de politieke versterking van de arbeidersklasse en van de communistische partij uitblijven! Erger nog: de kans is groot dat dan het politiek bewustzijn, het klassenbewustzijn van de arbeidersbevolking er schade van ondervindt.
Als binnen het raam van het kapitalisme - en dat ook nog in een kapitalistisch hoog ontwikkelde, voormalig koloniale staat - belangrijke resultaten te behalen zijn, zoals in het verleden is gebeurd, waarom dan nog strijden voor het socialisme..? Het is altijd deze gedachte geweest, waardoor een groot deel van de arbeidersbevolking zich - zeker emotioneel - aangetrokken voelde tot de sociaal-democratie, tot de politiek van het opportunisme!
Dus, in dit verband, kan het soms lijken alsof de klassentegenstander de sociale verworvenheden als anti-arbeiderswapen, als anti-communistisch wapen, heeft ontwikkeld. Als we nu zien dat de heersende klasse alles van stal haalt om deze verworvenheden nog verder te slopen, dan zou dit toch al een voldoende argument moeten zijn om het tegendeel aan te tonen. De sociale zekerheden en voorzieningen - van uitkeringen en welzijnssubsidies tot beperking van de arbeidsdag, van gezondheidszorgvoorzieningen tot de arbeidersbeschermende maatregelen, dat alles bepaalt de kwaliteit van de samenleving en ook de kwalificaties van normen en waarden, waar de afbrekers zelf zich zo op laten voorstaan.
Elke aantasting daarvan verzwakt de positie van de arbeidersklasse en daarmee het perspectief van het socialisme!!
Elke verwijzing naar de als vanzelf toenemende strijdbereidheid bij verslechterende omstandigheden, moet als onjuist en als onleninistisch van de hand worden gewezen! Strijdbaarheid en weerbaarheid kunnen in dit verband slechts dan toenemen als de mensen zich ervan bewust worden welke schadelijke gevolgen de sociale afbraakpolitiek voor hen en hun nakomelingen zal hebben en dat daarom ook elk toekomstig succes al vanaf het begin weer verdedigd moet worden. Het politiek bewustmaken, waarbij het gemeengoed maken van strijdervaringen een vereiste is, kan alleen maar gedaan worden door de communistische partij! Door wie anders?