Volkscongres Indonesië

Wahid maakt handen vrij voor voortgang 'reformasi'

Van een correspondent

De sfeer op het Raadgevend Volkscongres werd sterk beïnvloed door de sfeer tijdens de parlementszitting eraan voorafgaande. Meer dan de helft van de deelnemers eiste een verklaring van president Wahid over het ontslag van twee ministers en wilde hem officieel ter verantwoording roepen. Een spijtbetuiging voor zijn gedeeltelijk falende beleid van de afgelopen tien maanden, kon de spanningen in parlement en maatschappij verminderen, zodat de agenda van het jaarlijkse Volkscongres kon worden vervolgd.

Een hoofdpunt daarbij was de voortgangsrapportage van de president over zijn beleid. De krachten van het verleden, van de status quo, de Soeharto/Habibie-gezinden, die nog veel zetels hebben, trachtten de behandeling te verzetten naar een speciale zitting, waardoor afzetting van de president mogelijk zou zijn. Het excuus van Wahid aan het volk, dat in de laatste 10 maanden onvoldoende was bereikt, en zijn belofte om krachtiger aan de oplossing van veel problemen te zullen werken, nam de wind uit de zeilen van zijn vijanden.

'Nationale eenheid'

Veel problemen (m.b.t. de veiligheidssituatie en de economische crisis) kónden ook nog niet opgelost worden, gezien de samenstelling van deze regering van z.g. 'nationale eenheid'. Daarin hebben bijna álle partijen uit het parlement ministers. Vertegenwoordigers van de stedelijke middenklassen (de partij van Megawati), de middenklassen van het platteland (de partij van Wahid), beiden door het Soeharto/Habibie-bewind onderdrukt, naast de partijen die Soeharto steunden (Golkar, de belangengroep van de conglomeraten en de militairen, en een van de moslimpartijen), evenals krachten van het midden, die Wahid steunen. Zo'n regering waarin diverse klassenbelangen zijn vertegenwoordigd kan de 'reformasi' niet consequent doorvoeren. Die hervormingsbeweging heeft als hoofdpunten:

de democratische vrijheden en mensenrechten;
Indonesië als rechtsstaat vormgeven en
tolerantie tussen de verschillende godsdiensten, etnische groepen, regio's, culturen en talen van Indonesië.

Dit zijn de basisingrediënten voor de 'politiek van nationale opbouw' die de president voorstaat.

Erfenis

Wahid heeft te kampen met de erfenis van het Soeharto/Habibie-bewind (zoals de verdragen met het IMF, het internationale monopoliekapitaal) en al uit hij meer dan eens progressieve ideeën, een oplossing voor de 'multicrisis' is niet gemakkelijk. Bovendien heeft hij een zwakke gezondheid en mist hij ervaring om zo'n gecompliceerde regering te leiden.

Op het Volkscongres beantwoordde Wahid de kritiek met het aankondigen van een nieuwe werkwijze: het overdragen van de dagelijkse leiding van het kabinet aan Megawati Soekarnoputri en het formeren van een nieuwe regering, compacter en eensgezinder, teneinde zich op de hoofdzaken van het hervormingsbeleid te kunnen concentreren: buitenlandse politiek, veiligheidsvraagstukken en humanitaire zaken.

Wahid beloofde een voortvarende aanpak om miljoenen werklozen te mobiliseren d.m.v. grote werkgelegenheidsprojecten zoals de metro voor Jakarta en vele nieuwe snelwegen in het land. Bovendien zal er veel aandacht en steun voor kleine bedrijven zijn, als tegenhanger van de conglomeraten en monopolies (binnen- en buitenlandse grote kapitalisten). Daarvan zijn er ongeveer 300 die elk tussen de 100 miljoen en 1 miljard bezitten, en 20 à 30 die elk meer dan een miljard gulden hebben. Militairen, familie en vrienden van Soeharto die door corruptie en nepotisme (vriendjespolitiek) als kapitalisten hun oorspronkelijke kapitaal vergaarden in het Soeharto-tijdperk. Het zuiveren van de samenleving zal niet eenvoudig zijn, laat staan op het vlak van de mensenrechten, het berechten van de schuldigen aan de Indonesische holocaust, de moord op miljoenen mensen in '65-'66.

Besluit 25

Soeharto mag dan nu wel aangeklaagd zijn voor zijn verrijking via de bedrijven en stichtingen, waarvan hijzelf de leiding had, maar nog niet voor het wegsluizen van miljarden naar het buitenland (ook Nederland) en zijn rol als massamoordenaar.

Het terugdringen van de rol van de militairen gaat slechts stap voor stap: van de 75 'vrije', automatisch aan militairen toegewezen parlementszetels zijn er bijvoorbeeld nu nog 38 over. Bij de volgende verkiezingen in 2004 zullen die nog niet verdwijnen, wellicht pas in 2009, zoals nu is afgesproken. De macht van de militairen is nog zeer groot, ze kunnen de hervormingsbeweging nog ernstige schade toebrengen door sabotage en andere tactieken, zoals het aanwakkeren van de geloofs- en etnische verschillen. Maar Wahid heeft drie belangrijke successen behaald in de korte periode van 10 maanden:

de desintegratie van Indonesië is voorkomen, het separatisme is overwonnen;
veel democratische vrijheden zijn niet meer terug te draaien, omdat de massa van het volk daarvoor garant staat;
de weg van de militaire coup is reeds 10 maanden lang beteugeld en de reorganisatie van het militaire apparaat is aangekondigd.

Desondanks werd Wahid's wens om het beruchte 'besluit 25' (over het verbod van de PKI en het marxisme-leninisme) in te trekken, nog niet doorgevoerd.

Wahid kondigde verder aan dat nog dit jaar voor Atjeh en Irian Jaya ruime autonomie zal gaan gelden en de financiële verhouding met het centrale bestuur geregeld zou worden, waaronder regionale inkomsten uit bodemschatten. Atjeh gaat meer profiteren van de olie- en gaswinning, Irian-Jaya van de olie, het goud en het zilver. Een streng beleid werd t.o.v. de Molukken aangekondigd: alle relschoppers en aanstichters van geweld zullen bestreden worden. Nog steeds zijn militairen daarbij betrokken! Veel zal er van afhangen in hoeverre de president de saboterende (en nog vaak Soeharto-getrouwe) militaire commandanten onder controle kan krijgen.