Beroepsverboden groeien de pan uit

BVD werkt in stilte door, Tweede Kamer slaapt

Door Hein van Kasbergen

Binnenkort bestaat de Vereniging Voorkom Vernietiging (VVV) tien jaar. De vereniging werd opgericht omdat de Staat der Nederlanden alle dossiers van de inlichtingendiensten wilde vernietigen. Dat er veel gespioneerd is door de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Militaire Inlichtingendienst, om er maar eens twee te noemen, blijkt uit het feit dat het archief van de CPN een lengte van 300 meter beslaat en de index van het archief 1100 pagina's telt.

De VVV is met name juridisch succesvol geweest in haar bestaan. Enkele taken die zij ook wilde uitvoeren, zoals het aansturen van een wetenschappelijk onderzoek naar de geheime dossiers, en een 'waakhondfunctie' naar de huidige veiligheidsdiensten, konden niet worden verwezenlijkt. De interesse van de politiek in de VVV is momenteel minimaal. Een gevaarlijke ontwikkeling, omdat het aantal beroepsverboden in Nederland explosief groeit. De BVD wordt ondertussen door de politiek met rust gelaten en mag haar formatie uitbreiden. Komende tijd gaat de VVV de dossiers van zo'n veertig partijen en organisaties opvragen.

Hoofdvijand communisme

Het was in 1991, de tijd dat er, na het vallen van de Muur, ruimte was gekomen om publicaties van en over veiligheidsdiensten te presenteren. Docters van Leeuwen, toenmalig directeur van de BVD, liet zich niet onbetuigd. Ook zijn dienst wilde de erkenning dat zij meegeholpen had het communisme om zeep te helpen. Zijn 'wetenschappelijk medewerker' en BVDer D.Engelen schreef in 1995 een boek over de handelswijze van de BVD gedurende de periode 1947-1967, waaruit een citaat: "De BVD richtte zich met name op de activiteiten van de CPN en haar mantelorganisaties. De Nederlandse communisten als kwartiermakers van het Rode Leger, als 'vijfde colonne'- dat was lange tijd het beeld dat de BVD, maar ook de politiek voor ogen had, als het over de CPN ging. En het was op basis van dit beeld dat de Nederlandse overheid overging tot een aantal anticommunistische maatregelen zoals het ambtenarenverbod." Honderden communisten en sympathisanten werden door deze maatregelen 'gebroodroofd' zonder achteraf een cent schadevergoeding te hebben gekregen, tot op de dag van vandaag.

Vernietiging voorkomen

Rogier Vleugels, voorzitter van de VVV, gaf aan dat de tijd van euforie over het vallen van de Muur voorbij is. De mensen hebben het liefst op iedere hoek van de straat een camera. Er zijn steeds meer koppelingen van registratiesystemen, (o.a. Schengen, HvK). De voorzitter vertelde dat er vanuit de politiek nog amper belangstelling voor de VVV is. Dat was vroeger wel anders, de BVD lijkt uit te zijn. Toch is er veel bereikt: de BVD-dossiersvernietiging die men negen jaar geleden in gang wilde zetten is voorlopig nog voorkomen. Effectief resultaat door optreden van de VVV is dat er voorlopig 150 inzagen zijn geweest. Er was van 78 procent van deze mensen een gekuist dossier aanwezig. We kunnen er dus nu van uitgaan dat 80 procent van de Nederlanders die vermoedt dat er een dossier over hem/haar bestaat, het bij het rechte eind heeft. Momenteel zijn er nog vijf oudere zaken in behandeling, daarnaast wordt van 40 mensen de zaak heropend. De 75 zaken bij de militaire inlichtingendiensten moeten na lange tegenwerkingen nog beginnen. De procedures van 40 organisaties en partijen, waaronder de NCPN, zijn op 15 augustus jl. gestart. De VVV heeft al een aantal jaren een ledenstop, er worden wel informatiepakketten verstrekt over hoe te procederen tegen de inlichtingendiensten. Donateurs zijn welkom.

Offensief BVD, maar Tweede Kamer slaapt

De voorzitter sprak zijn verontrusting uit over de recente jaarverslagen van de BVD. Hij constateerde dat er in 1997 sprake was van 300 beroepsverboden opgelegd door de BVD en slechts een jaar later, in 1998, was dit aantal toegenomen tot 1.292. Opzienbarend is het laatste getal dat bekend is, uit 1999, nl. 1.699 beroepsverboden na controles over 52.000 sollicitaties. Het is nog raadselachtiger als men weet dat deze onderzoeken voor 90 procent in de private sector plaatsvonden. In absolute cijfers staat ons land zelfs boven Duitsland, dat een traditie heeft in beroepsverboden. Alle politieke partijen in de Tweede Kamer zijn hierover door de VVV benaderd met het verzoek hier kamervragen over te stellen. Niemand heeft tot nu toe gereageerd, een zorgelijke ontwikkeling.

Dat de BVD in het offensief is moge ook blijken uit het feit dat zij in juni jl. aan de Tweede Kamer een forse uitbreiding van formatie heeft gevraagd, de eerste sinds de val van de Muur. Ook de nieuwe wet verveelvoudigt de middelen en bevoegdheden voor de BVD. In dit verband is het belangrijk om te weten dat alles wat wijlen Maarten van Traa (voorzitter Parlementaire Onderzoekscommissie IRT, HvK) de politie ontnomen heeft er bij de BVD weer is bijgekomen, zodat zij steeds meer reguliere politietaken gaat uitvoeren. De BVD krijgt binnen de overheid een steeds grotere rol. De BVD helpt de overheid de integriteit en transparantie te bewaken; een dienst die het niet-transparant zijn en het ontbreken van integriteit als handelsmerk heeft.

Operatie Echelon

Door de toenemende imperialistische tegenstellingen sinds het vallen van de Muur, komen de nationale veiligheidsdiensten in een steeds ruimer jasje te zitten. Het kapitaal mag naar buiten toe dan wel steeds als een eenheid optreden, intern worden de economische tegenstellingen groter, hetgeen zich meestal als eerste uit op het gebied van spionage. De verdeling van Oost-Europa tussen de grootmachten gaat niet van een leien dakje, wat zichtbaar was in de oorlog tussen de deelnemende landen van de NAVO tegen het soevereine Joegoslavië, de Europeanen moesten bij de Amerikanen bedelen om spionagesatellietgegevens. Het Amerikaanse Echelonsysteem verwerkt dagelijks honderdduizenden (internet)gesprekken, o.a op trefwoorden. Ook bestaat de mogelijkheid om informatie weg te filteren waardoor boodschappen verminkt doorkomen. De Amerikanen hebben het systeem tegen Frankrijk gebruikt om commerciële en waarschijnlijk ook militaire informatie op te sporen. Daardoor liepen de Fransen grote wapentransacties mis. In dit kader is het aardig te weten wat een chefspion, kolonel A.J. van Hulst, hoofd Militaire Inlichtingen Dienst/Klu, reeds in 1995 aan het Reformatorisch Dagblad vertelde: "De vroegere openheid van de NAVO-partners staat onder druk van politieke en economische belangen. NAVO-landen exporteren grote hoeveelheden wapens naar landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Maar daarover worden geen gegevens opgenomen in de inlichtingenrapporten." (1) De spion had een vooruitziende blik, blijkt zes jaar later. Het Europese parlement gaat in de zaak Echolon op onderzoek uit. De Tweede Kamer buigt zich in september over de verscherpte tegenstellingen binnen de NAVO en zal vervolgens met weinig tegenstand de BVD opnieuw uitbreiden.

Maar de BVD zou opgeheven moeten worden. Zolang dit nog niet is gebeurd dient zij echter minstens onder democratische controle te staan en geen staat in de staat te zijn.

(1) Welingelichte kringen. Jansen en Jansen.ISBN 90-72768-39-6. 1995.