Looneisen stellen

Door Wil van der Klift

De FNV-bonden raadplegen op dit moment hun leden over het arbeidsvoorwaardenbeleid 2001. Eind november stelt de FNV het beleid definitief vast. De federatieraad deed in september een beschamend voorstel. De lonen zouden volgend jaar met gemiddeld vier procent mogen stijgen. Daarnaast zou er nog 0,5 procent voor andere arbeidsvoorwaarden ter beschikking mogen worden gesteld. De FNV Bouw nam het voortouw in het verzet tegen deze onnodige inleverplannen van de federatietop.

De FNV-top ging al meteen bij de presentatie van haar plannen in de verdediging door te stellen dat "sommige kringen" beweren dat deze 'eis' te hoog zou zijn, omdat "de belastingherziening gepaard gaat met een behoorlijke lastenverlichting". Er zou dus toch al sprake zijn van genoeg koopkrachtverbetering. Bovendien zou het mogelijk zijn om in sommige sectoren, waar het economisch goed gaat, meer te vragen. De bond als breker van onderlinge solidariteit! Mocht er daarna nog twijfel bestaan over de juistheid van het betoog van de FNV-topbestuurders, dan wordt het oude paard van stal gehaald dat inleveren van loon goed is voor de werkgelegenheid. Maar de werkgelegenheid groeide sinds 1980 jaarlijks met gemiddeld 0,9 procent, wat nauwelijks iets meer is dan de periode ervoor. (1)

De FNV-top gaat er optimistisch vanuit dat van de vier procent er twee vrij besteedbaar zullen zijn en noemt dat dan een "substantiële inkomensverbetering". Maar de FNV-top geeft tegelijkertijd toe dat er in hun berekeningen geen rekening wordt gehouden met lastenverzwaringen, zoals de verhoging van de BTW, gemeentelijke heffingen, hogere prijzen voor brandstof en openbaar vervoer, hogere huren en watertarieven, enz.

Schuldenlast stijgt

De inleverbereidheid van de toppen van de FNV en de PvdA zorgt ervoor dat het niet verwonderlijk is dat het aantal schuldsaneringen in de eerste negen maanden van dit jaar meer dan verdubbeld is, van 4103 tot 9672. Het aantal saneringen zal, volgens financieel onderzoeksbureau Graydon, in 2000 verder oplopen tot dertienduizend, omdat er steeds meer wordt geleend! In het polderland van Dagobert de eend, waar het geld uit de kluizen puilt, moeten mensen zich in de schulden steken, omdat de leiding van de PvdA en de verwante vakbondstoppen het verdommen om terechte looneisen te stellen! Duidelijker dan ooit tonen dit soort lieden aan welke kant zij staan.

De economie draait al enige jaren op volle toeren, De economische groei is hoog, daarover is zelfs de FNV-top het eens. Bovendien is er sprake van krapte op de arbeidsmarkt, gieren de winsten de pan uit en steken de managers tonnen in hun zak. Het Nederlandse kapitaal vliegt het land uit en wordt overal in de wereld ingezet om nieuwe woekerwinsten te boeken voor een klein groepje speculanten. Nederlandse bedrijven met een notering aan de Amsterdamse beurs hebben de eerste helft van dit jaar een gezamenlijke nettowinst behaald van bijna vijftig miljard gulden, zeventig procent meer dan de eerste zes maanden van 1999! Er is geld genoeg om de achterstand in te lopen die de arbeidersklasse de afgelopen 20 jaar opliep. Afgemeten aan het nationaal inkomen hebben de Nederlandse werknemers sinds begin 1980 45 procent loongroei ingeleverd, 2,3 procent per jaar. (1)

FNV Bouw wil meer dan vier procent

De leden van FNV Bouw hebben terecht de centrale looneis van de vakcentrale FNV verworpen. FNV Bouw eist voor volgend jaar een loonsverhoging van zes procent en nog eens één procent voor secundaire arbeidsvoorwaarden. En prompt roept CAO-coördinator Van der Kolk van de FNV dat dit een onverstandig besluit is. "Een dergelijke hoge generieke looneis kan de economie en dus de werkgelegenheid schade toebrengen. Denk aan de inflatie. En de collectieve sector - het onderwijs, de gezondheidszorg en de politie - kan een dergelijke eis nooit bijbenen", is zijn standaardoordeel.

De achterban van FNV Bouw heeft bovendien terecht moeite met het FNV verhaal om hogere eisen in sterkere sectoren te stellen. "Onze leden willen graag dat iedereen er evenveel bij krijgt. Zij zien optieregelingen, eindejaars- en winstuitkeringen niet zitten. De mannen in de keet willen elke maand hun extraatje in het handje krijgen. De hoogte ervan moet van tevoren bekend zijn", zegt een woordvoerster. Welbegrepen eigenbelang, dat vraagt om navolging in de andere bonden!

Ledental FNV slinkt verder

Voorzitter Lodewijk de Waal van de vakcentrale FNV meldde dat in de eerste zes maanden van dit jaar de hele FNV er gezamenlijk 600 leden bij kreeg, grotendeels door overnames van andere bonden. "Dat we nog niet in de rode cijfers zitten, komt niet door autonome groei, maar door aansluiting van andere bonden", aldus De Waal. Deze magere 'groei' zinkt echter helemaal in het niet als rekening wordt gehouden met het feit van de veel sneller groeiende beroepsbevolking. In het eerste halfjaar van vorig jaar kregen de FNV-bonden er nog 4000 leden bij. De veertien FNV-bonden hebben nu in totaal 1.234.000 leden. Voor het eerst in vijftien jaar stagneert het ledenaantal, maar het proces van afkalving is al aan de gang sinds de FNV het laatste restje van haar strijdbaarheid opgaf.

Volgens De Waal ligt de oorzaak van de afname van het aandeel van de FNV voornamelijk in een geringe zichtbaarheid van de bonden op de werkvloer.

Het zal die geringe kennis van wat speelt op de werkvloer wel zijn die hem het zicht op de werkelijkheid ontneemt en hem tot dit soort onzinnige uitspraken verleidt. Op die werkvloer heeft men namelijk steeds meer door dat de werkers worden verraden en verkocht door de mensen waar men jarenlang vertrouwen in had: de Kok's, Stekelburgen en De Walen, door de rechtse sociaal-democratische leiders in de PvdA en de FNV. De 'realisten' die het neo-liberalisme volledig hebben omarmd. De mensen op de werkvloer hebben steeds meer door dat zij worden uitgeleverd aan de belangen van het kapitaal.

De afname van het aantal leden bij de FNV (en andere bonden) en de toenemende politieke onverschilligheid gaan hand in hand. Alleen een strijdbare vakbeweging kan die tendens keren, niet een werknemers-ANWB, waar je kortingsbonnetjes krijgt voor producten die goedkoper te verkrijgen zijn bij Blokker en de Kijkshop.

Lening terugbetalen!

Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt neemt ook de macht van de individuele werknemer toe, heet het verder. "Ten opzichte van de werkgevers zijn de werknemers de bovenliggende partij geworden", weet De Waal. De FNV maakt daardoor "een lastige periode" door, vindt hij. De wereld wordt hiermee volledig op z'n kop gezet. In de periode dat "de bomen niet tot in de hemel groeiden en we de buikriem nog een gaatje meer moesten aanhalen" heette het dat de grote werkloosheid de vakbeweging ertoe noopte niet al te stevige eisen te stellen. Want voor jou tien anderen. Nu er dan sprake is van een aanzienlijke krapte op de arbeidsmarkt komen deze bobo's ons vertellen dat we het allemaal individueel moeten doen! Dat we ook maar mee moeten doen met optieregelingen, dat we maar een extra en individuele prestatie moeten gaan leveren voor een bonus. Koekhappen in plaats van samen knokken, nu het weer kan! Maar de leden van de FNV Bouw hebben het begrepen: gewoon looneisen stellen. De werkers hebben 45 procent loongroei ingeleverd toen gevraagd werd om het land te redden. Nu gaat het uitstekend en willen de werkers de lening terugbetaald zien!
  1. "Loonmatiging vergroot alleen het kapitaalinkomen", Geert Reuten in Zeggenschap 4, 1999

'Poldermodel dwingt tot verdere matiging'

De werknemers moeten hun looneisen inbinden. Het omringende buitenland past inmiddels met graagte ook het Nederlandse poldermodel toe, en daarmee verdwijnt het Nederlandse concurrentievoordeel. Deze welgemeende waarschuwing gaf voorzitter Schraven van de werkgeversorganisatie VNO-NCW op 19 oktober aan de vakbeweging. Schraven hekelde de looneisen van tussen de vier en zes procent die voor de komende CAO-onderhandelingen al zijn gesteld. Doordat het buitenland de kunst van het loonmatigen bij ons heeft afgekeken, stijgen sinds 1998 de loonkosten per eenheid product hier sneller dan in het buitenland, aldus Schraven. CAO-coördinator Van der Kolk van de FNV heeft de boodschap begrepen en haast zich om de achterban op te roepen naar de werkgevers te luisteren. De werkenden doen er goed aan het front van werkgevers en 'overgelopen' vakbondsbestuurders te doorbreken, er zijn nog genoeg bestuurders die zich wèl in willen zetten voor de belangen van hun feitelijke opdrachtgevers.