Personeel asielzoekerscentra onder druk

Door Ron Verhoef

Niet alleen het beleid ten aanzien van asielzoekers wordt harder, maar ook het personeel van de asielzoekerscentra (AZC's) krijgt het steeds moeilijker. In 2000 is een begin gemaakt met de clustervorming. Dit betekent dat de AZC's nu niet meer zelfstandig zijn, met ieder hun eigen beleid en directeur, maar dat ze samen met andere centra en AVO's (aanvullende opvang, dit zijn meestal hotels die een kleine groep asielzoekers opvangen) in de omgeving een cluster gaan vormen.

Elk cluster krijgt dan een directeur en een aantal onderdirecteuren. De gevolgen van deze clustervorming voor het personeel zijn groot.

Overbelasting personeel

Elk nieuw centrum kreeg tot 2000 zijn eigen personeel, maar dat is nu afgelopen. Het personeel van de al bestaande AZC's in een regio moet nu ook in de nieuwe AZC's gaan werken. Dat er in de oude situatie al werk bleef liggen doet daarbij niet ter zake.

Het personeel wordt dus overbelast en het ziekteverzuim is daardoor hoog. In plaats van dan maar meer mensen in dienst te nemen moeten er echter meer mensen uit om de extra kosten, die deze zieken met zich meebrengen, te betalen. De druk wordt dus nog hoger en steeds meer werk blijft liggen.

Algemeen is de conclusie, onder de werknemers van het cluster waar ik werk (Zuidoost-Drenthe), dat er een personeelstekort is, maar ook bij ons moeten er mensen uit. De directeur stelde ons echter gerust: het gaat alleen om de 14 mensen die nu voor een uitzendbureau werken, alsof dat relevant is.

Zieken krijgen de schuld

De werksituatie is uiteraard ook niet de schuld van de directeur, maar van de vele zieken! Deze methode van verdeel en heers heeft helaas wel enig effect. Een deel van de vaste krachten heeft aangegeven dat ze het nieuwe cluster het voordeel van de twijfel willen geven en dat ze het zo wel goed vinden. Daarbij vergeten deze mensen wel iets. Wie moet eigenlijk het werk doen van die 14 uitzendkrachten? Die vraag wordt te weinig gesteld, want het antwoord is natuurlijk dat de vaste krachten dit moeten doen. En wat als die extra druk tot nog meer ziekte(verzuim) leidt? Moeten er dan nog meer mensen weg om ook dat te betalen?

Dubbel salaris

Natuurlijk is het begrijpelijk dat sommige vaste krachten eieren voor hun geld kiezen, omdat zij vaak een gezin te onderhouden hebben. Het is in Zuidoost-Drenthe nog altijd niet makkelijk om een nieuwe baan te vinden, aangezien de werkloosheidscijfers ver boven het landelijk gemiddelde liggen. Steeds meer werknemers zullen echter in feite het werk voor twee banen moeten doen, maar ze zullen er maar voor een betaald krijgen. Saillant detail is dat de directeur en onderdirecteurs voor elke locatie wel een nieuwe baan hebben gecreëerd als locatiemanager. Banen die zij zelf overigens zullen vervullen zodat zij wel het salaris krijgen van twee banen.

Personeel krijgt geen aandacht

De nieuwe directeur van het cluster laat ook al zien aan welke kant hij staat. Tijd en aandacht voor het personeel en de vrijwilligers heeft hij niet. Er is wel tijd om met hoge heren te spreken. Het personeel zoekt het maar uit. Dat heet volgens het beleidsdocument van de directeur eigen verantwoordelijkheid. Het personeel mag de directeuren niet meer lastig vallen met problemen, die moeten ze zelf maar oplossen eventueel met collega's. Ook de vrijwilligers moeten met opmerkingen, vragen en klachten in het vervolg maar naar (de nog niet bestaande) landelijke vrijwilligersraad. Volgens de voorlopige opzet van deze raad mogen straks niet alle vrijwilligers deel uitmaken van de raad, maar alleen een vertegenwoordiging van elk cluster, en dat zullen vast niet de meest mondigen worden. Het is nu al duidelijk dat die raad niet meer zal zijn dan een ja-knikkende praatclub die de vrijwilligers het idee moeten geven dat er naar hen geluisterd wordt. Dat was voorheen anders, toen konden vrijwilligers direct contact opnemen met de directeur of hun coördinator als ze ideeën of klachten hadden.

Loyaal personeel gevraagd

In het nieuwe beleidsdocument wordt bovendien aangegeven dat het nu afgelopen moet zijn met wat voor klacht of strijdbaarheid dan ook. Het personeel moet loyaal zijn aan de baas, dat is normaal. De klassenstrijd wordt van bovenaf afgeschaft als zijnde verleden tijd. Maar wat is loyaal? Is dit artikel loyaal? Ik vind van wel, want misstanden aankaarten moet en ik ben loyaal naar collega's en bewoners. Er mag volgens het beleidsdocument van de directeur geen verschil zijn tussen de loyaliteit naar collega's en de loyaliteit naar het COA (Centraal Orgaan). Opvallend afwezig in het document is de loyaliteit naar de bewoners. Terwijl voor mij collega's en bewoners juist de belangrijksten zijn. En dat geldt ook voor de meeste collega's.

COA smijt met geld

Wat de hele situatie nog erger maakt is dat het COA aan de andere kant smijt met geld. Elk nieuw AZC heeft, bijvoorbeeld, een standaard aantal gebouwen voor administratie, school en maatschappelijk werk. Deze gebouwen worden kant en klaar geleverd. De indeling wordt in de fabriek al bepaald. Sinds de clustervorming wordt de meeste ruimte in deze gebouwen echter niet gebruikt zodat één gebouw dus voldoende zou zijn. Helaas dat mag van het COA niet. Al geeft het cluster aan dat het ook wel met één gebouw toe kan, moeten er drie gekocht worden! Zelfs over de indeling van die gebouwen heeft het AZC geen invloed. Het gebeurt maar al te vaak dat gebouwen niet geschikt zijn en direct na plaatsing verbouwd moeten worden (hoewel dit van het COA pas na een jaar mag), dat kost meestal veel geld dat van het budget van de AZC's afgaat. Dit terwijl een andere indeling bij de fabricage van het gebouw nauwelijks tot meer kosten leidt.

In dit licht lijkt het verbazingwekkend dat het COA meer bedrijfsmatig wil werken. Maar in de nieuwe visie is het AZC net een fabriek die onderdak verschaft en verder niets. Er hoeft nog net geen winst te worden gemaakt!

De vraag is hoelang het personeel dit nog volhoudt en pikt, want de grens van het toelaatbare nadert snel. Niet alleen het personeel heeft namelijk last van de onzekerheid, maar dit heeft ook zijn invloed op de bewoners van het AZC.