Jong zijn en communist:

een achterhaalde combinatie?

Door Anna Ioannatou

Over problemen nadenken, er iets aan willen doen - of ze nou van jezelf zijn of van anderen - is zeker geen voorrecht alleen van volwassenen. Hieruit volgt dat iets samen met anderen organiseren om die problematiek effectiever aan te pakken ook geen voorrecht van volwassenen alleen is.

Politieke jeugdorganisaties zijn een verschijnsel, waar beslist niet altijd positief over gedacht wordt en bij het horen van de woorden "communistische jeugdorganisatie" rijzen de haren van velen zeker te berge...

Onmiddellijk is de associatie aanwezig van 'fanatieke wereldverbeteraartjes, waar niet mee te praten valt'. Opvattingen in de stijl van 'je niet met politiek bemoeien', maar je op school, opleiding en/of werk concentreren, want politiek is een vuile zaak, wordt veel kinderen al jong geleerd.

Misschien is het niet zo verwonderlijk, dat in een land als Griekenland, waar een communistische partij relatief bloeiend kan zijn en een grote invloed op het politiek-sociale leven uitoefent, er ook een flinke communistische jeugdorganisatie kan zijn: de KNE (initialen in het Grieks voor 'Communistische Jeugd van Griekenland'), die door alle opportunistische stormen heen titel noch ideeën heeft veranderd.

De KNE groeit, groeit zelfs hard de laatste jaren in Griekenland. Uiteraard betekent dit niet dat al deze jonge mensen linea recta doorstromen naar de moederpartij en toegewijde communisten worden en hun leven lang blijven. Als dat zo was, dan zou het land al jaren van zijn kapitalistische ellende verlost zijn. Het is niet mogelijk en ook niet de bedoeling in dit artikel stil te staan bij het hoe en waarom zoveel opstandige jonge mensen na een aantal jaren een 'deal' sluiten met de kapitalistische samenleving en de jeugdige idealen laten voor wat ze zijn. De bedoeling van dit artikel is de lezers van 'Manifest' een kijkje te gunnen in ontstaan en ontwikkeling van de KNE.

Een kort historisch overzicht

De KNE werd in augustus 1968 opgericht tijdens de militaire dictatuur en was dus meteen al een illegaal kindje. De wortels van haar ontstaan gaan echter veel verder terug.

In 1922 werd de voorloper opgericht: de Federatie van Griekse Communistische Jeugdorganisaties (OKNE met de Griekse afkorting).

Deze OKNE streed in die jaren onder omstandigheden van geweld, terreur, arrestaties en verbanningen. In februari 1943 werd besloten de OKNE tot één organisatie te maken, die de naam kreeg Verenigde Panhelleense Jongeren Organisatie, de EPON, die terecht legendarisch genoemd werd later, vanwege de heldhaftigheid waarmee ze tegen het fascisme vocht. Honderdduizenden jongeren sloten zich direct aan bij de EPON, die op de dag van de bevrijding 600.000 leden telde (de bevolking van Griekenland bestond toen uit zo'n kleine zeven miljoen mensen, waarvan in de periode 1940-49 ongeveer 10 procent het leven verloor in oorlog en burgeroorlog).

In de jaren 1950 en 1960 - een periode van terreur en onderdrukking - was de communistische partij illegaal, maar wel actief in de koepelorganisatie Verenigd Democratisch Links (EDA) en de jeugdorganisatie heette toen Jeugd-EDA, de leidende kern bestond uit voormalige EPON-ers. Onder invloed van de internationale revolutionaire beweging groeide in de gelederen van die jeugdbeweging de anti-imperialistische solidariteit met landen die zich schrap zetten tegen het imperialisme (bijv. Cuba, Vietnam). In Griekenland lagen de 'activiteiten' van het Engelse en Amerikaanse na-oorlogse imperialisme nog vers in het geheugen (antilinkse hetze met uitroeiing van hele volksstammen vrijheidsstrijders).

Militaire dictatuur en oprichting KNE

Toen de militaire dictatuur op 21 april 1967 begon, werd de arbeiders- en volksbeweging voor een tijdje 'onthoofd' vanwege het feit dat bijna alle kaderleden gearresteerd werden. De weinigen die hieraan wisten te ontsnappen gingen meteen ondergronds aan de slag om het verzet te organiseren. Ook ging een aantal jonge mensen, spontaan en zonder ervaring met dit soort illegaliteit, op zoek naar verbindingspersonen in een poging krachten te verzamelen en daarmee verzet te organiseren. De illegale radiozender van de KKE 'De Stem der Waarheid' gaf zeer waardevolle instructies en politieke richting aan deze pogingen. De poging tot het oprichten van die eerste verzetsgroepen verliep ongecoördineerd en het gebrek aan ervaring vooral bij jongeren leidde niet zelden tot arrestaties met zware gevangenisstraffen, voorafgegaan door gruwelijke martelingen.

In de zomer van 1967 besloot de nog steeds illegale KKE de communisten sterk gedecentraliseerd te organiseren en zoveel mogelijk nieuwe leden uit de jeugd aan te trekken.

Met dit opnieuw oprichten van illegale partij-organisaties werd meteen duidelijk hoe nodig het was de communistische jeugd van Griekenland opnieuw te structureren. Immers, de Jeugd-EDA van na de oorlog was zeer gebrekkig gebleken wat haar ideologische, politieke en organisatorische paraatheid betreft. Het was maar al te duidelijk, dat er een ander type jeugdorganisatie nodig was. De 'gist' voor deze jeugdorganisatie vormden de groepen jonge communisten, die tegen de dictatuur ageerden, geleid door de bovengenoemde radiozender en de krant 'Rizospastis'.

In augustus 1968 werd dan de KNE opgericht. Alleen al de aankondiging van die oprichting wekte de razernij op van het junta-onderdrukkingsapparaat en... de negatieve reacties bij de revisionistische groeperingen, vooral aan de Griekse universiteiten en in landen van West-Europa. Het hoofdargument: dit zou de eenheid van de antidictatoriale beweging verbreken, een communistische jeugdbeweging is niet nodig. Zij zou al spoedig door de feiten van het leven geïsoleerd komen te staan en uitgaan als een nachtkaars. Maar het omgekeerde gebeurde. De KNE kreeg steeds meer invloed en het leven in Griekenland isoleerde niet de KNE, maar de opportunistische opvattingen. De KNE slaagde erin organisaties op te richten in zowel de socialistische als de kapitalistische landen van Europa tijdens de dictatuur.

Het werk onder de jeugd

De KNE groeide relatief makkelijk op scholen, maar vooral op universiteiten. Het grootste probleem leverde de werkende jeugd op, vooral op het moment dat er in diverse fabrieken en werkplaatsen partij-organisaties werden opgericht. Niet dat de jeugdige werknemers moeite hadden met de stellingen en standpunten van de jonge communisten, nee de dictatuur probeerde via de hardste maatregelen deze ideeën buiten de werkplek te houden. Zodra een jonge arbeider met progressieve ideeën de anderen begon te beïnvloeden, waren de repressiemaatregelen genadeloos. De KNE beïnvloedt ook nu nog een flink gedeelte van de werkende jeugd. Het is de enige jeugdorganisatie, die georganiseerd in fabrieken en op de werkplaats actief is. Een ander klassiek strijdterrein van de KNE is de ideologisch-politieke confrontatie met alle mogelijke - al dan niet gemoderniseerde - burgerlijke en kleinburgerlijke opvattingen, stromingen en ideeën.

De Polytechníon-generatie

In november 1973 vond op de Technische Hogeschool de grootste studentenopstand plaats tegen de junta. De rol van de KNE is hierin heel belangrijk geweest en veel studenten zijn via de antidictatoriale strijd in de invloedssfeer van de communistische beweging terechtgekomen, die grote aantrekkingskracht uitoefende, omdat KNE en KKE weer de symbolen van nationale waardigheid en soevereiniteit konden worden. Dit verschijnsel staat bekend als de Polytechníon-generatie.

De KNE is na de dictatuur uitgegroeid tot de grootste jeugdorganisatie. De andere partijen hadden nooit of nauwelijks jeugdorganisaties, maar zijn deze leegte gaan opvullen om de groei van de KNE te stoppen, vooral onder de studerende jeugd. Na de bekende gebeurtenissen van ruim 10 jaar geleden met de ontbinding van de Sovjet-Unie en andere socialistische landen, verloor de KNE in die kritieke periode veel van haar aanhang en is sindsdien niet meer de grootste jeugdorganisatie. Het is wel de meest dynamische gebleven met als grote trekpleister het jaarlijkse festival in september. En de KNE groeit. Een van de belangrijkste thema's waar aandacht aan wordt besteed, is het groeiende drugsgebruik onder jongeren met een bedenkelijk snel stijgend aantal doden per jaar als gevolg daarvan. Met onderwijs en werkloosheid vormt dit probleem één van de hete hangijzers. Veel ouders sturen hun kinderen naar de KNE, omdat ze zo ver van drugsgebruik worden gehouden. De KNE is gekomen met de leuze 'zeg ja tegen het leven' tegen de pogingen van het establishment o.a. ook via drugs een passieve, machteloze jeugd te krijgen en roept jonge mensen ertoe op de strijd aan te binden en niet voortijdig het loodje te leggen, letterlijk of figuurlijk, en op welke wijze dan ook. Maar dan wel in antikapitalistische richting. Ook hier speelt het anti-imperialisme weer een belangrijke rol. De KNE is zeer actief ook als het gaat om verdediging van de Palestijnen, om het 'Balkan/Golf-syndroom', om een paar recente zaken te noemen.

Is socialist (laat staan communist) zijn een leeftijdsverschijnsel?

In het maandblad van de KNE komen tal van onderwerpen aan bod uit het sociale, politieke, culturele leven en vooral school- en universiteitsleven. Iemand heeft ooit gezegd, dat het heel natuurlijk is tijdens je jonge jaren socialist te zijn, maar dat het niet normaal is als je dat blijft. Daarmee wordt de meest humane en meest ontwikkelde maatschappijtheorie die er ooit geweest is, gebagatelliseerd tot 'leuk voor je jonge opstandige jaren, maar niet serieus voor grote mensen' en zo van alle klassenkracht beroofd. De klassenbenadering is verouderd, zegt o.a. ook de Griekse premier. Er zijn nu andere groepscriteria, bijv. leeftijd en geslacht. En dat was natuurlijk ook de bedoeling van dit gezegde. Uiteraard laten de meeste jonge mensen zich inlijven in het bestaande stelsel, want dat is nu eenmaal makkelijker. Totdat het echt moeilijk wordt voor steeds meer mensen, die dan verontwaardigd de straat opgaan, weer helemaal in 'oude' methodes vervallend... Omdat er geen andere kanaliseringsmogelijkheid meer is. En hun eisen? Werk, sociale zekerheid, geen kapitalistische globalisering, geen verarmd uranium in je tuin, soevereiniteit, een menswaardig bestaan, enzovoort, enzovoort. Kortom, een wensen- en eisenpakket uit socialistische huize, in het ene land meer dan in het andere, al naar gelang de situatie en de positie van dat land. En dat verlangen naar een betere samenleving blijft toch echt niet tot één leeftijdsgroep beperkt.