Boeiend Baliedebat

Door Wil van der Klift

Op maandag 19 maart jl. vond in De Balie een boeiend en in meerdere opzichten leerzaam debat plaats tussen Michel Collon, schrijver van 'Blufpoker' aan de ene kant en Joeri Boom, journalist van de Groene Amsterdammer en Hans Feddema (GroenLinks), onder leiding van Karel Glastra van Loon, die onder meer, samen met Jan Marijnissen (SP), het boek 'De laatste oorlog' schreef.

Michel Collon presenteerde op deze wijze zijn pas gepubliceerde boek 'Blufpoker, De grootmachten, Joegoslavië en de komende oorlogen'. De opkomst was veel groter dan verwacht. Er moesten extra stoelen worden aangeschoven, maar toch kon lang niet iedereen naar binnen.

In het debat werd diep ingegaan op de economische drijfveren voor de oorlog en oorlogsdreiging in de Balkan. Een poging door de journalist van de Groene Amsterdammer om hem al meteen in het begin te ontmaskeren als 'Stalinist' werd door Michel Collon op gedecideerde wijze teruggespeeld. Hij merkte op dat iedere journalist partijdig is, of hij wil of niet en of hij dat beweert of niet en maakte duidelijk dat hij een geëngageerd journalist wenst te zijn. Joeri Boom verdedigde zich door op te merken dat zijn 'openbaring' niet kwaad bedoeld was en dat veel journalisten in Nederland lijden onder de korte meetlatten van de hoofdredacteuren, die goede, diepgravende artikelen onmogelijk maken. Karel Glastra van Loon komt de eer toe het debat zeer goed te hebben voorgezeten. Hij zorgde er voor dat het debat op een hoog peil bleef. Michel Collon beschikt over een zeer grote feitenkennis, die alle aanwezigen imponeerde. Ook Hans Feddema beaamde dat het boek zeer veel nieuwe feiten levert. Zijn kritiek was dat de stellingname soms te zwart-wit was. De werkelijkheid zou gecompliceerder zijn dan de beschrijving ervan in Blufpoker. Uit de steun van de zaal voor de standpunten van Michel Collon blijkt dat veel mensen zich dezelfde vragen stellen als hij. Wat is onze informatie waard? Bestaat er zoiets als oorlogspropaganda en medialeugens? Heeft de NAVO een verborgen agenda? Waarom neemt het aantal oorlogen toe? Waar zullen er nieuwe uitbreken? Is er een verband tussen de globalisering, het IMF (Internationaal Monetair Fonds) en de NAVO? Waarom blijft het onrustig in de Balkan?

Toen de oorlog tegen Joegoslavië uitbrak zei Bill Clinton: "Als we stevige economische betrekkingen willen zodat we in de hele wereld kunnen verkopen, dan is Europa daar de sleutel toe. Daarover gaat dat hele Kosovo-ding (sic)." Deze uitspraak werd nauwelijks ergens herhaald en de media-oorlog wilde ons doen geloven dat het om een humanitaire oorlog zou gaan, maar de echte beweegredenen zijn van economische aard. 'Blufpoker, De grootmachten, Joegoslavië en de komende oorlogen' is bij de NCPN te bestellen. Hieronder/naast een deel uit het boek dat informatie levert over de achtergronden van de oorlog en onrust in Kosovo en Macedonië.

Waarom spreekt men nooit over de '8ste en 10de corridor'?

Drie weken na het begin van de oorlog verklaart generaal Michael Jackson, commandant van KFOR in Macedonië en weldra in Kosovo, aan het Italiaanse dagblad Sole 24 Ore: "Vandaag zijn de omstandigheden die ons hierheen brachten veranderd. Vandaag is het absoluut noodzakelijk de stabiliteit van Macedonië te garanderen en zijn toetreding tot de NAVO voor te bereiden. Maar wij zullen alleszins lang genoeg blijven om de veiligheid te garanderen van de energiecorridors die over dit land lopen." Waarop het Italiaanse dagblad preciseert: "Het is duidelijk dat Jackson verwijst naar de 8ste corridor, de as Oost-West die gecombineerd zou moeten worden met de pijplijn die energiebronnen uit Centraal-Azië naar de Zwarte en de Adriatische Zee moet brengen en die Europa met Azië moet verbinden. Dat verklaart waarom grote en middelgrote naties, en vooral Rusland, niet uitgesloten willen worden bij de afrekeningen die de eerstvolgende maanden in de Balkan zullen plaatsvinden." (1)

Waarom toch het economische aspect van dit conflict helemaal verdoezelen? Waarom de werken die in de zomer van 1999 in Albanië begonnen, voorstellen als 'herstellingen' en als 'steun in ruil voor goede en loyale diensten' terwijl het over niet meer of minder gaat dan het begin van de 8ste corridor die reeds lang geleden werd bedacht en gefinancierd? Waarom zwijgen over het pan-Europese transportproject dat de strategieën van de grootmachten bepaalt?

Het strategisch project van de Europese Unie

De 'corridors' maken deel uit van een project dat in het begin van de jaren 1990 werd gelanceerd door de Europese Unie. Objectief: de economieën en gebieden van Oost-Europa volledig integreren in de Europese markt. Bijna al die strategische assen vertrekken uit, of zijn rechtstreeks verbonden met het hart van Europa: Duitsland.

De corridors vormen een geheel van communicatiekanalen in oostelijke en zuidoostelijke richting: 18.000 km autosnelwegen, 20.000 km spoorwegen, 38 luchthavens, 13 zee- en 44 rivierhavens, talloze olie- en gaspijpleidingen.

Hun doel: de toevloed van investeringen in het Oosten en de afvoer van grondstoffen en afgewerkte producten uit het Oosten vergemakkelijken. Het gaat hier om een strategisch project: de EU plant een investering van 90 miljard euro tussen nu en 2015.

Op de kaart merk je dat Kosovo zich midden op een corridor bevindt die al eeuwenlang de verbindingsweg vormt tussen Europa en het Midden-Oosten. Diezelfde route was cruciaal voor de Duitse oorlogsmachine tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De VS verhullen hun ambitie niet om de strategische knooppunten van de corridors van de Balkan onder controle te krijgen. Zij hebben hun veto gesteld over corridor 10 die via Servië passeert. Zij boden Roemenië 100 miljoen dollar aan om de pijplijn meer naar het noorden te verleggen (via Hongarije). Hun doel is tweeledig: Joegoslavië buitenspel zetten en in de zuidelijke Balkan een obstakel opwerpen voor de Russische belangen. De Italiaanse oliefirma ENI voorzag een pijplijn vanuit Pitesti (Roemenië) tot bij de Joegoslavische raffinaderij van Pancevo (Servië), maar de VS hebben deze raffinaderij met een opvallende verbetenheid vernietigd.

Het strategische belang van de corridors

De corridors zijn de strategische autosnelwegen voor de Europese economie van morgen. De slag om hun controle is een kwestie van miljarden euro's.

Via welke kanalen zullen de producten uit het zuiden en het zuidoosten van Europa - en dan voornamelijk de olie en het gas van de voormalige Sovjet-Unie - naar het westen komen? De kwestie van de elkaar beconcurrerende pijpleidingen heeft de Kaukasus al in vuur gezet. En dat zal ook morgen weer het geval zijn, zoals blijkt uit het tracéplan van de rivaliserende pijpleidingen. Enerzijds wil Moskou doorgaan met het verschepen van de Kaukasische petroleum via Rusland en de Zwarte Zee naar het Westen, anderzijds doet Washington het onmogelijke om Rusland hierbij tegen te werken en te verzwakken. Hun belangrijkste strategie daarbij is het pleiten voor een nieuwe, lange en dure pijplijn Bakoe-Ceyhan via Turkije.

Die tegenstellingen krijgen hun verlengstuk in de Balkan waar de verschillende opties om de olie vanuit de Zwarte Zee te verpompen met elkaar in botsing komen. Om zogenaamde ecologische redenen wil Turkije de Russische petroleumtankers de doorvaart via de zee-engte van de Bosporus verhinderen. De Oekraïne wil een pijplijn van 670 km aanleggen vanuit Odessa naar het noorden. Roemenië is dan weer vragende partij om de Russische olie via Novorossiysk naar de haven van Constanta te brengen en de Grieks-Amerikaanse belangen te beschermen, een pijplijn die via de Bulgaarse havenstad tot de Egeïsche Zee moet lopen. Hierdoor zou de Turkse pijplijn onrendabel worden.

De oorlogen van morgen zullen eens te meer een verdacht oliegeurtje verspreiden.

Corridor 4

Verbindt de Roemeense havenstad Constanta (Zwarte Zee) met Boekarest, Budapest, Oostenrijk en Duitsland. Zo heeft Berlijn toegang tot de petroleum, het gas en andere strategische materialen die vanuit de Kaukasus via Rusland en de Zwarte Zee binnenkomen. Probleem: Roemenië is erg bergachtig. Deze corridor loopt dan ook noodgedwongen langs de Donau, dus via... Belgrado. Vandaar het belang Joegoslavië onder controle te houden. Tweede probleem: de VS willen de Russische aanvoer elimineren (zie verder).

Corridor 5

Verbindt Triëste (Italië), Ljubljana (Slovenië), Budapest (Hongarije) en Kiev (Oekraïne). Twee aftakkingen: Zagreb (Kroatië) en Bratislava (Slowakije). Italië en Rusland zijn bijzonder geïnteresseerd, evenals Duitsland dat de eerste investeerder is geworden in Slovenië.

Corridor 8

Verbindt van oost naar west de Bulgaarse havenstad Burgas (eveneens aan de Zwarte Zee en een concurrent van Constanta) met Skopje (Macedonië) en de Albanese haven van Dürres. Van daaruit is er een verbinding met de Italiaanse havens Bari en Brindisi. De VS en Italië ondersteunen dit project van de AMBO (Albanian Macedonian and Bulgarian Oil Corporation), een maatschappij met Amerikaans kapitaal. Washington wil op die manier de verscheping van olie naar het Westen controleren en ongetwijfeld ook de Duitse route via de Donau tegenwerken.

Het is niet uitgesloten dat de VS uiteindelijk beslissen de Bulgaarse weg te verkiezen boven de erg dure Turkse pijplijn Bakoe-Ceyhan, ook al levert hen dat problemen op met Turkije.

Corridor 10

Voegt zich bij corridor 8 in Skopje, loopt over Kosovo, Belgrado, Zagreb en Ljubljana om uiteindelijk in Duitsland te belanden. (2)

Noten.

  1. Sole 24 Ore, 1 3 april 1999.
  2. Sergio Cararo, Cecenia: Nuova Guerra del petrolio? (onuitgegeven), Rome 1999. Karen Talbott, Backing up Globalization, Free trade and privatization with Military Might, International Center for Peace and Justice (VS), juni 1999.