Kleine boeren zijn de dupe

MKZ, varkenspest en BSE remmen export

Van de sociaal-economische redactie (*)

De varkenspest en BSE gooiden roet in het eten. Verder blijkt Denemarken in de internationale concurrentiestrijd niet te verslaan. Dat land wist - als enig EU-lid - juist zeer sterk te profiteren van het verbieden van vaccinatie in de Europese Unie.

Het is wat anders gelopen dan we gedacht hebben, stelt onderzoeker Paul Berentsen van de Landbouwuniversiteit Wageningen. Tien jaar geleden was berekend dat de extra verkopen zo'n ƒ 40 mln per jaar zouden bedragen. Die opbrengst wordt bij lange na niet gerealiseerd, zo blijkt uit cijfers van het Productschap voor Vlees en Vee (PVV). Daarmee is er nog wel steeds een nettovoordeel, onder meer omdat de ƒ 27 mln jaarlijkse vaccinatiekosten worden bespaard, maar met de huidige grote mkz-uitbraak ligt een negatieve einduitslag in het verschiet.

Vanwege de varkenspest zijn bepaalde landen - vanwege die uitbraak van inmiddels vier jaar geleden - nog steeds huiverig om Nederlands vlees af te nemen. Dat is onder meer het geval met de Verenigde Staten, destijds naast Japan het belangrijkste land dat tegen vaccinatie was. De totale vleesexport naar de VS is zeer klein.

In 1999 ging voor slecht ƒ 262 mln varkensvlees en andere vleesproducten vanuit landen van de Europese Unie naar dat land. Dat is slechts een fractie van alle vleesexporten die alleen al voor Nederland ruim ƒ 10 mrd bedragen.

Japan houdt meer van Europees vlees. Maar vooral als er Denemarken op staat. Van alle EU-vleesexporten naar Japan neemt Denemarken 81 procent voor zijn rekening, zo blijkt uit de cijfers over 1999 van het Productschap. Frankrijk is tweede met zes procent en Nederland staat op de derde plaats met vijf procent. Daarmee is Nederland goed voor een export van zo'n ƒ 91 mln richting Japan, aldus het PVV.

Deskundigen van onder meer het PVV plaatsen wel kanttekeningen bij het al te snel concluderen dat het niet vaccineren Nederland alleen maar schade heeft opgeleverd. Want als het Deense vlees niet naar Japan kan, dan moet het elders verkocht worden. En er was al een vleesoverschot in de EU. De schaal slaat het sterkste door in landen zoals Denemarken (vijfmaal meer varkensvlees dan het land op eet) en Nederland (2,6 maal meer varkensvlees dan nodig). Bij rundvlees liggen de verhoudingen anders, maar ook hier is er meer vlees dan EU-burgers eten.

Verder wordt vanwege een andere reden gewaarschuwd tegen te snel kiezen voor het invoeren van vaccineren. Menig land buiten de EU heeft weliswaar op dit moment niet vastgelegd dat er geen gevaccineerd vlees wordt geïmporteerd, maar zoiets kan direct of heel snel op papier worden gezet vanaf het moment dat Brussel de injectienaald wil gaan legaliseren. Aan de andere kant blijft het een feit dat het meeste Nederlandse exportvlees binnen de EU blijft. In 1994 precies 89 procent van het varkensvlees en zelfs 93 procent van het rundvlees.

(*) Dit artikel is overgenomen uit Het Financieele Dagblad, dd. 28 maart 2001, omdat het voor zich spreekt en een compleet ander licht op de mkz-crisis werpt dan uit veel andere, elkaar tegensprekende berichten. Scherper dan in dit arikel kan bijna niet worden weergegeven, dat er sprake is van een combinatie van overproductie en puur winstbejag. Uiteraard vallen er veel nodeloze slachtoffers onder de veeboeren die, veelal aangezet door de schuldeisende banken, steeds minder in de melk te brokkelen hebben, als het gaat over de productiewijze. Een groot deel van de boeren, dat met zorg en inzet hun werk doet, zal niet gelukkig zijn met de riskante 'wetenschappelijke' rekenspelletjes van beleidsmakers, banken en politici. De mobiliteit van het vee maakt de kans op het uitbreken van reusachtige hoeveelheden ziekten, zoals nu, steeds groter. Het is onverantwoord om, louter om de winstverwachtingen, zulke grote risico's te nemen.