VS kunnen China wet niet voorschrijven

Vliegtuigincident toont zelfvertrouwen volksrepubliek

Van de redactie buitenland

China publiceert citaten van de VS-prominenten en verantwoordelijken, het Westen doet dat andersom nauwelijks. De media bij ons zeiden dat China en de VS tegenovergestelde standpunten hadden, maar op tv kwamen alleen Bush, Powell en co. ook echt aan het woord. Die speelden het opzettelijk heel erg persoonlijk, vooral Bush. Het effect was dat het publiek de indruk kreeg dat hier twee partijen om de eer streden en het uiteidelijk alleen ging om de formulering van de boetedoening. Dat is kolder het ging om flagrante schendingen van Chinese rechten.

Zhu Bangzao, woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken
Het publiek moest rijp gemaakt worden voor de gedachte 'dat de Chinezen niet te veel eisen moeten blijven stellen'. De eenzijdige berichtgeving was ook een uiting van de arrogante, zelfs racistische kijk op de Derde Wereld die erop gericht is dat de bevolking in het Westen de interventies in die gebieden als normaal of humaan gaat beschouwen.

Het 'incident' zelf:

Bush
"Het was het Amerikaanse spionagevliegtuig dat tegen een Chinees gevechtsvliegtuig aanbotste en het vernielde. De Amerikanen dwongen daardoor de Chinese piloot Wang Wei te springen. Wang Wei is sindsdien vermist. Het vliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht landde op het Chinese eiland Hainan zonder permissie te vragen." (1)

De botsing gebeurde 104 km ten zuidoosten van Hainan. De piloten van andere aanwezige Chinese vliegtuigen hebben verklaard dat een plotselinge koerswijziging van het vijandelijke vliegtuig het 'ongeluk' veroorzaakte. (2)

Hoe kwam het zover?

Vorig jaar voerden bijna duizend vliegtuigen spionagevluchten uit nabij de Chinese kust, dit jaar heeft de kustwacht er alweer 63 waargenomen (op 5 april, enkele dagen na het ongeluk, moesten de Chinezen weer vijf VS-vliegtuigen waarschuwen). (3) De VS voeren hun verkenningsvluchten gericht tegen China op en begeven zich voortdurend dichter bij het Chinese luchtruim. Zo is er een situatie ontstaan van confrontatie en provocatie.(4)

Het VS-vliegtuig spioneerde boven zee in de buurt van de Chinese kust, boven China's exclusieve economische zone (die is 300 km breed. Het instellen van zo'n zone is erkend en geregeld door de VN. De VN-conventie inzake de zeewetgeving (5) verduidelijkt dat er een verschil is tussen het recht om boven internationale wateren te vliegen en het recht om boven een zee te vliegen: buitenlandse vliegtuigen moeten de internationale wetten respecteren maar ook de wetten van het land en mogen de soevereiniteit, de veiligheid en het nationale belang van het betrokken land op geen enkele wijze in gevaar brengen (art. 58, en vooral punt 3).

Zelfs de VS-specialisten moeten dat toegeven. (6) Je hoeft geen specialist inzake internationaal recht te zijn om te begrijpen dat de VS hun stelling moeilijk kunnen waarmaken dat het hier ging om een onschuldige en normale vlucht. Het is niet gangbaar in de internationale praktijk dat staten hun vliegtuigen, laat staan militaire vliegtuigen, regelmatig verkenningsvluchten laten uitvoeren gericht tegen andere, verafgelegen, staten. (7)

"Het spionagevliegtuig had niet het recht het Chinese luchtruim binnen te dringen en te landen op een militair vliegveld zonder permissie te vragen, zoals het na de botsing deed. Dat staat duidelijk in de Chinese wet op de territoriale wateren en in de Conventie inzake de internationale burger luchtvaart van 1944." (8)

De internationale wetgeving en praktijk geven een staat immers het volledige en exclusieve beslissingsrecht over het luchtruim boven zijn grondgebied. Het communicatiesysteem van het VS-vliegtuig functioneerde nog goed en de Amerikanen hadden tijd genoeg om toelating te vragen tot noodlanding op een Chinees vliegveld. Geen enkel bericht of verzoek terzake werd echter uitgezonden (9)

Noten:

  1. Zhu Bangzao, woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, in Beijing op 1-3-01,
  2. China Daily, 4-3-01,
  3. De Wen Wei Po uit Hongkong op 5-4-01,
  4. Peoples Daily, 5-4-01,
  5. zie: www.un.org/Depts/los/losconv1.htm(6) Gong Li, in Xinhua 4-4-01,
  6. China Daily, 5-4-01,
  7. Zhu Bangzao, woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, in Beijing op 1-3-01,
  8. Gong Li, in Xinhua 4-4-01.