Marx, Big Brother en de propaganda
Door Anna Ioannatou
Hoe zit het nu toch met die werkende klassen? Bestaan ze niet meer, zoals we uit vele bronnen mogen vernemen? Er zouden zelfs geen sociale klassen meer bestaan in het algemeen. Dit hebben niet-marxisten van diverse pluimage ons de laatste decennia trachten wijs te maken. De klassenstrijd wordt ook op gezette tijden tot niet-bestaand verklaard.
Vorig jaar nog door prominente regeringschefs van sociaal-democratische huize (maar beslist niet alleen door hen), zoals Engeland's Tony Blair en Griekenland's Simitis, om maar even een paar voorbeelden te noemen. Want er zijn vele intellectuelen, 'moderne' filosofen, ideologen en sociologen die de politieke wereld met 'kennis' uit hun verouderde, conservatieve gedachtegoed met de schijn van nieuw en progressief opvoeren.
Klassentegenstellingen ontkend
De boodschap is duidelijk: schaf sociale klassen af. Daarmee 'schaf' je sociale (klassen)strijd 'af' en daarmee is dan weer 'bewezen' dat politieke partijen, die voor de belangen van de benadeelden opkomen door een historisch nieuw sociaal-economisch systeem voor te stellen (het socialistische in eerste fase en dan het communistische) geen reden tot bestaan hebben. Dus pak je boeltje en verdwijn van het politieke toneel, communistische partijen! Dit zou allemaal niet zo erg zijn, als dit foutieve besef zich niet zo massaal meester had gemaakt van juist die bevolkingslagen waar het omgekeerde had moeten gebeuren, want de realiteit spreekt een andere taal. Sociale tegenstellingen, problemen, uitbuiting, de welbekende kloof tussen arm en rijk groeien maar door en daarmee is de grondslag voor het (opnieuw) ontstaan en groeien van een communistische beweging nog steeds aanwezig. Door een verschijnsel in naam af te schaffen, is het verschijnsel nog niet opgeheven. Ondertussen wordt ook in Griekenland geprobeerd de mensen af te leren gezamenlijk en goed georganiseerd voor hun belangen op te komen en in plaats daarvan door een sleutelgat in andermans slaapkamer te gluren ("Big Brother" is net ingevoerd en wordt luidruchtig op TV gepropageerd. Psychologen worden erbij gehaald om uit te leggen, hoe interessant het is de menselijke reacties in dat soort opgesloten en begluurde omstandigheden te bestuderen. Voyeurisme-cultuur in topvorm).
Mens worden in plaats van gluurder
Inhakend op bovengenoemde tendensen heeft het Centrum voor Marxistisch Onderzoek (KME met de Griekse initialen) een aantal maanden geleden een boek gepubliceerd met de titel 'Benaderingen tot de werkende klassen in Griekenland'. Een paar jaar geleden heeft hetzelfde centrum een studie gepubliceerd, getiteld 'Veranderingen in de economie en de klassenstructuur van de Griekse samenleving, 1980-1994.' In beide gevallen is de studie verricht door een schrijverscollectief. De toestand van die werkende klassen is voor elke revolutionaire partij een vraagstuk van fundamenteel belang om rechtstreeks te verbinden met het ontwikkelingsniveau van het kapitalisme in Griekenland met de veranderingen in de klassenstructuur, maar ook binnen elke klasse of sociale laag afzonderlijk. Die toestand moet ook gezien worden in verband met de groeiende tegenstellingen en dus de verscherping van de strijd tussen die tegengestelde belangen. Het is dus van het grootste belang dat diegenen die aan het kortste eind trekken zich dit niet alleen gaan realiseren, maar zich ook van de oorzaken bewust worden om beter, actiever en georganiseerder tegenspel te kunnen leveren i.p.v. een passieve gluurder in andermans leven te worden.
Materiële én culturele ontplooiing
Ook al is de materiële levensstandaard in vele Europese landen nog steeds zodanig, dat voor de meeste mensen (uiteraard speelt massa-desinformatie hier een belangrijke rol) niet (duidelijk) waarneembaar is, hoe enorm de uitbuiting is, hoe klein het aandeel dat een werknemer krijgt van de totale geproduceerde sociale rijkdom en in welke mate dat geringe aandeel overwegend materiële consumptie betreft en niet levenskwaliteit (gezondheid, cultuur, ontplooiing van de persoonlijkheid, onderwijs, enz.) als onvervreemdbare rechten van elk menselijk bestaan die gegarandeerd zouden moeten zijn als fundamenteel mensenrecht en niet gereduceerd tot handelswaar. Hoe meer geld je hebt, des te beter de kwaliteit die je kunt krijgen! Het Centrum voor Marxistisch Onderzoek probeert met zijn recente studie bij te dragen tot deze bewustwording. In de studie wordt eerst een theoretische analyse gegeven, waarin de toestand van de werkende klassen globaal benaderd wordt. Dan wordt concreet ingegaan op de fundamenteelste problemen en hun voortschrijdende verergering. In zeer begrijpelijke taal worden 'moderne' burgerlijke standpunten onthuld en worden zij marxistisch-leninistisch wetenschappelijk 'uitgekleed'.
Naakte keizer
Net zoals in het symbolische sprookje van Andersen blijkt de keizer naakt te zijn... Bijvoorbeeld de mythe van het post-industriële tijdperk. Wat is dit? Is er geen industrie meer? Niet toevallig dat dit kernstuk van het marxisme weggemoffeld wordt. Het industriekapitaal is bepalend voor het kapitalistische karakter van de productie, want het is de enige bestaansvorm van het kapitaal, waarbij meerwaarde wordt gemaakt zowel als eigen-gemaakt, dus in handen van de grote bezitters komt. Het bestaan van industrie-kapitaal omvat de centrale klassentegenstelling tussen kapitaal en arbeid, aldus Marx. Vandaar ook, dat juist dit weggepraat moet worden. We leven post-industrieel en dus ligt Marx eruit. Dit is uiteraard maar één van de vele theorieën die op het ogenblik wat minder in zwang zijn, maar toch is de uitwerking er van niet mis... vooral onder intellectuelen. Op politiek niveau is zij vooral te vinden bij reformistische partijen. Een andere misleidende theorie is die van het verdwijnen van de arbeid en dus van de werkende klassen en dus van de noodzaak (vaak niet hardop gezegd) tot verdwijnen van communistische partijen als historisch achterhaald.
De burgerlijke theorieën houden zich vaak met dit soort verdwijntrucjes bezig, maar met bezweringen kun je reële ontwikkelingen niet uitbannen. Uit de studie van het Centrum voor Marxistisch Onderzoek blijkt het vermogen van het marxisme-leninisme om de huidige toestand te analyseren en het alternatief te bieden, waarmee zijn opvallende actualiteit wordt aangetoond. Ook wordt duidelijk hoe versleten de burgerlijke ideologie is, niet meer opgewassen tegen de moderne tijd, machteloos in herhalingen vervallend en zeker niet in staat haar eigen tegenstellingen op te lossen. Het punt is wie dit door heeft. Passief toekijken (gluren) is nu eenmaal minder vermoeiend dan nadenken en denk erom: Big Brother is watching you!
