3,5 miljoen doden in Congo

VS verantwoordelijk

 

 

Deze Congolese baby's hebben maar een kleine overlevingskans. In het district Kalémie sterven zelfs drie kinderen op de vier voor hun tweede levensjaar. (Foto Roger Job)

Ludo Martens 

Door Ludo Martens

"De oorlog in Congo neemt apocalyptische vormen aan, verschrikkelijker dan welk ander conflict in Afrika", schrijft The Washington Post. (1) Wie herinnert zich niet de uitgemergelde Biafraanse kinderen in de jaren zestig, de hologige Ethiopische baby's in 1984, de haast gewichtloze Somalische lijkjes in 1990? Het drama in Congo is tien keer groter.

Maar deze keer organiseren de televisiezenders geen shows om geld op te halen. De zenders zijn in handen van multinationals en zij hebben belang bij de oorlog in Congo. Aan het hoofd van de Congolese regering stond een man die op Lumumba leek, de premier die op bevel van de Belgische regering werd vermoord, in stukken gehakt en daarna in zoutzuur geworpen werd. Lumumba's ideeën over onafhankelijkheid joegen de Belgische zakenlui de stuipen op het lijf. Zij hadden tot dan miljarden verdiend aan het Congolese koper, het kobalt, de diamanten.

Minstens 3 miljoen doden in het oosten

Veel Congolezen bleven trouw aan de idealen van Lumumba. Mulele en Kabila bijvoorbeeld. Mulele werd levend in stukken gehakt. Alleen Kabila overleefde het mobutisme. Hij bracht een volksopstand op de been en verjoeg de dictator. Laurent-Désiré Kabila wilde dat alle 55 miljoen Congolezen baat hadden bij de immense bodemrijkdommen van het land. Dat was niet naar de zin van de multinationals. Zij rekenen op het goud, het koper, het kobalt, het tantalium, het nobium, het uranium, de diamanten van Congo. Want zonder die enorme winsten riskeren ze het einde van deze eeuw niet te halen.

Het International Rescue Committee (IRC) met hoofdzetel in New York schrijft dat het aantal doden in het oosten van Congo "dicht bij de 3 miljoen ligt". Ik heb eerder geschreven dat de Amerikaans-Rwandees-Oegandese aanvalsoorlog Congo al 3,5 miljoen doden kostte. (2) Laat ons het cijfer van het IRC van dichterbij bekijken.

Les Roberts leidde de onderzoeksploeg van IRC in mei van vorig jaar. Hij zegt: "Toen schatten wij het aantal doden op 1,7 miljoen. Maar de toestand is erger dan wij dachten. De cijfers van vorig jaar zijn te laag." Vorig jaar schatte Roberts het aantal doden per dag in het oosten van het land op 3.000. Per maand dus 90.000. Dat brengt het aantal doden vandaag op 2,7 miljoen. Maar Les Roberts zegt nu dat de cijfers van mei vorig jaar een onderschatting waren. Dat heeft nieuw onderzoek uitgewezen. Als de cijfers 10 procent te laag waren, komt het totale dodental op 3 miljoen, alleen al in het oosten van het land.

2,5 keer meer doden dan geboorten

Het sterftecijfer ligt nu nog een stuk hoger dan een jaar geleden want de levensomstandigheden gaan steeds meer achteruit. Studies in de streek van Moba tonen aan dat daar bijna de helft van alle baby's sterft voor ze één jaar zijn. Les Roberts vond dat cijfer zo verschrikkelijk dat hij het verlaagde toen hij een berekening maakte voor heel de bezette provincie Katanga. Maar een nieuwe studie toont dat de toestand nog erger is: in het district Kalémie sterven drie kinderen van de vier voor hun tweede levensjaar!

In mei van vorig jaar bedroeg het aantal 'normale' doden in Congo 1,8 procent van de bevolking. Tussen haakjes: dat is drie keer meer dan het percentage in de Verenigde Staten. Toch groeide de Congolese bevolking met 3 procent per jaar. Het aantal geboorten lag dus op 4,8 procent.

De Engelse humanitaire organisatie Merlin berekende in januari van dit jaar dat in het bezette district Kalima, waar het relatief rustig is, er 2,5 keer meer doden dan geboorten waren. Ten gevolge van de oorlog kan het geboortecijfer met een kwart gedaald zijn. Het zou dan gezakt zijn van 4,8 naar 3,6 procent. Als er 2,5 keer meer doden zijn, dan bedraagt het sterftecijfer 9 procent. Dat verschrikkelijke getal brengt het dodenaantal in het oosten een stuk boven de 3 miljoen.

Les Roberts heeft nog een andere aanwijzing dat het cijfer in het oosten boven de 3 miljoen ligt. De Amerikaanse regering controleert zijn berekeningsmethode tot in het kleinste detail. Kan het zijn dat hij fouten maakte? "Heel zeker", zegt Roberts. "Maar dan alleen fouten van onderschatting. Vorig jaar constateerden we dat de verst afgelegen streken het hoogste sterftepercentage hadden. Ik ben er zeker van dat er een zekere auto-selectie is die de cijfers verlaagt. Ik ben nu eenmaal een lafaard..."

In de vrije Congolese gebieden kosten ondervoeding en ziekte ook veel mensenlevens. Het sterftecijfer is er eveneens fel gestegen. Als het nog maar gestegen is met 10 procent van de stijgingsgraad in het oosten, betekent dat tussen de 300.000 en de 400.000 doden méér. Geheel Congo betaalt deze door Amerika georchestreerde volkerenmoord dus met 3,5 miljoen doden.

Een genocide van die omvang was er nog nooit in Afrika. Les Roberts zegt dat de Congolese sterftecijfers ook voorkwamen in Liberia en Somalië. "Maar", zegt hij, "dat duurde maar een paar maanden omdat er telkens een of andere interventie kwam. In Congo sleept die toestand nu al 32 maanden aan."

Claude Jibidar werkt voor het Wereldvoedselprogramma. Hij zegt dat 380.000 mensen uit hun huizen in de Kivu verjaagd zijn richting oerwoud. "We weten niet waar ze zitten. Het enige dat we gevonden hebben zijn lijken." Het Wereldvoedselprogramma vroeg in januari hulp ter waarde van 110 miljoen dollar (275 miljoen gulden). De rijke landen gaven slechts éénderde van dat bedrag. Unicef vroeg voor 15 miljoen dollar (37,5 miljoen gulden) medicamenten voor de Congolese kinderen. Het kreeg maar tien procent daarvan.

1. Op 30 april 2001, artikel van Karl Vick: "Death Toll in Congo War May Approach 3 million."
2. Onder meer in Solidair van 9 mei 2001. Foto - Deze Congolese baby's hebben maar een kleine overlevingskans. In het district Kalémie sterven zelfs drie kinderen op de vier voor hun tweede levensjaar. (Foto Roger Job)