Het 'sociale' Europa: een slechte grap

Door Jo Cottenier

 

De top van Brussel onder Belgisch voorzitterschap moet doorgaan voor 'een sociale top'. De inzet van die komende Europese top wordt duidelijk als men de inhoud ervan plaatst in het kader van de sociale afbraak die al jarenlang doorgezet wordt. Globalisering van de economie betekent: de concurrentiestrijd tussen de multinationals leidt naar een internationale wedloop in het steeds verder omlaagschroeven van de sociale verworvenheden. De Europese monopolies rekenen daarvoor op de Europese Unie. In naam van de 'modernisering van het Europese sociaal model' wordt de amerikanisering van het hele sociale leven doorgevoerd.

Hoe kan men, zoals premier Verhofstadt, beweren dat de Europese Unie een dam kan opwerpen tegen de macht van de multinationals? En vooral: hoe kunnen sommigen geloofwaardigheid geven aan de slechte grap die 'sociaal' Europa heet? Hieronder schematisch de sociale inzet van de top van Laken, vanuit het gezichtspunt van de gewone mensen.

Werk

Sociale zekerheid

Openbare diensten

Al beslist voor de top van Laken

Al beslist voor de top van Laken

Al beslist voor de top van Laken

Na de kapitalistenclub van de Ronde Tafel van Industriëlen ontdekt nu ook de top van Brussel het 'mirakel' dat in de Verenigde Staten gerealiseerd werd op vlak van de tewerkstelling. Het Witboek van Eurotopman Delors zegt dat Europa dat moet volgen: 1. de sociale lasten van de werkgevers moeten omlaag; 2. er moeten banen met lage lonen komen; 3. de arbeidsmarkt moet aangepast worden aan de noden van de werkgevers (flexibiliteit, interim, deeltijd,...).

Het Verdrag van Amsterdam beslist de tewerkstellingsstrategie te coördineren. De krachtlijnen worden op de top van Luxemburg vastgelegd: de tewerkstelling hangt in eerste instantie af van de bekwaamheid tot aanpassing van de arbeider. 1. Het recht op arbeid wordt vervangen door het concept tewerkstellingsbereidheid: de arbeider moet zich plooien naar de eisen van de werkgevers. 2. Het recht op vast en blijvend werk wordt vervangen door de aanpassingsbekwaamheid aan de flexibele, tijdelijke arbeid, van niet-reguliere arbeid, nepstatuten... In die omstandigheden zegt de top van Lissabon te streven naar 'volledige tewerkstelling' in het jaar 2010. In de feiten duikt de verplichte arbeid op onder het mom van de actieve welvaartsstaat. De activiteitsgraad moet opgetrokken worden van 61 naar 70 procent door de verplichte tewerkstelling van werklozen en WAO-trekkers.

Het Verdrag van Maastricht legt normen vast voor het begrotingstekort. Tien jaar lang volgen er zware ingrepen in de uitgaven van de sociale zekerheid.

Brussel. Het Witboek van Delors pleit voor een 'aanpassing' van het systeem van sociale bescherming. Doelwit: de werkgeversbijdragen, want zij drukken op de concurrentiekracht. Sindsdien worden die stelselmatig verlaagd om ze op het niveau te brengen van de concurrenten in de VS. De wedloop naar de privé-verzekeringen in de ziekteverzekering en de pensioenen is begonnen.

Lissabon. Het optrekken van de activiteitsgraad houdt ook een verlenging in van de loopbaan door de verhoging van de pensioenleeftijd en de liquidatie van de brugpensioenen (VUT).

Anderzijds betekent de actieve welvaartsstaat ook de veralgemening van de niet-statutaire en van slechtbetaalde tewerkstelling. De armoede breidt zich uit onder het werkende deel van de bevolking.

De top van Stockholm kondigt de 'modernisering van het Europees sociaal model' aan. Het komt er in de eerste plaats op aan kwalitatieve stappen te zetten naar de geleidelijke privatisering van het pensioensysteem in Europa.

De eenheidsmarkt kondigt het vrije verkeer van diensten af. Dat is het begin van een offensief tegen het monopolie van de publieke diensten. Het openbreken voor de concurrentie wordt gebruikt om de publieke diensten af te stellen op de noden van de werkgevers vooraleer ze over te laten gaan in handen van privégroepen. Dat begint met een verkapte privatisering, bedrijfssplitsingen, het afstaan van onderdelen aan de privé-ondernemingen.

Dat was al zo voor de telecomsector. Dat wordt zo voor de post, de elektriciteits- en gassector. De spoorwegen worden op eenzelfde manier voorbereid.

Dan komen de grote data waarop de hele markt volledig opengegooid moet zijn voor privégroepen: 2001 voor de telecom, 2003 voor de post en men discussieert over 2005 als datum voor elektriciteit en gas.

Op de dagorde in Laken

Op de dagorde in Laken

Op de dagorde in Laken

Op schijnheilige wijze wordt beweerd dat de kwaliteit van de tewerkstelling de eerste prioriteit is.

In werkelijkheid gaat het om de 'sociale' omkadering van de massale verspreiding van 1. interim-arbeid; 2. thuiswerk; 3. flexibele systemen van carrièreplanning.

Kortom, alles wat ertoe bijdraagt de arbeidsmarkt nog meer te flexibiliseren en nog minder 'sociaal' te maken.

In een gemeenschappelijke verklaring zeiden Europese werkgevers en vakbondsleiders vorig jaar daarover onderhandelingen te beginnen. Omdat die geen resultaat opleverden zal de top van Laken zelf normen vastleggen.

Actieve welvaartsstaat is ook de sociale zekerheid beperken tot diegenen die bewijzen slachtoffer te zijn zonder daarvoor schuld te dragen'. Sociale bijstand dus. Daarvoor heeft men betrouwbare statistieken en nieuwe criteria voor de armoede nodig. De top van Laken zal de parameters van de armoede vastleggen.

Het Belgische voorzitterschap wil ook een ontwerp voor hervorming van de pensioenen voorleggen. Als te volgen model prijst ze het protocol aan dat regering en vakbondsleiders ondertekenden ter "democratisering" (veralgemening) van de tweede pensioenpijler (de bedrijfspensioenen).

De top van Laken zal het niet in alle openheid hebben over de privatisering van de publieke diensten.

Maar de Europese Commissie bereidt nieuwe richtlijnen voor tegen het einde van dit jaar inzake het openbreken van het spoor en de post voor de privé-ondernemingen. De Commissie zal ook nieuwe voorstellen uitwerken om "de hindernissen op te ruimen in het opengooien van de markt van de diensten". Die worden besproken op de top van Barcelona in de lente van volgend jaar.