Verslag van de tweede zitting van het proces-Milosevic

Wie is bang voor de waarheid?

Door Michel Collon

 

29 juni Belgrado. Duizenden mensen komen in de Joegoslavische hoofdstad op straat in een protestmanifestatie tegen de uitlevering van Milosevic. In Den Haag wordt duidelijk dat Milosevic geen eerlijk proces wacht. (Foto archief)

Als je in Den Haag een sessie in het proces tegen Milosevic wil bijwonen, moet je erg veel geduld hebben. Want het tribunaal houdt zitting in een erg kleine zaal. Er zijn maar tachtig plaatsen voor geaccrediteerde journalisten, dertig voor genodigden en slechts twintig voor het publiek.

Zelfs de Joegoslavische advocaten die Milosevic helpen, moeten net als ik vanaf 's morgens vroeg in de rij aanschuiven om een kans te hebben om binnen te komen. Zodoende komt de fameuze Christiane Amonpour van CNN ons vragen: "Is het waar? Luistert Milosevic naar cd's van Amerikaanse moderne muziek? Sinatra? Oh, wonderful! Dat kan ik gebruiken in mijn reportage!" Dat krijgt de nietsvermoedende kijker van CNN straks dus in de maag gesplitst. Een overzicht van de keiharde juridische argumenten van Milosevic tegen het schijn-tribunaal, daar kan die kijker naar fluiten.

In de zaal zit het publiek afgescheiden achter een glazen wand. De drie rechters in rood habijt, de zes procureurs in deftig zwart en hun griffiers lijken in een aquarium te drijven. Milosevic kijkt bijna niet naar hen, meestal kijkt hij het publiek aan. Een sober kostuum, een das in blauw, wit en rood - de kleuren van zijn land. Een vastberaden gezicht, ook al ziet hij er wat moe uit. Dat kan ook moeilijk anders: Milosevic staat onder permanente camerabewaking, hij heeft geen ogenblik dat hij werkelijk alleen is, dag en nacht is zijn cel verlicht... "Wanneer hebt u de beschuldiging klaar?" vraagt de voorzitter aan procureur Del Ponte. "Moeilijk te zeggen, 't zal nog wel ruim twee maanden duren"' antwoordt zij. Later spot Milosevic: "Het is tweeënhalf jaar geleden dat u mij valselijk beschuldigde, en u hebt nog altijd geen beschuldiging klaar!"

Milosevic erkent dit tribunaal niet en weigert dus ook een advocaat. Dat werkt het hof zichtbaar op de zenuwen. De voorzitter wilde zelfs gewoon een advocaat aanwijzen. Uiteindelijk krijgt Milosevic toch het woord.

voorzitter - Wilt u nog vragen stellen?

Milosevic - Dat hangt ervan af. Mag ik spreken of gaat u zoals vorige keer de knop van mijn microfoon omdraaien? Kunnen wij als beschaafde mensen met elkaar praten?

- Ik zou het willen hebben over de illegaliteit van dit hof. Ik heb een tekst voorbereid. Voorlezing daarvan duurt veertig minuten.

voorzitter - Daar hebt u het al eens over gehad.

Milosevic - Als u mij niet wilt laten praten, geeft u dan tenminste mijn tekst aan de journalisten.

Geen duidelijk antwoord. Milosevic gaat verder:

- Ik zie niet in waarom ik me zou verdedigen tegen een valse beschuldiging en voor een illegaal hof. Ik zou u enkele vragen willen stellen over de manier waarop ik vastgehouden word. Dat gebeurt in totale afzondering. Waarom mag mijn familie mij niet bezoeken wanneer ze dat wil? Waarom worden tijdens het bezoek de gesprekken op band opgenomen, zelfs als ik spreek met mijn kleinzoon van twee jaar? Waarom mag ik met mijn advocaten niet praten over persoonlijke aangelegenheden in Joegoslavië?

voorzitter - Dat zijn de regels. Het probleem is dat u geen advocaat aangewezen hebt om u voor het tribunaal te verdedigen.

Wil de voorzitter de gevangenisomstandigheden als drukmiddel gebruiken opdat Milosevic toch een advocaat zou aanwijzen?

- Waarom houdt u mij afgezonderd van de pers? Iedere dag worden er leugens over mij geschreven en ik mag niet antwoorden. Als journalisten de waarheid willen kennen, waarom wilt u hen dan daarvan afhouden? U bent geen hof, u bent een politiek instrument.

De voorzitter duwt op de knop die de microfoon van Milosevic afsluit. Ik zie dat Milosevic verder praat, maar op de TV-schermen die rechtstreeks uitzenden zie je dat niet. De regisseur beslist om alleen de gezichten van de rechters te tonen. Die sluiten de boeken en stellen de volgende zitting uit tot 29 oktober. Onder het publiek heerst verwarring. Gaan ze de zaak op de lange baan schuiven? Een journalist uit Belgrado die nochtans aan de kant staat van het nieuwe regime in Joegoslavië zegt me: "Milosevic was politiek dood. Maar hier biedt hij goed weerstand. Is hij bezig aan een come-back?"

In Belgrado is de prijs van het brood gestegen van 3,5 naar 20 dinar. Honderdzeventigduizend families hebben nu geen elektriciteit meer. Het nieuwe regime ontgoochelt de bevolking. Het proces tegen Milosevic is dus welkom. Het is een politiek proces en uitgerekend tegen de man die neen durfde zeggen tegen de NAVO terwijl de misdaden van de knechtjes van de NAVO die gekend en bewezen zijn in de vergeetput gedumpt worden. De hogere Kroatische en moslimleiders van 1991 tot 1995 staan niet voor de rechter, de Albanese generaal Agim Ceku al evenmin en zeer zeker de politieke en militaire leiders van de NAVO niet...

Is dit een proces of een circus? Wat men ook moge denken over wat er werkelijk in Joegoslavië gebeurd is en over de manier waarop wij daarover 'geïnformeerd' zijn, vaststaat dat de rechten van de verdediging hier ver te zoeken zijn. Toen ik jong was heb ik rechten gestudeerd. Hier in Den Haag schiet mij het devies van die jaren door het hoofd: 'Et audi alteram partem' (Luister ook naar de andere partij). Wie kan zeggen dat hij hier de versie van de andere partij heeft kunnen horen?

VS: wat voor Milosevic geldt, geldt niet voor ons

De volksvertegenwoordigers van de Verenigde Staten willen een wetsvoorstel goedkeuren dat verbiedt Amerikaanse soldaten die op missie zijn in het buitenland voor het (op te richten, nvdr) Internationaal Strafhof te dagen.

Anders gezegd : de VS dwongen Joegoslavië Milosevic uit te leveren aan het Tribunaal om hem daar te veroordelen voor 'oorlogsmisdaden', maar als Amerikaanse soldaten burgers uitmoorden waar ook ter wereld (zoals bijvoorbeeld in Vietnam, Panama, Irak, enz. gebeurde), dan mag geen Internationaal Strafhof hen berechten! De Amerikaanse volksvertegenwoordigers gaan nog een stap verder: als de andere landen deze wet niet aanvaarden, dan zullen de VS hun schuld van 4,5 miljard gulden aan de Verenigde Naties niet betalen!