Staat der Nederlanden gedagvaard door vredesbeweging

Van een correspondent

Op vrijdag 19 oktober hebben enkele vredesorganisaties en politieke partijen, onder wie de NCPN (*), de staat der Nederlanden in kortgeding gedagvaard voor haar steun aan de regering van de VS in de 'oorlog tegen het terrorisme': de bombardementen van Afghanistan. De Vereniging van Juristen voor de Vrede (VJV) denkt in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak van de Haagsche rechtbank op 26 oktober jl.

De belangrijkste bezwaren die advocaat Erik Hummels van de VJV aanvoerde tegen de Nederlandse Staat waren:

het optreden van de VS is illegaal volgens internationaal recht omdat de VS niet zijn aangevallen door een andere staat en er is dus geen grond uit zelfverdediging een andere staat aan te vallen, zoals in het Handvest van de VN is geregeld;
het optreden van de VS is illegaal omdat het niet berust op een resolutie van de Veiligheidsraad.

Het verweer van de landsadvocaat kwam kort gezegd neer op:

Afghanistan verschaft onderdak en bescherming aan een organisatie die de VS met een oorlogsdaad heeft aangevallen;
aan verzoeken tot uitlevering wenst Afghanistan niet tegemoet te komen, waarmee ze eveneens verantwoordelijk kan worden gehouden voor de oorlogsdaad tegen de VS en het handvest van de VN toepasselijk wordt om uit zelfverdediging op te treden;
de VS hebben hun voornemens tegen Afghanistan aan de Veiligheidsraad gezonden en die heeft zich niet per resolutie daartegen verzet, waaruit geconcludeerd kan worden dat de Veiligheidsraad daarmee instemt.

Het burgerlijk rechtssysteem praat de agressie van de VS en Groot-Brittannië tegen Afghanistan op deze wijze goed. De landsadvocaat maakt gebruik van de situatie, waarbij de grootmachten het vetorecht hebben in de Veiligheidsraad, en dus elke resolutie tegen het optreden van de VS en het VK kunnen tegenhouden. De betreffende resoluties van de Veiligheidsraad hebben de terroristische aanslagen op de VS veroordeeld, maar tevens nadrukkelijk gesteld dat tegenactie in overeenstemming met het Handvest moest zijn. Onder dreiging van het vetorecht zijn de acties van de VS en het VK niet expliciet genoemd als strijdig met het Handvest. Hieruit wordt afgeleid dat daarmee de Raad instemt met de agressie en wordt het internationale recht verkracht. De landsadvocaat plaatste ook nog vraagtekens bij de ontvankelijkheid van de NCPN als eisende partij, omdat het mobiliseren en bundelen van maatschappelijke krachten ter verwezenlijking van een communistische maatschappij niet te rijmen zou zijn met het optreden voor vrede.

Op 26 oktober heeft de Haagse rechtbank uitspraak gedaan en de eisen afgewezen. Naar de mening van de president van de Rechtbank is er door de VS en het VK terecht een beroep gedaan op het zelfverdedigingsrecht zoals bedoeld in art. 51 van het Handvest VN. Om dat oordeel te kunnen bereiken, merkt hij de steun van de Taliban aan de Al-Qaida organisatie van Bin Laden aan als directe betrokkenheid van Afghanistan bij de terroristische aanslagen van 11 september.
Dit laatste directe verband is tot nu toe nog door niemand gelegd! Immers ook de VS zelf, die jarenlang wapens en financiële middelen hebben geleverd aan de Taliban en Al-Qaida, zouden daarmee direct betrokken zijn bij de terroristische aanslagen. Bovendien heeft het Internationaal Gerechtshof in een uitspraak van 1986 zelfs uitdrukkelijk uitgesproken dat er geen sprake is van een "gewapende aanval" indien een staat rebellen ondersteunt in de vorm van de levering van wapens, logistieke of andere hulp. In de uitspraak zijn alle organisaties ontvankelijk verklaard, ook de NCPN!

Het VJV meent dat er met deze uitspraak voldoende reden is om in hoger beroep te gaan. Zij zullen hierover binnenkort een besluit nemen.

(*) De organisaties die het kortgeding hebben aangespannen zijn de Vereniging van Juristen voor de Vrede, het Haags Vredesplatform, Vrouwen voor Vrede, de NCPN en de partij De Groenen.