Anti-amerikanisme en in verlegenheid gebrachte Grieks establishment

 

 

 

 

Door Anna Ioannatou

Over de anti-Amerikaanse reflexen in de Griekse samenleving (en niet alleen daar) hebben we al eerder gesproken. Naar aanleiding van de stemming en gevoelens, losgekomen in reactie op de aanslagen van 11 september jl., is er een discussie op gang gebracht in de Griekse media over dit verschijnsel en wel door diegenen, die het zogeheten anti-amerikanisme een betreurenswaardige zaak vinden.

Persoonlijkheden uit het openbare, politieke en universitaire leven proberen deze, als een rode draad door de Griekse samenleving lopende, instelling de mensen uit het hoofd te praten. Men probeert de Grieken een ander bewustzijn aan te leren en zich meer aan te passen bij wat als 'Europees' en/of 'westers' gepresenteerd wordt om het land 'geen eiland van isolement' in het wereldgebeuren te laten zijn. Met vaak een uitdrukking van gegeneerdheid in stem en voorkomen over wat een verouderde en achterhaalde mentaliteit heet te zijn, 'buigt' men zich over dit voor het Griekse establishment verontrustende verschijnsel onder het merendeel (zoals blijkt uit de talloze opiniepeilingen en beslist niet alleen uit de vele betogingen) van de bevolking.

In verlegenheid gebracht ten opzichte van de VS, met wie het land officieel vriendschappelijke betrekkingen heeft, is men een jacht begonnen op 'spoken uit het verleden', maar met een hedendaagse voedingsbodem. Dus in dit geval op een anti-imperialistisch spook (door de gebeurtenissen wat specifieker een anti-Amerikaans spook geworden), dat steeds meer redenen heeft om rond te waren.

Don Quichot in actie

Het lijkt dus van officiële zijde meer op het gevecht van Don Quichot tegen de windmolens. Als argument, dat het "nu maar eens uit moet zijn" met dat eeuwige anti-amerikanisme - het was de VS-regering al jarenlang een doorn in het oog, dat vrijwel alle betogingen in Athene bij hun ambassade uitmonden - wordt de misdadige terroristische aanslag van 11 september, die ook in Griekenland pertinent door alle politieke partijen afgekeurd wordt, gebruikt om de Grieken op hun zogenaamde isolement te wijzen. Daarbij worden massale betogingen tegen de oorlog in Afghanistan over de hele wereld - en zeker niet in het minst in andere Europese landen en in de VS zelf - systematisch verzwegen of summier aangestipt. Dit aanstippen of tussen neus en lippen door vermelden is bovendien meer een alibi om te bewijzen hoe 'objectief' de berichtgeving wel is. Daarbij hoort ook, dat de stem ven de KKE (Communistische Partij Griekenland) weer eens zoveel mogelijk gesmoord wordt. De deelnamepercentages van communisten aan de debatten'boom' op de diverse zenders in de periode na 11 september, zijn droevig laag of zelfs nul in sommige gevallen (de zender, die het publiek op 'Big Brother' vergast, heeft geen communisten uitgenodigd voor het politieke debat). Uiteraard past dit andere geluid nu helemaal niet in het kader van de poging tot pro-Amerikaanse bewustzijnsbeïnvloeding, die van officiële zijde ondernomen wordt. In plaats daarvan richt de boosheid van de publieke opinie zich op de nieuwe oorlog, die de VS dit keer tegen Afghanistan begonnen is en de mensen, die geloven dat het allemaal om Bin Laden te doen is, kun je op de vingers van een hand tellen.

Een opvallende gebeurtenis was die in een van de Griekse voetbalstadions een aantal dagen na de aanslag op de gebouwen van het World Trade Centre in Manhattan. Er werd, voor de wedstrijd begon, door de organisatoren gevraagd om drie minuten stilte voor de slachtoffers van de aanslag. In plaats van dit te doen, stond de grote meerderheid van het voetbalminnende publiek als een man op en riep in koor de al jaren op betogingen gehoorde leuze: Amerikanen, volkerenmoordenaars! Die voetbalsupporters, van wie iedereen dacht, dat ze a-politiek zijn, gaven blijk van een feilloos politiek instinct, veroorzaakt en overgeleverd via de naoorlogse uiterst pijnlijke ervaringen van de Griekse bevolking met het VS-imperialisme. Misschien maakt dit gebeuren, waarvoor het Griekse establishment zich diep schaamt, een slechte indruk. De vraag komt makkelijk op, of die Grieken dan helemaal geen gevoel voor de duizenden slachtoffers van de aanslagen van 11 september hebben. Met grote zekerheid kunnen we hierop antwoorden, dat de Griekse bevolking zeker niet minder menslievend is dan anderen en dat zij voortdurend blijk geeft aan de kant van onderdrukte volkeren te staan. Dat die uitingen niet in de richting van officieel opgelegde rouw gaan, wijst erop dat de ervaringen met het Amerikaanse imperialisme sinds de Tweede Wereldoorlog een vast bestanddeel geworden zijn van het Griekse bewustzijn. Een moeilijk uitroeibaar verschijnsel dus, ondanks Clintons' officiële en hypocriete 'sorry' voor de militaire dictatuur van 1967-1974, zeker daar de VS blijven bewijzen hun 'oorlog tegen de volkeren' onverminderd voort te zetten ter wille van economische superbelangen. Laten we niet vergeten, dat in de dagen van officiële rouw, toen de Griekse minister van Buitenlandse Zaken verklaarde, dat we "allemaal Amerikaan zijn", het "oorlogsgehuil van de Yankees" (uitdrukking in Griekse oppositiepers) via de vele radio- en TV-zenders ook de Griekse oren bereikte. En dit zette onmiddellijk oude, welbekende en historisch bepaalde reacties op gang.

Brede consensus en scheidingslijnen

De gevolgen van 11 september zijn heel interessant voor eenieder die goed de sociaal-psychische politieke hartenklop wil volgen in niet alleen Griekenland, maar ook in vele andere landen. Er loopt een opvallende scheidslijn door de Griekse samenleving heen. De publieke opinie (door de partijen heen) laat zich niet vangen in het schijndilemma van 'of met de VS, of met het terrorisme' dat haar voorgeschoteld wordt. De politiek van de VS wordt immers als staatsterrorisme gezien. Er is sprake van een brede anti-imperialistische consensus, die duidelijk niet alleen een Grieks verschijnsel is. Tegelijkertijd staat de officiële mening en praktijk van het land - via de regeringsvertegenwoordigers en meelopers uit het politieke, sociale en universitaire leven - daar haaks op.

Van reformistische zijde zijn de betogingen - om niet te spreken van de anti-Amerikaanse reflexen - tegen de Yankee-oorlogen al een nationale neurose genoemd. Terwijl iemand als Chalmers Jonhson (voormalig CIA-adviseur tijdens de Koude Oorlog, zie Manifest 18) hardop kan zeggen, dat het geen wonder is dat zijn land wereldwijd gehaat wordt, doen de Griekse bestrijders van het anti-amerikanisme er geheimzinnig over. In plaats van zich gegeneerd te buigen over het anti-amerikanisme van de Griekse bevolking, zouden ze er beter aan doen zich te buigen over hun eigen dienstwilligheid ten overstaan van de grote baas ("we zijn allemaal Amerikaan") om hun eigen complex van de ondergeschikte in het imperialistische wereldgebeuren eens grondig onder de loep te nemen.