KPN dankt 4800 man af,
vakbonden huilen mee met de wolven

Koppen laten rollen is niet genoeg, systeem moet op de helling

 

Door Wil van der Klift

De OR en de vakbonden zijn woedend op KPN en eisen dat het bestuur aftreedt vanwege de 'foute beslissingen' die zijn genomen. De OR meent dat verkeerde investeringen de schuld zijn voor het dreigende ontslag van 4.800 werknemers bij KPN. Maar de ontslagen komen helemaal niet onverwacht. KPN kondigde al vorig jaar november aan 6.800 arbeidsplaatsen te zullen gaan schrappen en in het voorjaar maakte de KPN-leiding daar al 8.000 van. Waarom dan die 'woede' en verbijstering bij de OR en de vakbonden?

Laat er geen misverstand over bestaan. Het is schandalig wat er op dit moment bij KPN gebeurt. Nog niet zo lang geleden was KPN het goudappeltje en werden de werknemers met mooie verhalen het privatiseringspad op gelokt.
Dat politiek Den Haag en de Haagse wethouder Verkerk er laconiek over doen en overwegend begripsvol op dit massa-ontslag reageren, toont aan waar de politieke meerderheid in Nederland staat: niet aan de kant van de werknemers. Maar ook het gejammer van de bonden is hypocriet.

Kapitalistische stelsel ter discussie stellen

Jarenlang houden zij al vol dat het poldermodel, het harmoniemodel voor de werknemers, echt het beste is. Privatisering en marktwerking worden niet fundamenteel bestreden, het kapitalistische stelsel niet ter discussie gesteld en klassenstrijd werd uit het woordenboek van de vakbeweging geschrapt. Allemaal mooie idealistische woorden van de 'realisten' in de vakbewegingstop kwamen daarvoor in de plaats, maar het zou niets in het laatje brengen. Beter een beetje dan helemaal niets is hun credo. De realo's hebben het tij de afgelopen decennia mee gehad. De economie groeide gestaag en soms zelfs uitbundig. De vette winsten lieten toe dat de ondernemers konden doorgaan met het strooien van hun kruimels voor de werkenden en uitkeringsgerechtigden. Samen met een redelijke groei van de werkgelegenheid leidde dat tot een periode van relatieve klassenvrede.

Maar het sprookje dreigt nu in rook op te gaan. Elders in Manifest, bij kort binnenlands en buitenlands nieuws, tonen wij aan dat het massa-ontslag bij KPN niet op zichzelf staat. De golfslag van de internationale crisis bereikt nu ook ons land. In veel bedrijfstakken is er sprake van een terugslag en stagnatie en de economische vooruitzichten zijn overwegend somber.

Opvallend is dat de 'woede' van de bonden niet leidt tot stakingsoproepen of andere vormen van verzet. Zulke oproepen zijn ook niet te verwachten, omdat de top van de Nederlandse vakbeweging zich helemaal gebonden heeft aan de eisen van het kapitaal. Ook aan de zijde van de vakbeweging is er begrip voor de noodzaak van de saneringen, anders hadden zij al veel langer geleden opgeroepen om in actie te komen. Daarom is het van een 'oorverdovende' huichelachtigheid dat zij nu met de beschuldigende vinger naar de top van KPN wijzen. Die top heeft immers niets anders gedaan dan wat alle andere toppen van ondernemingen doen die op de markt opereren: gokken, speculeren, investeren, kopen en overnemen, concurreren en er het beste maar van hopen.

Marktsysteem leidt tot cyclische crisissen

De top heeft gedaan wat eigen is aan het marktsysteem. Het zogenaamde vrije marktsysteem werd de afgelopen periode opgehemeld tot in de wolken. Dereguleren, privatiseren en commercialiseren waren de modieuze sleutelwoorden, die ook volop door de vakbewegingsleiding werden omarmd. Nu het stelsel in crisis is en de schaduwzijde weer manifest wordt, weet de vakbeweging niets anders te doen dan op zoek te gaan naar schuldigen die het fout zouden hebben gedaan. Maar dat is de zoveelste misleiding. De crisis elders in de wereld, de massa-ontslagen overal, tonen aan dat een slecht functionerende raad van bestuur niet de kernkwestie is.

Het aantal geschrapte banen wereldwijd, al dan niet leidend tot gedwongen massa-ontslagen, in de telecomsector en de toeleverende industrieën, heeft inmiddels voor dit jaar de schrikbarende omvang van 407.000 bereikt. En het einde is nog niet in zicht. De Nederlandse bedrijven KPN en Philips 'prijken' op deze wereldranglijst van massale afslankers. De financiële analisten spreken van een milde, tijdelijke crisis, maar zij waren het ook die de huidige crisis niet voorspeld hebben. De economische feiten spreken een somberder taal. Aangezien de crisis wereldwijd is, zal export weinig kunnen bijdragen aan het herstel van de economie. Bovendien is er sprake van overproductie en overinvestering. Het idee dat er nooit meer recessies zouden komen, dat de cyclische crisissen van de baan waren, heeft geleid tot een misplaatst optimisme, waar nu op alle fronten voor moet worden geboet. De capaciteit van veel ondernemingen is veel te veel vergroot. De top van KPN heeft wat dat betreft gewoon meegedaan aan de heersende illusies, maar de werkelijkheid prikt al deze luchtballonnen nu door. Wanneer wordt de luchtballon van het poldermodel, het harmoniemodel, het nut van de loonmatiging en het meehobbelen op de schoot van de ondernemers door de vakbondstop losgelaten? Wordt het niet eens tijd voor een jaarlijkse prijs voor de strijdbaarste vakbondsbestuurder?

Laten we voorlopig maar massaal op 13, 14 en 15 december in Brussel gaan demonstreren tegen het asociale beleid van de EU. Voor 13 december kunnen vakbondsleden zich bij hun bonden inschrijven voor de bussen. Over het vervoer op 14 en 15 december komt nog nadere informatie.