Midden-Azië: Het grote schaakbord

 

 

"Natuurlijk zijn er vragen, vanuit de hele wereld, over burgerslachtoffers." 

 

Van redactie buitenland

De Amerikanen zijn hun militaire aanwezigheid in Midden-Azië aanzienlijk aan het opdrijven. Doel is ook een bondgenootschap tussen Rusland, China en andere landen in dat gebied te verhinderen.

Rusland, China en de Groep van Sjanghai hebben de aanslagen in Amerika veroordeeld. Want de Zes van Sjanghai (China, Rusland en vier Midden-Aziatische republieken Tadjikistan, Kirgizië, Kazachstan en Oezbekistan) moeten op hun grondgebied afrekenen met terroristische misdaden van integristische (moslim-fundamentalistische) organisaties die onder meer van de Taliban steun krijgen. In Rusland gaat het in hoofdzaak om Tsjetsjeense separatisten. In China zijn Oughoerse separatisten actief in de provincie Xing Jian aan de grens met Afghanistan. Rusland en China zouden maar al te graag zien dat het integristische terrorisme een ferme klap krijgt. China vraagt acties in het kader van de Verenigde Naties.

Maar Rusland en China weten ook dat de aanwezigheid van Amerika in Midden-Azië op de eerste plaats tegen hen gericht is. Zbigniew Brzezinski, de veiligheidsadviseur onder de Amerikaanse president Carter schrijft: "De ineenstorting van de Sovjet-Unie heeft gezorgd voor de snelle groei van de Verenigde Staten als eerste en enige wereldmacht. Voor de Verenigde Staten is de inzet Eurazië (Europa en Azië)." En: "Wie Eurazië controleert, controleert meteen twee van de drie meest ontwikkelde en productieve regio's. De meest dringende taak is er voor te waken dat geen enkele macht de middelen vergaart om de VS uit Eurazië te verjagen of hun rol te verzwakken. Als de centrale ruimte van Eurazië (Rusland) met het Westen (Europa) breekt en een eigen dynamische entiteit aanneemt (...) en indien die centrale ruimte de controle krijgt over het zuiden (van Azië) of een verbond aangaat met China, dan is de Amerikaanse positie in Eurazië zeer ernstig verzwakt. China zou de pijler kunnen worden van een antihegemonistisch verbond (China-Rusland-Iran). (...) Het islamitisch integrisme stelt de Amerikaanse aanwezigheid in vraag en vormt alzo een bedreiging voor de Amerikaanse belangen in het Midden-Oosten. Maar die uitdaging is verre van strategisch en ze zal tot uitdrukking komen in verspreid geweld. De positie die China verworven heeft daarentegen plaatst de VS voor cruciale strategische problemen."

Voor Washington is China het grootste gevaar

China en Rusland werken steeds meer samen zowel in het regionale kader van de groep van Sjanghai als op bilateraal vlak. Hun economische en handelsrelaties met de republieken van Centraal-Azië worden ook steeds omvangrijker. De VS en Europa worstelen met een economische crisis. Vandaar dat veel landen van Zuid- en Oost-Azië hun economische banden met China aanhalen. De suprematie van de VS in Eurazië komt dus in gevaar. Dat is de reden waarom de regering-Bush van Azië de hoogste strategische prioriteit gemaakt heeft. De huidige Russische regering probeert met Washington in goede verstandhouding te leven. Maar het land komt steeds meer in botsing met de VS. De VS zeggen bijvoorbeeld van Iran en Irak dat het schurkenstaten zijn; Rusland haalt intussen zijn politieke, economische en militaire banden met die twee landen aan. Ook vrezen de VS dat de communistische beweging in het onstabiele Rusland wel eens opnieuw de overhand zou kunnen krijgen.

Washington wil verhinderen dat China, en zeker een socialistisch China, de Amerikaanse invloed in de regio bedreigt of zelfs overvleugelt. De VS wil in ieder geval de controle over de immense bodemrijkdommen van de streek rond de Kaspische Zee behouden. Fototekst: De verovering van Afghanistan brengt de VS erg dicht bij de controle over de energiebronnen van Centraal-Azië. Zij maakt het ook mogelijk de militaire riem rond China en Rusland stevig aan te snoeren. De bodemschatten van Centraal-Azië (hier een openluchtmijn in Kazachstan) vormen de inzet van het VS-offensief in de regio. (Foto archief)