Tweederde particulier vermogen in handen van 12 procent rijken

Nederland steekt zich massaal in de schulden

Door Wil van der Klift

 

 

De oplopende woningprijzen en de stijgende aandelenkoersen zijn de afgelopen jaren vooral ten goede gekomen aan de mensen met de grootste vermogens.

Sinds 1995 steeg het gemiddelde vermogen per huishouden met 78 procent naar 114.000 euro (f 251.220). (1) Dat is een toename van tien procent per jaar. In totaal bezitten alle huishoudens samen 920 miljard euro. Maar de twaalf procent rijkste huishoudens hebben inmiddels bijna tweederde van het totale particuliere vermogen in Nederland (630 miljard euro) in handen.

Het was vooral de aanwas van het aantal rijke huishoudens dat het gemiddelde liet stijgen. Het aantal miljonairs steeg in zes jaar met 156 procent tot 292.000: deze toename was twee keer zo groot als de gemiddelde vermogensgroei. Driekwart van de miljonairs heeft nog geen miljoen euro (f 2,2 miljoen). Alleen al de miljonairs zijn samen goed voor eenderde van het totale particulier vermogen in Nederland. Aandelen en banktegoeden vormen respectievelijk zeventien en veertig procent van het vermogen.

Rijken enorm rijker, armen blijven arm of worden armer

De helft van de 6.8 miljoen huishoudens heeft slechts een 'vermogen' van 20.000 euro of minder. Evenals in 1995 heeft zelfs één op de zeven huishoudens meer schulden dan bezittingen en één op de vijf bezit nog geen vijfduizend euro. Eerder onderzoek van het CBS bevestigde dat de mensen met de kleinste inkomens de laagste vermogens hebben. Zij hebben minder vaak een eigen woning en over het algemeen geen aandelen. Om die reden hebben zij hun vermogen de afgelopen jaren niet of nauwelijks kunnen vergroten. Met name de inkomenspositie van mensen met een chronische ziekte of handicap is in het 'sociale Nederland van paars' enorm verslechterd. Zij zijn nu gemiddeld 12 procent van hun inkomen kwijt aan extra ziektekosten. In 1990 was dat nog 6 procent.(2) Het aantal arme huishoudens is eind jaren negentig, ondanks de gunstige economische omstandigheden, nog steeds niet verdwenen. Het aantal huishoudens met een laag inkomen bedraagt nog steeds zo'n 850.000, ongeveer 13 procent van alle huishoudens.(3)

Veel 'vermogen' van de banken

Iets meer dan de helft van het totaal aan bezittingen van de huishoudens zit in eigen woningen. Slechts één op de zes woningbezitters heeft echter geen hypotheek. De hypotheekschuld in ons land blijkt bovendien nog steeds op te lopen.(4) Eind september was de totale hypotheekschuld 304 miljard euro (670 miljard gulden). Dat was zes miljard euro (13 miljard gulden) meer dan in juni van dit jaar en 29 miljard euro (ƒ 64 miljard) meer dan een jaar geleden. De gemiddelde hypotheekschuld per woning bedraagt nu 102.000 euro (ƒ 225.000). Veel hypotheken (57.000) betroffen oversluitingen, meestal bedoeld om geld te lenen. Van de 124.000 nieuwe hypotheken hadden slechts 67.000 betrekking op de aankoop van een huis.

Een kleine toplaag van 12 procent rijken heeft de beschikking over tweederde van het totale particuliere vermogen. De andere 88 procent van de Nederlandse bevolking moet met de rest, eenderde toekomen. Zo'n 13 procent van de huishoudens moet zelfs zien rond te komen van een bedrag per maand van om en bij 1.600 gulden. De tweedeling wordt groter en groter onder paars. Van het overige deel van de bevolking zit een groot deel bovendien diep in de (hypothecaire) schulden. De schuldenlast neemt bovendien toe, waarschijnlijk mede veroorzaakt door de koersval van veel aandelen. Het is maar te hopen dat Joseph Stiglitz (zie elders in Manifest) geen gelijk krijgt, maar daar ziet het niet naar uit. Het zou wel eens heel hard kunnen gaan stormen de komende tijd...

(1) CBS, 13-11-2001, (2) FD, 9-11-2001, (3) HC, 22-11-2001, (4) HC, 6-11-2001.