Werkloosheidsbarometer

Door Wil van der Klift

Vanaf midden november 2001 houdt Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland en elders op de wereld, voor zover de media daarover berichten, bij. We tellen het totale banenverlies, niet het veel grotere aantal mensen dat 'afvloeide'. De aanval op de werknemers gaat ook gepaard met 'natuurlijk verloop', korter en flexibel werken en andere manieren om (tijdelijk) op een goedkope manier van personeel af te komen. Inmiddels loopt de werkdruk voor de overblijvers steeds verder op.

Bovendien worden er steeds meer directe en indirecte aanvallen op de portemonnee en de openbare voorzieningen gedaan. De lokale belastingen zullen dit jaar stijgen met 6,2 procent tot 8,15 miljard euro (18 miljard gulden). De inflatie in Nederland is de hoogste van Europa! Over 2001 was die 4,5 procent (volgens Europese normen zelfs 5,1%). In Duitsland stelt IG Metall daarom terecht een looneis van 6,5 procent. Hier verzoeken de bonden om loonsverhogingen die de koopkracht niet eens op peil houden. Eenvijfde, ruim twintig procent, van de Amsterdamse huishoudens leeft onder het bestaansminimum. Daarnaast worden in snel tempo de openbare diensten bijna doodgeprivatiseerd.

Tot aan de verkiezingen zal het 'op papier' nog allemaal wel mee lijken te vallen. Daarna zullen er heel wat lijken uit de kast rollen. Een hele reeks van onbetaalde rekeningen ligt op de bevolking te wachten. Aan de wederopbouw van de Balkan en van Afghanistan (Nederland in 2002 70 miljoen euro) wordt nauwelijks door de VS meebetaald. Amerikaanse bedrijven zullen wél een onevenredig groot deel van de opbouworders in de wacht trachten te slepen. De kosten van de Afghaanse oorlog moeten ook nog worden doorberekend. De Amerikanen voeren de high-tech-oorlog en laten de herstelwerkzaamheden en zogenaamde vredestaken graag betalen door hun minder machtige 'bondgenoten'. De Amerikaanse dwang op Nederland om mee te doen aan de ontwikkeling van de JSF-straaljager is in dit licht te zien. Dat kost dan 920 miljoen euro. Alhoewel het bedrijfsleven 219 miljoen toezegde, heeft de overheid zich bereid verklaard om dat bedrag voor te schieten tot 2006. De komende jaren zal de bevolking dus het hele bedrag moeten betalen. De uitbreiding van Europa gaat de EU-bevolking tussen 2004 en 2006 ruim 40 miljard euro kosten. Het is de bedoeling dat de NAVO, en dus ook Nederland, overal op de wereld kan gaan optreden. Feitelijk behoort de grote meerderheid van de Nederlandse politici tot de beste leerlingen van de Amerikaanse klas, dus zullen Nederlandse militairen gedwongen worden om met Bush op oorlogspad te gaan. Ook daarvan komen de rekeningen bij de bevolking terecht.

Het gaat in deze serie niet om exacte getallen, we geven een tendens aan.

De bedrijfsbazen gebruiken een combinatie van ontslag en inkomensvermindering om de winstgevendheid van de bedrijven voor de aandeelhouders te verhogen. De druk op die winstgevendheid is zo groot dat er op ruime schaal met de cijfers wordt gesjoemeld en de accountants deden ruimschoots mee met de vervalsingen. Uiteindelijk zijn, zoals bij Enron weer eens bleek, de werknemers (pensioenen, baan, inkomen) en de (meestal kleine) aandeelhouders de klos. De frauderende bedrijfsbazen verrijkten zich nog even snel voor het financiële gebouw instortte. Ontslagronden volgen elkaar in snel tempo op. Veel bazen hebben '11 september' aangegrepen om (geplande) reorganisaties (versneld) door te voeren. Slechts twintig procent van de huidige ontslagen is het gevolg van acute financiële problemen. Veel bedrijven hebben voor de lange termijn geprofiteerd van de aanslagen. Het gaf hen eenexcuus om banen te schrappen, waardoor ze super 'mean and lean' aan het herstel begonnen. De productiviteitscijfers kunnen in veel gevallen alleen nog maar stijgen door massaontslag: met minder mensen hetzelfde of meer werk doen. De Duitse werkloosheid liep in januari sterk op. Volgens het Duitse arbeidsbureau bedroeg het aantal werklozen 4,29 miljoen (10,4 procent van de beroepsbevolking), 326.400 meer dan een maand ervoor. In de Duitse bouw gingen vorig jaar 100.000 banen verloren. Dit jaar verwacht men nog eens 40.000 tot 60.000 banen te schrappen. In Europa willen 24 miljoen mensen werken, maar zij krijgen de kans niet, terwijl honderdduizenden te maken krijgen met een steeds maar toenemende werkdruk. In 2001 gingen in de Europese Unie maar liefst 350.000 banen verloren, met name in de dienstensector. Meer dan de helft van de Europese multinationals heeft werknemers ontslagen. Zes van de tien verklaart de reorganisaties niet te zien als korte termijnactie, maar als strategische oplossing voor de toekomst. In Duitsland leeft inmiddels eenvijfde van de kinderen onder de armoedegrens.

Vorig jaar was het aantal gedwongen ontslagen werknemers in Nederland 18 procent hoger dan in 2000. In 1999 en 2000 bleef het aantal ontslagaanvragen ongeveer gelijk (78.000). In de eerste drie kwartalen van 2001 ging het al om 66.645 aanvragen, een stijging van 10.000 (18%). Een groot deel betreft collectieve ontslagen. In de eerste drie kwartalen van 2001 was dit al 12 procent meer dan in het hele jaar 2000. De bazen hebben een nieuwe truc: eerst ontslaan en later weer (anderen) aannemen. Dat kost in ieder geval geen omscholingsgeld en de nieuwe werknemers kunnen tegen lagere lonen worden aangenomen (KLM, ABN Amro). Wärtsilä dat zijn fabriek in Zwolle sloot, neemt een paar maanden later voor 352 miljoen euro een Britse onderneming over. 'Monopoly' ten koste van de werknemers. Waar dat herenspel toe kan leiden zien we in het land van Zorreguieta. Per dag komen daar zo'n 7.500 werklozen bij! De werkloosheid is nu 22 procent (3,2 miljoen mensen).

Het aantal aanvragen voor nieuwe werkloosheidsuitkeringen in de VS steeg twee weken geleden met 30.000 tot het voorlopige cijfer van 390.000. Het afgelopen jaar steeg het aantal werklozen in de VS met 30 procent tot 7,9 miljoen. De crisis in de VS zet onverminderd door. De totale (zichtbare) schuldenlast van het Amerikaanse bedrijfsleven is in het derde kwartaal van vorig jaar opgelopen tot het recordbedrag van 4.900 miljard dollar, een stijging van 6,6 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2000. De schulden van het bedrijfsleven maken nu 48,1 procent uit van het bruto binnenlands product. Het is daarom niet verwonderlijk dat Republikeinen én Democraten de oorlogsbegroting van Bush omarmen. Het militair-industriële complex, het begrip staat weer volop in de schijnwerpers, krijgt een injectie van 440,1 miljard euro!! Dat houdt de Amerikaanse economie weer een tijdje op de been, ten koste van voorzieningen voor de bevolking. Waar zal dat wapentuig worden ingezet? Hoeveel leed zal het elders veroorzaken? De aanzienlijk gestegen woonlasten in de VS leidden vorig jaar tot een groter aantal daklozen dan in de donkerste dagen van de laatste economische recessie. In New York alleen al 29.400 geregistreerden, waaronder - stel je dat eens voor - 12.500 kinderen.

In 2001 ging 4.200 miljard dollar in rook op aan de beurzen. Als de rijke landen samen jaarlijks 27 miljard dollar (0,1 procent van hun BNP) meer zouden besteden aan elementaire gezondheidszorg in de ontwikkelingslanden, zouden zij acht miljoen mensen het leven redden. Wie zegt nog dat het kapitalisme zijn eigen kwalen kan oplossen? Nee, het kapitalisme is de oorzaak van de kwalen. Op weg dus naar een solidaire maatschappij: het socialisme. Manifest blijft intussen de pogingen om de kapitalistische crisis op de ruggen van de werkenden af te wentelen volgen, mede door dittweewekelijks overzicht van de aantallen banen die verdwijnen.

Bedrijf aantal totaal aantal banen bron
ontslagen wereldwijd of bedrijf
Kodak (VS) 4.000 44.445 (w) FD, 25-01
Balast Nedam (NL) 225 (?) (w) NRC, 30-01
Rhodia (Fr) 3.500 (?) (w) FD, 30-01
Zakenbank CSFB (Zwi) 2.430 27.000 (b) FD, 01-02
Alcatel (Fr) 30.000 111.110 (b) FD, 01-02
NEC (Jpn) 14.000 155.555 (b) FD, 01-02
Verizon (VS) 3.000 256.000 (b) FD, 01-02
Deutsche Bank (BRD) 9.200 97.000 (b) Spits, 01-02
P&G (VS) 9.600 106.665 (b) FD, 02-02
British Airways 16.000 57.000 (b) NRC, 04-02
United Airlines (VS) 20.000 (?) (b) FD, 05-02
MmO2 telecom (VK) 1.900 14.615 (w) FD, 06-02
Whirlpool (VS) 770 (?) (w) NRC, 06-02
Ciena Corp. (VS) 400 3.330 (b) NRC, 06-02
KPNQwest 150 650 (b) FD, 08-02
Air Afrique 2.000 4.000 (b) NRC, 08-02
------------
Totaal nu 117.175
Vorige keer 97.995
_______
Totaal 215.170

 

Nederland:
Achmea 40 (?) (b) FD, 25-01
Nib kapitaal 25 25 (b) FD, 25-01
Axa Vermogen 50 50 (b) FD, 25-01
HSBC 55 55 (b) FD, 25-01
KPN Primafoon 385 1.260 (b) NRC, 30-01
KPN Retail 170 270 (b) NRC, 30-01
Ballast Nedam 125 (?) (b) NRC, 30-01
Consultants PwC (136-) 340 1.700 (b) FD, 30-01
Endemol (?) (?) (b) NRC, 02-02
Fish Company 60 60 (b) NRC, 02-02
Geca tapes 50 50 (b) NRC, 02-02
Safe motors 50 250 (b) HC, 02-02
Sony music 290 335 (b) HC, 02-02
Datelnet 250 1.750 (b) FD, 05-02
Walewein 45 45 (b) NRC, 05-02
Hol. Dagbladcombi 60 225 (b) NRC, 07-02
KPNQwest (600-) 750 2.550 (w) FD, 08-02
-------------------
Totaal nu (2.399-) 2.745
Vorige keer (1.646-) 1.997
____________
Totaal (4.045-) 4.742