Informatie en verloedering Griekse stijl

Door Anna Ioannatou

De verloedering van het TV-landschap is in Griekenland zodanig geworden, dat de Nationale Raad voor Radio en Televisie (NRRT) het dringend nodig heeft geacht aandacht te besteden aan kwaliteitsverbetering, vooral van de nieuwsbulletins. Daarom organiseerde deze Raad eind februari jl. een tweedaagse conferentie met vertegenwoordigers van alle politieke partijen en van diverse bevoegde instellingen.

De NRRT wil zich gaan bemoeien met de ondertussen behoorlijk dubieus geworden nieuwsbulletins, die volkomen voorbijgaan aan de echte problemen van het land en een soort reality-shows geworden zijn, waarbij de meest fundamentele beginselen van beroeps- en gedragscodes grof overtreden worden.

Sensatie

De nieuwsbulletins (vooral op de prive-zenders, de overheidszenders zijn wat meer aan gedragscodes en regelgeving gebonden) zijn een sensatiebelust, commercieel spektakel geworden, met vaak een fictieve realiteit, een soort arena voor de concurrentieslag van grote zendereigenaren. Deze concurrentiestrijd leidt tot een waar bombardement aan berichtgeving over bestaande en niet-bestaande schandalen en schandaaltjes. De toestand in de media en vooral in de berichtgeving is uiteraard in verband te brengen met het politieke systeem, waar het een onderdeel van vormt en dus moet het niet los daarvan bekeken worden, zoals door veruit de meeste sprekers gebeurde.

Vasilis Lambridis, voorzitter van de Nationale Raad voor Radio en Televisie, uitte in zijn inleiding felle kritiek op de nieuwsbulletins, die de laatste tijd van kwaad tot erger zijn geworden. Ze duren eindeloos (een uur of meer) en hebben niets meer te maken met hun eigenlijke doel: vrije, juiste en volledige informatie. Hij sprak voorts van het verschijnsel rechtszaken in nieuwsbulletins. Een verschijnsel, dat onrustbarende vormen is gaan aannemen, een sensatieprogramma op zich binnen het nieuws. Omroep(st)ers, in samenwerking met juristen en advocaten, die zich met (overwegend) strafzaken bezighouden, maken van zichzelf een soort officier van justitie en halen gewoonlijk hun 'slachtoffers' door het slijk. Herstel van goede naam en eer is later vrijwel niet meer mogelijk, tenminste, zo komt het niet meer bij het grote publiek terecht. De TV-camera toont rechtszaken, waarin zich vaak onbeschrijflijke taferelen afspelen tussen familieleden en vrienden van de partijen, maar ook tussen de betrokken partijen zelf: geschreeuw, gescheld, gehuil, elkaar in de haren vliegen en de camera filmt dit bonte spektakel voor de kijker thuis. Ook vendetta's, moorden, dodelijke ongevallen en dramatische begrafenissen zijn erg 'in'. De camera filmt alles, wat sensatie kan verwekken en reporters met de microfoon in de hand generen zich niet van menselijk leed een schouwspel te maken door er met hun neus bovenop te staan, proberend verklaringen te wringen uit de wanhopige, lijdende en rouwende betrokkenen.

Verdwijning van kleine partijen en van grote betogingen

De andere kant van de sensatiemunt is de zeer ongelijke behandeling van de kleinere politieke partijen door de massa-media. Gegevens van de NRRT laten zien, dat het leeuwendeel van de zendtijd opgemaakt wordt aan de twee grote partijen (de regerende PASOK en de 'oppositie' partij Nea Dimokratia).

De Voorzitter van het Griekse Parlement (Pasok), ook één van de sprekers op de conferentie, sprak van een ongecontroleerde invasie in de mediasector van grootondernemers, die zich aan god noch gebod houden en hun voetenafvegen aan alles wat maar met democratisch functioneren te maken heeft. De kloof, zo zei hij, tussen de sociale dimensie van informatie en de haar manipulerende belangen, wordt steeds dieper.

Het constateren van negatieve feiten is makkelijk. Alle aanwezigen - ook die van de grote gevestigde partijen - klaagden om het hardst de feiten aan. Diegene, die de meeste verantwoordelijkheid draagt - de regerende partij - klaagt mee en geeft de schuld aan de 'grote jongens', de kapitaalkrachtige eigenaren van TV-zenders, die op die manier steeds meer invloed uitoefenen op de politieke ontwikkelingen, en daarmee geeft men indirect toe dat in wezen het grote kapitaal aan de macht is.

De Voorzitter van het Griekse Parlement sprak van een 'ongecontroleerde invasie', maar wie is dan verantwoordelijk voor dat ongecontroleerde?

Aleka Papariga, die voor de KKE (Communistische Partij) sprak, wees er in haar bijdrage op, dat dezelfde beginselen, die ten grondslag liggen aan het functioneren van de media, ook de grondslag vormen van het politieke systeem, de samenleving, de economie. Ook goedwillende journalisten komen steeds meer onder druk te staan om alles wat ware informatie is in te slikken, als ze hun baan niet willen verliezen. De controle wordt steeds verstikkender (die controle is er wel!) binnen het kader van de z.g. 'antiterrorisme' maatregelen. Het goede werk van veel Griekse journalisten tijdens de oorlog tegen Joegoslavië zal, naar het schijnt, de geschiedenis in gaan als en soort oase in de woestijn. Als de grote media-eigenaren, aldus de spreekster, objectieve informatie zouden toelaten, zouden ze tenminste één van de vier poten onder hun stoel wegzagen.

Verzwegen worden ook de grote betogingen van de bevolking voor sociale rechten of tegen imperialistische invasies en oorlogen. En als die betogingen zo massaal zijn, dat ze niet meer verzwegen kunnen worden, dan worden ze in staat van beschuldiging gesteld als ordeverstoring, als tegen het nationale belang ingaand enz. met alle gevolgen van dien voor de deelnemers.

De regering, die de meeste verantwoordelijkheid draagt voor de huidige stand van zaken - maar natuurlijk niet de enige is - beweert dat via de dialoog een oplossing gevonden kan worden. Zeer misleidend, daar de toestand immers een gevolg is van haar eigen politieke beleid. Tot 1989 waren er geen privé-zenders in Griekenland, maar een blok van overheids radio- en TV-zenders met eenzijdige informatie. Toegang hiertoe was voor de KKE vrijwel ondenkbaar. De partij was van mening, dat er meer zenders moesten komen. Dit werd toen verbonden met mogelijkheden voor massa-organisaties, partijen, gemeente- en districtsbesturen enz. om een eigen TV-zender te hebben. Als elke politieke partij, bijv., een zender zou hebben - uiteraard financieel gesteund - dan zou er meer wezenlijk tegenwicht kunnen zijn tegen desinformatie, reactionaire ontwikkelingen, doodzwijging en vulgariteit.

De spreekster voor de KKE besloot met een paar centrale punten - de kern van voorstellen - die deze partij gaat indienen bij de NRRT:

het verplicht tonen van acties en betogingen van de arbeiders- en volksbewegingen;
het elke dag op gelijke voet presenteren van de standpunten van alle politieke partijen, dus niet alleen in verkiezingsperiodes (waar ook al ongelijkheid heerst). Dit moet ook gelden voor nieuwsbulletins en informatieprogramma's;
verbod op het gebruik van op ongeoorloofde wijze vergaarde informatie (bijv., telefoons aftappen, verborgen camera's en microfoons).

Uiteraard moeilijk bereikbare zaken binnen de heersende sociaal-economischebezitsverhoudingen, maar daarom niet minder waard nagestreefd te worden, zij het voorlopig alleen om de (voor het systeem) ondermijnende voorwaarden te verbeteren door beter uitgerust steeds meer mensen steeds bewuster te maken van het feit, dat het geen zin heeft om achter 'pimmetjes' aan te lopen, waar ter wereld die zich dan ook bevinden!