|
Amerikaanse troepen zijn actief in Afghanistan, de Filippijnen, Georgië en Jemen. En alsof dat al niet genoeg is, wordt nu op Indonesië druk uitgeoefend om ook daar Amerikaanse troepen operatief te laten zijn. En er is, niet te vergeten, het voornemen af te rekenen met het regime in Irak. Bush blijft kortom op het oorlogspad.
Het lijkt bovendien niet toevallig dat juist nu een geheim Amerikaans noodplan voor een preventieve nucleaire aanval op een zevental landen uitlekte, waaronder behoudens Irak ook Rusland en China. De scheidslijn tussen conventionele en nucleaire wapens wordt daarmee flinterdun. Bush is al bereid om kernwapens in te zetten als het niet lukt een dreiging met conventionele wapens ongedaan te maken. Dit noodplan maakt ook duidelijk waarom de VS het ABM-verdrag onlangs opzegden. Als je voor jezelf, hoe kortzichtig ook, een zo groot mogelijke vrijheid van handelen claimt, zijn wapenafspraken immers een sta in de weg. Nieuw in het noodplan zijn vooral de kleine tactische kernwapens. Ze werden nog net niet in Afghanistan ingezet, maar qua zwaarte en/of oorlogsrechtovertredende onmenselijkheid verschilden de Daisy Cutter-bommen en de 'thermobarische' bommen (die de mensen in grotten de adem benemen) niet zo erg veel van de tactische kernwapens. Het leidt geen twijfel, dat die - met instemming van de Britten - bij de komende aanval op Irak, die zeer waarschijnlijk in de herfst zal plaatsvinden, zullen worden ingezet. Al tijdens de Golfoorlog van 1991 stond dat op het program - alle opperofficieren inclusief Schwarzkopf waren akkoord gegaan, maar opperbevelhebber Colin Powell heeft dat toen nog op het laatste moment weten tegen te houden.
Hoe dan ook, door wat nu gaande is en door de nieuwe nucleaire doctrine noemt The New York Times van 13 maart het eigen land cynisch een 'nucleaire schurkenstaat'. De bekende columnist H.J.A. Hofland schetst een Bush die bezig is met een 'wereldrevolutie en de hele wereld in zijn unilateralisme betrekt'; een revolutie, die zijns inziens kan uitlopen op 'de situatie van de hypermacht tegen de rest van de wereld' (NRC Handelsblad, 20 maart). Met recht een zorgelijk perspectief.
Is dit alles een effect van 11 september 2001 of van de militaire reactie daarop na 7 oktober? Geweld heeft zeker een zichzelf versterkend effect. Eenmaal begonnen, roept het verschijnselen op die men in eerste instantie voor onmogelijk houdt. Maar dat is het niet alleen. Zo dateren de plannen tot militarisering van de ruimte door de VS al van vele maanden vóór 11 september. Ik woonde onlangs in het Europees Parlement in Brussel een congres van de Europese vredesbeweging bij. We bezonnen ons onder meer op de vraag hoe we elkaar wakker kunnen schudden over de ontwikkelingen in de VS en hoe we in het licht daarvan ons netwerk in Europa kunnen uitbreiden. Opmerkelijk was dat de aanwezige Amerikaanse gasten nog het meest kritischwaren. Zo sprak de 'quaker' Joseph Gerson (verbonden aan het American Friends Service Committee in New England) zelfs van een 'prefascistische situatie' in zijn land.
Een en ander staat niet helemaal los van 11 september, maar er is meer aan de hand. Er is ook een voorgeschiedenis. Zo is bekend dat de Amerikanen zeer patriottisch zijn en dat velen van hen zich vanuit een misplaatste protestantse 'uitverkiezingsethiek' een superieure natie wanen. Ook weten we dat ze nogal eens eigenmachtig en met (veel) geweld optreden, zoals ongeveer 35 jaar geleden in Vietnam, later in Midden- en Zuid-Amerika en in 1986 via de omstreden bombardementen op de Libische steden Benghasi en Tripoli. Wij hebben echter het beeld van de Amerikaanse bevrijdingsrol in de Tweede Wereldoorlog voor ogen en ook het beeld van idealistische presidenten als Wilson, Franklin Roosevelt en Carter. Reden dat we geneigd waren zulks weer snel te vergeten of helemaal door de vingers te zien. Ook iemand als president Clinton kon door zijn charme een potje bij ons breken, ook al liet hij zich een paar keer van een erg kwalijke kant zien, zoals in 1998 en 1999 met respectievelijk de bombardementen op Soedan en Joegoslavië, beide net als nu in Afghanistan zonder geweldsmandaat van de VN-Veiligheidsraad.
Maar dat de VS zich na het aantreden van Bush zo zouden laten gaan op het terrein van chauvinisme en unilateralisme, is niettemin opmerkelijk. Bovendien door de drastische verhoging van de militaire begroting en de oorlogsretoriek jegens de 'as van het kwaad'. De bekende Clingendael-deskundige Rob de Wijk vergeleek de VS onlangs met een pitbull, 'sterk en onberekenbaar, af en toe uit zijn hok stormend'. Vooral onder president Bush komt het beeld naar voren van een eigengereide supermacht, die eenzijdig de voorwaarden van het eigen handelen vaststelt en geldende internationale normen aan zijn laars lapt. De geest lijkt bij de VS uit de fles. Zeker na de val van het Taliban-bewind. Een Amerikaans militair succes naar het lijkt, ook al heeft dit duizenden onschuldige burgerlevens gekost en lopen hoofddoelwitten als Bin Laden nog vrij rond. In het Amerikaanse Congres zetten pas recent voor het eerst vooraanstaande Democraten vraagtekens bij de omvang, duur en kosten van de oorlog tegen het terrorisme, maar de Republikeinen zijn zo gebrand op het exploiteren van de overwinning in Afghanistan dat de Democraten geen been aan de grond krijgen. Het Bush-bewind lijkt bewust gebruik te willen maken van de verwarring onder de Amerikanen na 11 september om een soort Nieuwe Wereldorde te creëren, niet gericht op een uitbouw van de VN, maar daarentegen op het veiligstellen van de Amerikaanse heerschappij in de wereld tot ver in de 21ste eeuw. De VS moeten volgens vice-president Dick Cheney in The New Yorker de 'dominante politieke, economische en militaire macht in de wereld blijven'. (wordt vervolgd)
Eerder verzonden en andere artikelen zijn zoals altijd te vinden op website: www.geocities.com/HansFeddema
 |
Hans Feddema
Nieuwstraat 10
NL-2312 KB Leiden
Nederland
Tel./Fax +31-(0)71-5122399
E-mail: feddema@wish.net
VRAGEN?
Voor eventuele vragen, suggesties en op- of aanmerkingen, mailt u naar Hans Feddema: feddema@wish.net