'Ons GVB geen NV'

Amsterdam stemt tegen externe verzelfstandiging

Het vrolijke besluit van het ophalen van handtekeningen voor het referendum

Gerry Geldhof

Door Eva Strausz

De laatste dagen voor het referendum is er op straat nog hard gewerkt om de Amsterdamse bevolking voor te lichten over de betekenis van de verzelfstandiging als eerste stap naar privatisering. Gezamenlijk gingen leden van het referendumcomité met het personeel van het GVB door de stad. Zij verspreidden op grote schaal folders met name op het plein voor het Centraal Station, plakten affiches en discussieerden met de bevolking.

Het gemeentebestuur had voor de pro-campagne het lieve bedrag van 450.000 euro uitgetrokken. Hierdoor waren zij in staat om alle abri's in Amsterdam van grote glimmende affiches te voorzien. Tevens konden zij een mediadeskundige als Ton Elias voor 1.500 euro per dag inhuren. Maar zoals Gerrie Geldhof (OR-voorzitter GVB en buschauffeur) het zei in zijn toespraak op het festival van de DIDF (1): "Zij de centen, wij de argumenten". Het referendumcomité moest het met slechts 27.000 euro doen, maar had vooral zichzelf. Personeel, reizigers, vakbondsleden en actieve leden van ouderenbonden zetten samen de schouders eronder en zijn steeds op markten en in buurten bezig geweest met de voorlichting van de Amsterdamse bevolking. Ook organisaties van buitenlanders mobiliseerden hun in Amsterdam wonende achterban om vooral te gaan stemmen en dan natuurlijk tegen. Omdat het referendum een gemeentelijke aangelegenheid was mochten allochtonen die bij gemeenteraadsverkiezingen mogen stemmen dit ook voor het referendum doen.

In de koude decembermaand is het referendumcomité onder de kerstboom op de Albert Cuypmarkt voor het eerst met de Amsterdammers in gesprek gegaan over de verzelfstandiging en de privatisering in de nabije toekomst. Voor het houden van een referendum werden ruim 41.000 handtekeningen opgehaald. Dit lukte binnen zes weken, waardoor het referendum tegelijkertijd met de verkiezingen voor de Tweede Kamer kon worden gehouden.

Omdat zij de bui van een negatief resultaat al zag hangen speelde het gemeentebestuur vlak voor de verkiezingen haar laatste troefkaart uit. Burgemeester Job Cohen werd in het strijdperk gebracht. Eerst werd een paginagrote advertentie in het Parool geplaatst waarin hij op populistische manier inspeelde op emoties van de Amsterdamse bevolking door te stellen dat verzelfstandiging leidt tot beter, schoner en veiliger openbaar vervoer.

In een debat op de lokale televisiezender AT5 kruiste Cohen de degens met Saar Boerlage, initiatiefneemster van het referendum. Boerlage sprak hierbij haar verbazing uit dat niet de verantwoordelijke wethouder Hester Maij (CDA), maar de burgemeester tegenover haar zat. Mevrouw Maij zag het belang van het debat niet in, maar zeker is dat zij haar kiezers nog het een en ander heeft uit te leggen, omdat voor de gemeenteraadsverkiezingen het CDA in Amsterdam tegen de verzelfstandiging was en ook in de gemeenteraad tegen had gestemd. Echter in haar zucht naar collegedeelname maakte Hester Maijeen draai van 180 graden en was plots voor. Ook de burgemeester wist de kijkers niet duidelijk te maken wat de voordelen van externe verzelfstandiging nu eigenlijk zijn. Hij kwam weer niet verder dan beter, schoner en veiliger. Boerlage wist echter duidelijk te maken dat hiervoor een externe verzelfstandiging niet nodig is. Cohen zei met zijn hand op het hart tegen privatisering te zijn. Ook PvdA-coryfee en wethouder Rob Oudkerk, voorstander van externe verzelfstandiging, heeft zich tegen privatisering uitgesproken. Iets om hen aan te herinneren als in 2006 een, vanuit Den Haag verplichte, openbare aanbesteding op het GVB-net moet plaatsvinden.

Op de avond van de uitslag van het referendum liep de Boekmanzaal in de Stopera vol met nieuwsgierigen. Zij keken verwachtingsvol naar het grote scherm waar ook de verkiezingsuitslagen op werden geprojecteerd. Na uren wachten kwam de burgemeester melden dat na het tellen van 40 procent van de stemmen bleek dat tweederde tegen en eenderde voor verzelfstandiging had gestemd en dat de einduitslag zeer waarschijnlijk niet veel anders zou zijn. Een enorm gejuich steeg op uit de kelen van de meeste aanwezigen. Uiteindelijk moest wethouder Maij in de late uurtjes het comité met het resultaat feliciteren en beloofde zij de uitslag te respecteren.

Het gunstige resultaat van deze actie toont dat gezamenlijk optreden van reizigers en personeel loont en is een voorbeeld voor anderen die strijden tegen privatiseringen in Nederland maar zeker ook binnen andere landen van de Europese Unie. Waakzaamheid blijft echter geboden om te voorkomen dat het GVB in de toekomst alsnog geprivatiseerd wordt. Daarom zal het GVB reizigerscomité (2) haar activiteiten voortzetten.