Werkloosheidsbarometer

Vanaf midden november 2001 houdt Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland, en elders op de wereld, voor zover de media daarover berichten, bij. We tellen het totale banenverlies, niet het veel grotere aantal mensen dat 'afvloeide'. De barometer is indicatief, niet absoluut.

In maart daalde de Nederlandse export met 6 procent tot 21 miljard euro. De import kromp, in vergelijking met vorig jaar, zelfs 10 procent tot ruim 18 miljard euro. Het laatste cijfer heeft uiteraard een relatie met de scherpe terugval van de consumptieve bestedingen. De bereidheid om met name grote aankopen (computers, wasmachines en auto's) te doen kelderde in mei naar het diepste punt sinds 1985. Een daling van de koopbereidheid, zoals nu, wordt doorgaans na zo'n driekwart jaar gevolgd door een drukkend effect op de bestedingen. Dat voorspelt weinig goeds voor de consumptieve bestedingen in de rest van het jaar. Die komen bovendien onder extra druk te staan van de gigantische bezuinigingsplannen die in de onderhandelingen over het regeerakkoord worden genoemd. Nog nooit eerder ging het bij coalitie-onderhandelingen om zo'n hoog bedrag: 10 miljard euro (22 miljard gulden). Inderdaad met de opleving van de economie kan het zo'n vaart niet lopen. Nu de consument (be)spaart, zal de economie versneld in de problemen raken, zeker als, zoals het geval is, de export stagneert.

Ieder wacht op positieve signalen uit de VS. De VS moeten immers de mondiale economie uit het slop trekken. Alhoewel er sprake is van lichte groei in het eerste kwartaal, moesten de analysten hun voorspellingen toch neerwaarts bijstellen, 5,6 in plaats van 6 procent. Bij die groei moet bovendien worden aangetekend dat de invloed van de sterk gestegen wapenuitgaven (+19,6%) groot is. De korte oplevingen van de Amerikaanse economie staan bijna allemaal in verband met de noodmaatregelen die door de regering Bush worden getroffen (lage rente, belastinginjecties en wapenuitgaven). Er zijn steeds meer tekenen dat de grote stromen beleggingsgelden en buitenlandse investeringen naar de VS (honderden miljarden dollars) snel verminderen. Vorig jaar kwam het handelstekort in de VS uit op 417,4 miljard dollar. Dat betekent een gigantische uitstroom van geld die nu steeds minder wordt gecompenseerd door een gestage vermindering van de toestroom. Het is vooral hierdoor dat de opmars van de euro gestaag verder gaat en per saldo de Amerikaanse economie steeds labieler wordt, met alle negatieve gevolgen voor de wereldeconomie.

Als de plannen doorgaan om de Europese vissersvloot te reorganiseren zullen naar schatting 28.000 banen in die sector verdwijnen. De Franse werkloosheid is in de maand april met 9.000 toegenomen tot 2,43 miljoen. Niet eerder was in absolute termen de werkloosheid in de afgelopen anderhalf jaar zo hoog. Economen hadden een stijging van 5.000 verwacht. Het economische herstel in de derde economie van Europa verloopt stroef. Maar ook de Spaanse groei neemt af, alhoewel nog altijd minder dan die van de andere grote Europese landen. In België is er op jaarbasis sprake van een krimp van 0,3 procent. Inmiddels is de economie van Engeland de zwakste geworden van de G-7.

In de maanden februari tot en met april kwam het aantal geregistreerde werklozen in Nederland uit op gemiddeld 167.000, dat zijn er 12.000 meer dan een jaar geleden en 6.000 meer dan in de maanden januari tot en met maart. Het is voor het eerst dat de vertraging van de economie gevolgen heeft voor de werkgelegenheid, vindt het CBS. Normaal daalt het aantal met12.000 vanwege seizoenswerk. Gecorrigeerd voor seizoenseffecten komt de officiële werkloosheid 18.000 hoger uit dan in de vorige periode van drie maanden. Het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) gaat echter uit van 500.000 werlozen en de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) hanteert een aantal van 400.000 mensen 'die aan het werk geholpen zouden kunnen worden dankzij overheidsbemoeienis'. Het CWI meldt dat in de eerste vier maanden van dit jaar 28 procent minder openstaande functies binnenkwamen dan in dezelfde periode vorig jaar. Aan de bak komen wordt weer moeilijker, vooral voor Nederlanders van buitenlandse afkomst met een lagere opleiding, die vliegen alweer tamelijk massaal de straat op. 'Klapstoel-medewerkers' worden ze minachtend genoemd. In Den Haag en omstreken steeg het aantal werkzoekende Nederlanders van buitenlandse afkomst in maart met maar liefst 18,3 procent ten opzicht van vorig jaar.