"Het Griekse volk is moeilijk te regeren en daarom moeten we het tot diep in zijn culturele wortels treffen: ik bedoel de taal, de godsdienst, de historische reserves, zodat we het beroven van elke mogelijkheid zich te ontwikkelen, zich te onderscheiden, zich in stand te houden en zodat het ons niet in de weg staat in het Oostelijke Middellandse Zeegebied, in het Midden-Oosten, dit knooppunt van groot strategisch belang voor de politiek van de VS."
Bovenstaande is een stukje uit een toespraak (september 1994) van Henry Kissinger, voormalig minister van Buitenlandse zaken van de VS. Dat mag bijna acht jaar geleden hardop gezegd zijn, maar sindsdien wijst niets erop dat er ook maar iets aan deze filosofie veranderd zou zijn. Integendeel. In de afgelopen jaren zijn de pogingen tot ondermijning van cultureel erf- en gedachtegoed, van psychisch-sociale eigenheid en zelfbewustzijn alleen maar toegenomen. In samenwerking met de regerenden, zij het dan ook niet al te openlijk, want dat zou ze politiek duur kunnen komen te staan. De dubbele tong van de Griekse gevestigde politici, die met alle mogelijke massa-media-middelen, verstrekt door de groten uit het economische leven om de Griekse bevolking eindelijk eens 'westerser 'te maken en de ogenschijnlijke gespletenheid van de publieke opinie (die vaak niet te rijmen lijkt met de realiteit) 'maken' misschien op het eerste gezicht 'de indruk van een irrationele tegenstelling' maar zijn voor een ieder, die enige kennis heeft van de geschiedenis van het land bij nader inzicht toch logisch en begrijpelijk.
Juist omdat er nog zoveel kernen van weerstand in Griekenland tegen het (overwegend) Amerikaanse imperialisme bestaan, moest Heracles omgeturnd worden tot een Amerikaanse Rambo in een Hollywood-tekenfilm. Zoals ook - om een algemener beeld te geven - 'Les Miserables' van Victor Hugo (1802-1885), één van de wezenlijkste bewustzijnsvormende werken van de klassieke Franse literatuur, waarin het proletariaat uitdrukking begint te geven aan zijn aanwezigheid in het historische ontwikkelingsproces, een paar jaar geleden tot een waterige musical werd. Dit zijn maar een paar voorbeelden van hoe krachtige en symbolische werken en/of prototypes ontzenuwd en verwaterd, maar wel veramerikaniseerd, aan de bevolkingen van het land van herkomst terug worden gegeven na hun 'behandeling' door Hollywood. Niet zelden wordt dit nog eens op Europees niveau dunnetjes overgedaan.
De bewustzijns(ver)vorming geschiedt nu via het zogenaamde 'respect' voor de eigen cultuur in een proces van algehele egalisering onder het mom van 'diversiteit', 'pluraliteit' en wat dies meer zij. (Teken)films, musicals enz, 'pakken' de meest symbolische figuren en/of werken van elk Europees land om er een totaal vervlakte, beroofd van alle sociale kracht en essentie, versie van te maken voor consumptie in het groot. Doel nummer één: hoe krijg je alles kapot, wat zelfs maar zweemt naar eigen cultuur, denken, identiteit en zeker waar deze cultuur, dit denken en die identiteit een politiek progressief karakter draagt? De ziel moet eruit gehaald worden, zodat Rambo ongestoord zijn vernietigende werk kan verrichten.
De schrijver, Jorgos Moraïtis, is hoofd van de afdeling Onderwijsproblematiek van het Centrum voor Marxistisch Onderzoek en kan bogen op een ruim 40-jarige ervaring in het Griekse Middelbare Onderwijs plus een schat aan publicaties in tijdschriften en kranten en een reeks boeken over onderwerpen, die het onderwijs betreffen als bewustzijnsvormende en -beïnvloedende instelling in handen van de politiek-economisch gevestigde orde, maar ook studies van leven en werken van Griekse schrijvers uit de Oudheid en het heden.
Het artikel begint met een begripsomschrijving. Dus: wat is geestelijk ontwikkelingsniveau en sociaal bewustzijn? Dan gaat het meer specifiek in op dit begrip binnen de arbeidersklasse in Griekenland en er volgt een weergave van de realiteit in de vorm van een analyse van bestaande onderwijs- en opleidingsstatistieken. Statistieken, die het analfabetisme, de schoolopleidingen en de behaalde diploma's betreffen. Uit welke lagen van de bevolking hebben hoeveel mensen wat bereikt?
Onder het hoofdstuk 'Informeel Onderwijs' vallen de culturele manifestaties: wat voor soort, door wie georganiseerd en door wie bezocht? Uit deze kwantitatieve benadering valt de conclusie te trekken, dat het ontwikkelingsniveau van de arbeidersklasse het laagste is wat de opleidingen betreft. Deze gegevens (die gebrekkig zijn, want in Griekenland wordt weinig aan onderzoek gedaan en de toegang tot de resultaten is erg moeilijk, vooral als ze allerminst vleiend zijn voor de regeerders) onderzoekt de schrijver kwalitatief om uiteindelijk tot conclusies te komen die je in een in klassen opgesplitste samenleving kunt verwachten. Het belang van dit artikel is, dat deze benadering niet of summier door anderen wordt toegepast.
In een laatste hoofdstuk werkt de schrijver de conclusies wat specifieker uit, onder meer zeggende dat "De hele benadering van het probleem geschiedde op basis van het algemene beeld, dat het geestelijke ontwikkelingsniveau van de Griekse samenleving oplevert. Maar hier zit nu juist ook die andere dimensie. Wat is het deel, dat de werkende klassen in Griekenland krijgen van de vuilnisbelt, die men probeert te presenteren als geestelijk ontwikkelingsniveau in ons land?"
Het hele artikel - bijna een studie op zich - is zeer rijk aan inhoud en benadert teveel aspecten om hier op in te gaan. Van belang is zeker de conclusie, dat de werkende klassen op het ogenblik geen duidelijke bewustzijnsinhoud hebben in Griekenland (en zeker niet alleen daar!). Numeriek is het de grootste sociale groep, uitgebuit door de grote bezitters van de basis-productiemiddelen, maar zonder duidelijk bewustzijn van hun plaats in de kapitalistische maatschappij-orde. Voorzover dit bewustzijn wel aanwezig is, blijft het overwegend theoretisch en gaat niet over in (doorslaggevend) politiek optreden. De reden is, volgens de schrijver, dat de oorzaken niet bewust gemaakt zijn, behalve dan door een kleine 'voorhoede.' Op het waarom hiervan zijn we al in diverse artikelen van 'Manifest' ingegaan en we zullen hier zeker nog op terug komen.
De juiste combinatie van kennis en sociaal progressief handelen wordt treffend weergegeven met het logo op de buitenkant van het tijdschrift: de uil van Athene, symbool van wijsheid, draagt een rode vlag!