Al met al gaven de bijdragen, in combinatie met het TNO-rapport, een goed overzicht van de fase waarin de WAO-discussie verkeert. In Manifest 12 plaatsten wij het eerste deel. Deze keer de bijdrage van FNV-zijde en een eindconclusie.
Uit de bijdrage van Agnes Jongerius plaatsen we met name die gedeelten, die de officiële beweegredenen voor de stelselherziening van FNV-zijde verduidelijken.
De WAO is zonder meer betaalbaar op het huidige niveau en kost ons een stuk minder dan een jaar of tien geleden. Maar toch zien wij twee dwingende redenen om echt iets te willen veranderen in het WAO-systeem. 'De belangrijkste' is gebaseerd op steeds sterkere signalen uit onze achterban. Wij worden meer en meer benaderd door mensen die in de WAO terecht zijn gekomen en aangeven dat ze dat eigenlijk helemaal niet wilden. Ze voelen zich vaak aan hun lot overgelaten.
Goede belangenbehartiging is niet zozeer iemand aan een uitkering helpen, maar veel meer alles op alles zetten om aangepast werk te organiseren.
Zoals het systeem nu is, is iedereen veel te veel gericht op de WAO als eindresultaat. Na een jaar lijkt voor iedereen de WAO de 'oplossing': het is een hulpmiddel voor onwillende werkgevers en arbodiensten en 'lijkt' ook voor werknemers in eerste instantie een goede oplossing. In die zin onderschrijven wij de analyse van de commissie-Donner.
Uit wat we inmiddels weten uit de verkiezingsprogramma's blijkt dat het inderdaad hard kan gaan, en met deze coalitie houd je helemaal je hart vast.
Gehandicaptenorganisaties zijn inderdaad niet in het traject betrokken, maar als wij via de SER niet het initiatief naar ons toe hadden getrokken, was alles ook helemaal buiten óns om gegaan. Het geluid dat het een kwestie van tijd is voor Pemba en Poortwachter gaan werken en het WAO-probleem vanzelf oplost, klinkt ook ons als muziek in de oren, maar berust helaas niet op feiten.
Feit is dat in een paar jaar tijd het aantal mensen dat zich na een jaar ziekte meldt voor een WAO-aanvraag gestegen is van 110.000 naar 170.000.
Door de strenge keuringen worden ze meestal niet toegelaten tot de WAO, maar door dit soort aantallen staan wel alle seinen op rood in Den Haag.
Het is dan ook extra zuur dat het kabinet in haar standpunt dit onderdeel schrapt. Dat de gedeeltelijke uitkering voor werkende arbeidsongeschikten vorm gegeven is via een verzekering van de werkgever, maakt geen verschil voor de rechten. Het is een wettelijke regeling, waar zonder meer recht op moet zijn. Dat er bij sommigen aarzelingen zijn over de rol van verzekeraars, begrijp ik heel goed. Het gaat niet om iets wat zomaar op de verzekeringsmarkt wordt losgelaten. Verzekeraars vertrouwen wij ook niet op hun blauwe ogen, dus er zal heel goed publiek toezicht op moeten zijn.
De reactie van de SP is pikant, omdat die het SER-advies omschrijft als asociaal, maar het kabinetsstandpunt tegelijkertijd zoveel erger vindt, dat men de FNV uitnodigt daar samen actie tegen te gaan voeren. Het kabinetsstandpunt is ook heel erg, moet ik zeggen. Niet alleen schrapt men uit het SER-advies onderdelen die voor de sociale partners cruciaal zijn voor het behouden van het draagvlak onder de eigen achterban, zoals het beëindigen van de Pemba-systematiek en het verhogen van de uitkeringen naar 75 procent, maar men gaat nog veel verder dan dat.
In het kabinetsstandpunt gaat de individualisering van de uitkeringen bijwerkloosheid niet door, waardoor arbeidsgehandicapten zonder werk dus toch weer in de bijstand terechtkomen, en bovendien dreigt men een nieuwe WAO ook toe te passen op de bestaande gevallen. Zowel bij het voorstel van informateur Donner als in het SER-advies bleven de bestaande gevallen nadrukkelijk buiten schot. En dat is niet terug te voeren op platte belangenbehartiging door de vakbonden, maar op een heel logische redenering.
Ons gaat het er om de voordelen van Pemba in stand te houden en de nadelen, in termen van een drempel bij het in dienst nemen van mensen met een beperking, tegen te gaan. Vandaar dat het SER-advies een aantal financiële prikkels voorstelt op bedrijfsniveau, die tegen Pemba opwegen en bovendien beter gericht zijn. Als ik de drie grootste winstpunten van het SER-akkoord op een rij zou moeten zetten levert dat het volgende op: meer kans op behoud van werk (zonder de verantwoordelijkheid af te schuiven op het anonieme UWV), hogere uitkeringen voor volledig arbeidsongeschikten en een individuele uitkering na de WW.
Maar goed, voorlopig gaat het er om wat de drie partijen die zullen gaan regeren voor plannen hebben. Deze week is al wel duidelijk geworden dat er weer flink bezuinigd dreigt te gaan worden op de WAO. Als je de bestaande gevallen buiten schot wilt laten en toch een flink bedrag wilt bezuinigen in vier jaar, zul je diep moeten snijden in de uitkeringen voor nieuwe gevallen, dat staat ook vast. Te verwachten valt dat de VVD met voorstellen komt die nog verder gaan dan het kabinetsvoorstel, zoals het invoeren van een referte-eis. Onzeker is wat de andere partijen zullen gaan doen.
Met onze achterban en met de andere partijen in de SER hebben we duidelijk afgesproken hoe we met een kabinet omgaan dat een andere lijn kiest dan in het SER-advies is vastgelegd. In dat geval ontvalt iedere basis aan het SER-akkoord, en ook aan de afspraken over het niet-aanvullen in het tweede ziektejaar die in de Stichting van de Arbeid zijn gemaakt. De WAO-discussie is dan weer terug bij af en wij hebben onze handen vrij om ouderwets actie te voeren tegen het kabinet. Dat soort duidelijkheid heeft ook voordelen...
EindconclusieDoor Jan CletonAlle 'partijen' die in het voorgaande hun visie gaven, inclusief het TNO-rapport, stellen vast dat er in financieel opzicht geen enkele reden is voor een stelselherziening. Er zijn miljarden aan WAO-premiegelden over. Miljarden die de werkgevers graag willen binnenhalen.De onrechtmatigheden en onrechtvaardigheden, zowel voor werkgevers als werknemers, die het WAO-stelsel binnengeslopen zijn, zijn binnen het stelsel op vrij eenvoudige wijze te repareren of terug te draaien. De Pemba, oftewel de premiedifferentiatie, was in veel gevallen onrechtvaardig. Men heeft getracht dit te repareren met de Wet Poortwachter. Werkgever en werknemer moeten volgens die wet samen een rapportage bijhouden over het verloop van de reïntegratie-inspanningen. De werknemer is echter de eindverantwoordelijke aangaande de verslaglegging en de overdracht daarvan. Hetgeen inhoudt dat hij ook in eerste instantie verantwoording af moet leggen. Welke gevolgen daaruit voort kunnen vloeien bij de door de werkgever af te sluiten particuliere verzekering ter aanvulling van het loon, laat zich raden. Eenieder kan weten dat verzekeringsmaatschappijen bij het minste of geringste overgaan tot de omgekeerde bewijslast, omdat zij financieel 'partij' zijn. De zogenaamde publieke controle daarbij is uiteindelijk in handen van een klassegerelateerde rechtbank. Door akkoord te gaan met deze te verzekeren aanvulling heeft de FNV in feite de honderd procent werknemersverzekering, die de WAO is, nog verder verkwanseld aan het bedrijfsleven. Voor de WAO geldt, evenals voor de pensioenen, dat het uitgesteld loon is! Als Agnes Jongerius zegt dat zij de verzekeraars niet vertrouwt op hun blauwe ogen, is dat slechts een doekje voor het bloeden dat aan de overgang van de WAO als sociaal instituut naar het privé-kapitaal niets afdoet. En wat de gevolgen daarvan zijnDe FNV, als grootste werknemersorganisatie - en grootste vertegenwoordiger van de werknemers in deze discussie, waar de gehandicaptenorganisaties niet aan te pas kwamen - heeft het daarmee mogelijk gemaakt dat de partijen, die onder leiding van Donner, de politiek voor de komende jaren aan het bepalen zijn, de krenten uit de voorstellen van de commissie Donner, de SER en het demissionaire kabinet kunnen pikken.Enerzijds wordt een volgend kabinet daartoe gedwongen, door de recessie waarin het zich globaliserende kapitalisme zich bevindt, anderzijds zijn zij slechts bezig met het dienen van de belangen van datzelfde kapitaal ten koste van de werknemers. De concurrentiestrijd tussen de imperialistische blokken zal voor de arbeidersklasse slechts negatieve gevolgen hebben. Alle sociale voorzieningen worden afgebroken en overgeheveld naar particuliere verzekeringen. Solidariteit verwordt daarmee tot een ieder voor zich instelling. Als Agnes Jongerius het over Pandora heeft, zou zij zich dan realiseren dat de FNV juist de Doos van Pandora (1) verder geopend heeft? Er is voor hen maar één mogelijkheid om het deksel weer te sluiten, en dat is massale klassenstrijd. Zij kunnen nu ook weten dat het verzamelen van 250.000 werknemers op het Malieveld geen enkel effect heeft. Zij zullen op moeten roepen tot landelijke stakingen om het tij te keren. Zij hebben de doos geopend en er is meer nodig dan flinke woorden om het deksel er weer op te krijgen! (1) De doos van Pandora = de oorzaak van bitter verdriet. Pandora was volgens de Griekse mythologie de vrouw, door Hephaistos (Vulcanus) gevormd uit aarde en water en door Zeus (Jupiter) naar de aarde gezonden om onheil te brengen, nadat Prometheus het vuur uit de hemel gestolen had om de mensen gelukkig te maken. Zij kreeg een doos mee, waarin alle rampen waren opgesloten, met strikt verbod die ooit te openen. Maar haar nieuwsgierigheid was te groot. Zo kwamen alle ziekten en zorgen op aarde; alleen de hoop bleef achter in de doos. |