Werkgelegenheid en lonen onder steeds grotere druk.

Crisisbarometer

Vanaf midden november 2001 hield Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland, en elders op de wereld, voor zover de media daarover berichten, bij. We telden het totale banenverlies, niet het veel grotere aantal mensen dat 'afvloeide'. Achter die cijfers gaat een echte economische crisis schuil die zich steeds verder verdiept. De komende periode zullen we de nadruk meer gaan leggen op de inkomensgevolgen van de crisis, terwijl inmiddels de werkloosheid blijft toenemen.

Toen we aan de rubriek begonnen waren er nog veel mensen die dachten dat het allemaal wel mee zou vallen met die werkloosheid. Er was toch eerder sprake van krapte op de arbeidsmarkt? Manifest voorspelde echter dat de crisis verder zou doorvreten. Inmiddels staan alle kranten dagelijks vol over massa-ontslagen en oplopende werkloosheid. We zullen daarom stoppen met het zo nauwkeurig mogelijk bijhouden van het banenverlies. Als zelfs Balkenende erkent dat de werkloosheid in Nederland iedere maand met zo'n 6.000 tot 7.000 mensen stijgt, kunnen we op dat punt een stapje terug doen. Omdat de werkloosheid zeker nog fors verder zal toenemen blijven we de afbraak van banen verder volgen, maar minder 'dagelijks'.

Strijdbare én brede vakbeweging nodig

Manifest zal de komende periode de aanval op de lonen bijhouden. Ook nu geldt weer dat velen wellicht denken dat het allemaal wel mee zal vallen. Er is echter sprake van een crisis die in omvang en diepte steeds meer toeneemt. De terugval van de investeringen in eigen bedrijven was in het tweede kwartaal 5,1 procent meer dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar. De winkelverkopen in het eerste halfjaar zijn voor het eerst sinds 1994 gedaald. Doordat de consument nog 1,7 procent meer uitgaf dan vorig jaar is er nog altijd sprake van een lichte economische groei. Over het eerste halfjaar van 2002 bedroeg die 0,2 procent. Nu de koopkracht verder wordt uitgehold door prijsverhogingen, dure euro en straks premie- en belastingverhogingen, zal de economische motor helemaal stilvallen.

Inmiddels nam de Nederlandse uitvoer voor het derde achtereenvolgende kwartaal af: 2,2 procent. Niemand spreekt, gezien de economische malaise, meer van groei in het tweede deel van 2002. Sommige prognoses spreken nog de hoop uit dat de economie in de tweede helft van 2003 weer zal aantrekken, maar voor zulk optimisme zijn er geen gronden. De kans op groei van de export is nauwelijks aanwezig, omdat ook de andere economische blokken met dezelfde crisisverschijnselen kampen. De situatie in Latijns Amerika lijkt meer op een economisch kruitvat. Afrika is te arm om als markt te dienen en zelfs de groeiende Chinese economie biedt geen zekerheid. De uitvoer steeg weliswaar met 28,1 procent, maar de hightech-sector stagneert als gevolg van minder binnenlandse vraag. Dat is vooral voor buitenlandse investeerders een forse tegenvaller, omdat zij hoopten dat China hen uit de malaise zou helpen nu de technologiemarkten in de VS, Japan en Europa ingeklapt zijn. Het aantal faillissementen in Japan stijgt (15,8 procent meer dan vorig jaar) en de industriële productie daalt met 0,2 procent op maandbasis. Van de export zal een eventuele opleving niet snel komen en de aanvallen op het inkomen zullen zorgen voor vermindering van de koopkracht. Daar helpt het vrijmaken van het spaarloon niets aan.