CDA, VVD en LPF staan voor 'Limousine-zorg' voor de rijken en 'ouwe-fietsen-zorg' voor de anderen

Door Kris Merckx

"Nederlandse verzekeraars kopen voor hun cliënten zorg in bij Belgische artsen in de grensstreken". Met berichtjes als deze hadden wij al lucht gekregen van de verregaande trend tot commercialisering in de gezondheidszorg bij onze noorderburen. De nieuwe regering gaat die een extra spoorslag geven.

De kwakkelende organisatie van de gezondheidszorg was een van de hete thema's uit de voorbije verkiezingsstrijd in Nederland. Begin 2001 stonden er bij onze Noorderburen 350.000 mensen op wachtlijsten voor één of andere vorm van zorg.(1) Alleen al in de geestelijke gezondheidszorg wachtten 77.037 personen op een intakegesprek of de start van een behandeling. Het vaak lang wachten op een operatie is zo mogelijk een nog grotere bron van ergernis.

Gezondheidszorg blijft het zieke zorgenkind

Daarnaast veroorzaken ook het tekort aan medisch personeel en de enorme werkdruk een grote malaise in de sector (zie hiernaast). De noodsituatie leidde in Nederland, waar particuliere verzekeraars al langer een voet aan de grond hebben in de basiszorg, tot commerciële uitwassen die bij ons (nog) niet voorkomen. Zo ronselt een Nederlandse agent van een (op de beurs genoteerd!) luxe ziekenhuis in Thailand alsvolgt patiënten bij de 'zorgverzekeraars' (ziekenfondsen en privé-maatschappijen): "Ik garandeer de verzekeraars een kostenbesparing van 30 procent. In Nederland kost een heupoperatie ruim 8.000 euro, hier in Bangkok 4.400. Voor een bypass-operatie betaal je hier 8.000 euro tegen ruim 15.000 thuis. Mijn eigen moeder is hier succesvol behandeld voor borstkanker, in Nederland moest ze minstens zes weken wachten."(2)

Waarom is de gezondheidszorg, in een van de rijkste landen ter wereld, zo'n puinhoop aan het worden? Volgens een belangrijke nota over de hervorming van de ziektekostenverzekering, opgesteld op last van de 'links'-liberale minister van Volksgezondheid Els Borst (D66) en de 'socialistische' premier Kok, moeten we de oorzaak zoeken bij... "de dominante sturing van het medisch aanbod door de overheid". (3) Of, hoe de sociaal-democraten de liberalen nog maar eens gelijk geven: er is 'teveel staat'.

Maar bij nader inzien blijkt het geen kwestie van 'teveel' staat geweest te zijn, maar wel voor welke sociale klasse die staat gewerkt heeft. Zo bekent mevr. Borst zelf: "De sterk sturende rol van de overheid is de afgelopen twintig jaar mede ingegeven door de noodzaak van stringente kostenbeheersing. De basis hiervan lag in de behoefte de loonkostenontwikkeling te beheersen gedurende een periode van stijgende werkloosheid en beperkte economische groei." (3) Als het medisch aanbod niet meer voldoet aan de vraag dan is het dus omdat de Nederlandse staat, onder impuls van de Europese richtlijnen, de sociale uitgaven terugdrong om zo de loonlasten voor de kapitalisten te verminderen en hun concurrentiekracht te versterken. (4)

Deregulering en concurrentie

Gesterkt door de diagnose van zijn paarse voorganger kiest het nieuwe kabinet van christen-democraten (CDA), Lijst Pim Fortuyn (LPF) en rechts-liberalen (VVD) resoluut voor nog meer privatisering, commercialisering en deregulering: "Er wordt een nieuw verzekeringsstelsel ingevoerd. Er komt in 2005 naast de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) (5) één verplichte privaatrechtelijke verzekering voor iedereen, verzorgd door private uitvoerders die een standaardpakket van noodzakelijke zorg aanbieden dat qua dekking vrijwel vergelijkbaar is met het huidige ziekenfondspakket." (6) Elke Nederlander boven de 18 zal hiervoor een premie moeten betalen. De helft van de totale premielast zal door de werkgevers betaald worden via een loongebonden bijdrage. Werklozen, invaliden, arbeidsongeschikten... zullen subsidies krijgen om het inkomensverlies als gevolg van de nieuwe premie te compenseren. Om de onderlinge concurrentie tussen de verzekeraars te stimuleren mogen zij zelf de hoogte van de premie bepalen. Op voorwaarde dat ze iedereen aanvaarden (acceptatieplicht heet dat), tenminste voor het standaardzorgpakket.

En daar knelt het schoentje. Hoeveel zal er nog in dat standaardpakket zitten? De vorige regering haalde er in 1992 al alle fysiotherapeutische behandelingen uit (behalve de eerste 9) evenals de meeste tandheelkundige behandelingen voor volwassenen en bepaalde geneesmiddelen. Wie zich meer wil veroorloven dan het standaardpakket zal in de toekomst nog veel meer uit eigen zak moeten bijdragen of een hogere premie moeten betalen.

'Zorg te koop', ook al onder paars

"Stop privatisering en commercialisering in de zorg. 'Limousine-zorg' voor de rijken en 'ouwe fietsen- zorg' voor de armeren: dat nooit!" Deze oproep van 2001 op De Muur van verzet (zie hiernaast) richtte zich tegen de toenmalige paarse regering. En, inderdaad, het beleid van het 'nieuwe' kabinet werd al compleet in de stijgers gezet door het vorige. Je houdt het nauwelijks voor mogelijk, maar in het al geciteerde plan van mevr. Borst (D66) en Wim Kok (PvdA) kon je zaken lezen zoals: "Zorgverzekeraars zullen in onderlinge concurrentie als belangenbehartigers voor hun verzekerden optreden. Zij kunnen zich laten leiden door het winstmotief. ... (met als gevolg) doelmatige zorginkoop door zorgverzekeraars.. (We overwegen) de invoering van een systeem van verplichte eigen betalingen (of) de mogelijkheid te kiezen voor een vrijwillig eigen risico (een franchise die de verzekering je niet hoeft terug te betalen en waardoor je premie verlaagt)."(3)

Al deze ideeën en maatregelen van de vorige centrum-'linkse' regering vinden we vandaag terug in het regeerakkoord van het nieuwe (uiterst) rechtse kabinet.

Noten:

  1. www.GGZonlineconsult.com, 8 oktober 2001.
  2. NRC Handelsblad, 14 mei 2002.
  3. Vraag aanbod - Hoofdlijnen van vernieuwing van het zorgstelsel Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 6 juli 2001, blz. 9.
  4. Zie ook Marxistische Studies nr. 58, april-juni 2002, Pol De Vos, Hoe gezond is de Europese gezondheidspolitiek.
  5. De ABWZ is de sokkel of het eerste compartiment van de Nederlandse ziekteverzekering, goed voor een kleine helft van de door verzekeringen gedekte uitgaven voor ziekte.
  6. Regeerakkoord CDA-LPF-VVD.