|
ABVAKABO FNV, de Algemene Onderwijsbond (AOb) en FNV Noord organiseerden op maandag 9 september de eerste actiebijeenkomst in Groningen voor behoud van gesubsidieerd werk. Dit kabinet wil daar 850 miljoen euro op bezuinigen. Voor het noorden, waar de meeste Melkertbanen en ID (In - en Doorstroom)-banen zijn, zou dat betekenen dat 4.000 van de 13.000 arbeidsplaatsen zouden verdwijnen. "Het liefst zien we iedereen met een reguliere baan. Maar in de huidige situatie op de arbeidsmarkt is dit beter dan niets", aldus W. Molgar, ABVAKABO-bestuurder van Groningen, een van de organisators van de zeer succesvolle actie.
Iedereen moet aan de slag. Werk, werk, werk. Bedrijven en instanties moeten het maximum uit de factor arbeid kunnen halen. Dat was begin jaren tachtig de inzet voor werkloosheidsbestrijding. 'Werkverruimende maatregelen' heette het toen. De overheid gaf geld aan mensen om te werken. In het begin waren de maatregelen met name gericht op jongeren, onder wie de werkloosheid het hoogst was. Terwijl bezuinigingen op regulier werk (kostenbesparing noemen bedrijven dat) doorgingen, kwam Paars I met een lapmiddel: de Melkertbanen. Morlag vertelt: "Het achterliggende idee is dat er mensen zijn die niet op eigen kracht de arbeidsmarkt op kunnen. Met subsidie hebben ze meer kans op doorstroom naar een reguliere baan." Hij vindt echter wel dat de huidige regering een punt heeft, als ze zegt de reguliere banen te willen bevorderen. "Alleen moet je dat niet bij de voordeur, de instroom, maar achter, bij de doorstroom aanpakken." En juist daar wringt de schoen. Omdat reguliere arbeidsplaatsen verdwijnen, kunnen mensen niet doorstromen en blijven ze gesubsidieerd werk doen. Bij al deze banen dient de subsidie voor zowel loonkosten als onderwijs en scholing. Het geld voor het laatste wordt nu volgens Morlag bij sommige instellingen voor andere doeleinden gebruikt. Dit maakt de doorstroom er niet makkelijker op.
Melkertbanen, WIW-banen, ID-banen; verschillende termen voor gesubsidieerd werk. Bij een Melkertbaan of ID-baan treedt iemand in dienst bij een organisatie. Over het algemeen betreffen het assisterende en ondersteunende functies in maatschappelijke sectoren als politie, onderwijs, zorg, stichtingen en bijvoorbeeld kringloopwinkels. Ook omroepen maken gebruik van gesubsidieerde banen, zoals Radio Mercurius in Leeuwarden. Met een Melkertbaan verdienen mensen 150 procent van het minimumloon. Een CAO hebben ze ook. Anders ligt dat bij de WIW-banen. Dan werkt iemand voor de gemeente of als gedetacheerde voor een onderwijs- of zorginstelling. "De arbeidsvoorwaarden waren daar slecht geregeld. Er zijn toen acties geweest. Een CAO hebben deze mensen nu wel, alleen die is nog niet compleet." Maar het is toch eigenlijk gewoon werkverschaffing? Morlag: "In zekere zin wel. Maatschappelijk gezien zijn deze banen van groot belang. Ik kom zelf uit de zorg. Laatst heb ik nog gewerkt in een verpleeghuis. Assistenten met gesubsidieerd werk hebben meer aandacht voor de ouderen. Daarmee zijn de verplegenden ontlast." De bondsbestuurder haalt een ander voorbeeld aan van de school waar zijn kinderen naar toe gaan. Zonder Melketier zou er geen conciërge zijn. "Het liefst zien we iedereen met een reguliere baan. Maar in de huidige situatie op de arbeidsmarkt is dit beter dan niets."
In het noorden hangen veel functies af van gesubsidieerde arbeidskrachten: in totaal 13.000 mensen zijn op die manier in dienst. Historisch gezien heeft het werkloosheidsniveau in de noordelijke provincies altijd hoger gelegen dan landelijk. In 1998 sloten het rijk en de provincies een akkoordover miljarden aan extra investeringen in een periode van tien jaar voor bijvoorbeeld de aanleg van de Zuiderzeelijn. Er moesten 43.000 banen bij komen. Honderden miljoenen zijn uitgegeven aan infrastructuur en het stimuleren van toerisme en economie. En warempel: de economische groei van Noord-Nederland zit boven het landelijk gemiddelde. Hier profiteert echter hoofdzakelijk het bedrijfsleven van. De maatschappelijke sectoren moeten met gesubsidieerde krachten werken. Wanneer dit kabinet de bezuinigingen doorzet, betekent dit de nekslag voor deze sociale functies. Volgens Morlag vallen er dan ondanks de woorden van de staatssecretaris van sociale zaken toch gedwongen ontslagen. "Contracten van mensen worden dan gewoon stopgezet."
Omdat de klappen het hardst zullen aankomen in het noorden, hebben de ABVAKABO, de onderwijsbond en FNV Noord de eerste actie in Groningen gehouden. De bondsbestuurder is zeer tevreden over het verloop van het protest: "Het was boven verwachting". Van de 13.000 gesubsidieerde werknemers kwamen 2.500 mensen naar het tot de nok toe gevulde Martiniplaza. Hoe hebben de bonden al deze mensen weten te bereiken? "Gesubsidieerde banen zijn versnipperd. Je kan dus niet zomaar een kantine ergens binnenlopen en dan de mensen toespreken. We hebben onze leden aangeschreven. Aan kaderleden bij de overheid, in de zorg en onderwijs hebben we actiemateriaal gezonden, dat ze verspreid hebben. Het vervoer op de dag van de bijeenkomst hebben we zelf geregeld." Elders in het land zijn ook acties geweest. Bijvoorbeeld in Rotterdam, het economische hart van Nederland. Morlag vertelt dat mensen zich daar bij het Centrum Werk en Inkomen (CWI) hebben laten inschrijven. Daarbij gaven ze aan interesse te hebben voor de functie van staatssecretaris van sociale zaken. "Want daar hoef je geen kwalificaties voor te hebben", glimlacht de ABVAKABO-bestuurder.
De bonden zullen in de komende periode nieuwe acties voeren. Waarschijnlijk komt er begin december een landelijke actie in Den Haag, wellicht een demonstratie. Het gaat de vakbonden om twee dingen: enerzijds moet er meer ruimte en budget komen voor scholing en begeleiding, anderzijds moet er voldoende geld beschikbaar zijn voor reguliere arbeidsplaatsen in onderwijs en zorg om deze fundamentele publieke voorzieningen in stand te houden. Kabinet 'Bak-ellende' zal daar niet echt van onder de indruk zijn. "Als de regering haar zin doorzet, hopen we dat ze niet met haar rug naar de maatschappij gaat staan. Het is gissen en speculeren. Maar als je je erbij neerlegt, gaat het gewoon door. Overleg als eerste middel, confrontatie waar nodig!"