|
Iran probeert in het bijzonder Tadzjikistan, Afghanistan's buurland, te bewerken, naast de pogingen om verbindingen aan te gaan met Kazachstan en Azerbeidzjan, ten einde een groter deel te verkrijgen van de olierijkdommen van het Kaspische Zee-gebied.
Anders dan India heeft Iran meer te vrezen van de ontwikkelingen in het omringende Centraal-Azië. Dit komt doordat de positie van de VS in de regio belangrijk versterkt is, sinds de afzetting van het Taliban-regime en doordat de verhoudingen tussen Washington en Teheran nog steeds vijandig zijn. De Bagram luchtmachtbasis, 40 km van Kaboel, blijkt met 5.000 soldaten, naast Kandahar waar bijna 4.000 Amerikaanse manschappen zijn gestationeerd, een belangrijk Amerikaans steunpunt te zijn geworden.
Kandahar ligt aan een grote weg, die loopt tot aan Herat, dicht bij de Noord-Iraanse stad Mashad. Op de luchtmachtbasis van Manas in Kirgizië die nu ook wel de Peter J. Ganci-basis wordt genoemd, ter ere van de New Yorkse brandweerlieden die omkwamen bij de reddingspogingen in het World Trade Centre, zijn ook nog 1.000 Amerikaanse manschappen gestationeerd, naast de 1.500 Amerikaanse soldaten gestationeerd in Khanabad in Oezbekistan.
Omsingeld door Amerikaanse militairen, met de mogelijkheid van landingen van meer Amerikaanse troepen aan zijn zuidelijke grenzen in Irak, neemt Iran belangrijke maatregelen om zijn positie in de omliggende Centraal-Aziatische regio te verstevigen.
De Iraanse president, Mohammad Khatami, bezocht eerder dit jaar de meeste Centraal-Aziatische landen, inclusief Tadzjikistan. Iran probeert nu een landcorridor te ontwikkelen van zijn gebied via Tadzjikistan naar Afghanistan. Gebrand op de uitbreiding van transportverbindingen, is een directe vliegverbinding geopend tussen Teheran en Doesjanbe, de hoofdstad van Tadzjikistan, een aanvulling op de al bestaande verbinding tussen Doesjanbe en Mashad. Iran is nu voornemens een hydro-elektrische energiecentrale in Tadzjikistan te bouwen, evenals een productiebedrijf voor cement.
Ten eerste wil India een deel verwerven van de enorme olie- en gasvoorraden aldaar. Het land heeft al stappen gezet in deze richting tijdens het bezoek van premier Atal Behari Vajpayee aan Kazachstan in juni dit jaar.
India zal waarschijnlijk een aandeel verkrijgen, met Rusland als partner, in de aangetoonde Kazachse olievelden van Koermangazy. Een zware Indiase regeringsdelegatie is nu op bezoek in Kazachstan om de overeenkomst af te ronden.
Ten tweede wil India, na de vestiging van een welwillend regime in Kaboel, zijn politieke en economische invloed in de regio verder dan Afghanistan uitbreiden. Minister Vajpayee maakt nu plannen voor bezoeken aan Tadzjikistan en Kirgizië later dit jaar.
Volgens diplomatieke bronnen, wil India een belangrijk software ontwikkeling centrum in Centraal-Azië bouwen en deze poging kan van start gaan met de bouw van een softwarevoorziening in Kirgizië. India wil ook dat Centraal-Azië deel uitmaakt van een zich uitbreidend handelsnetwerk, met Myanmar en Thailand in Zuidoost-Azië aan het andere eind.
India voert al onderhandelingen met Iran en Rusland over het opzetten van een noord-zuid-corridor, die kan worden gebruikt om Indiase goederen via Iran naar Centraal-Azië te vervoeren.
Ten derde is India er op gericht om een tegenwicht te vormen tegen de Chinese invloed in het strategisch belangrijke gebied, dat grenst aan China, Iran, Rusland en Afghanistan. India voert stille onderhandelingen over deelname aan de Sjanghai Organisatie voor Samenwerking (Shanghai Coöperation Organisation, SCO), een veiligheidsgroep waaraan de meeste Centraal-Aziatische staten deelnemen.
The Hindu, 21 oktober 2002-10-23, vertaling: Cas Hilvers.