Vredesproces in Noord-Ierland mislukt

 

Door Ron Verhoef

Het vredesproces in Noord-Ierland lijkt definitief mislukt. Niet alleen heeft Westminster het bestuur van Ulster weer in eigen hand genomen, de IRA heeft tevens aangegeven niet langer te zullen meewerken aan het vredesproces. De vraag is hoe het allemaal zo snel kon verslechteren, nadat het er in de zomer nu juist op leek dat het proces beter ging dan ooit tevoren.

De officiële versie luidt dat Sinn Fein aan spionage zou hebben gedaan. De fractiesecretaris van de partij, Denis Donaldson, werd er in september namelijk van beschuldigd documenten aan de IRA te hebben gegeven. Om welke documenten het gaat is niet echt duidelijk, maar ze waren geheim en gingen over het vredesproces. Aangezien de IRA onderdeel van het proces uitmaakt lijkt het merkwaardig dat de inhoud van de documenten niet bij de IRA bekend zouden mogen zijn.

Sinn Fein ontkent aansprakelijkheid

Sinn Fein ontkent dan ook iedere aansprakelijkheid. Partijvoorzitter, Gerry Adams, betichtte de Britse regering er zelfs van een complot tegen katholiek Noord-Ierland te hebben opgezet nu het zo goed gaat met de partij en het idee van een verenigd Ierland langzaam maar zeker terrein wint. Er zijn echter veel partijen die niets in dat verenigde Ierland zien. Uiteraard zijn dat de Britse regering en David Trimble, maar ook de Ierse regering is formeel geen aanhanger van de gedachte. De Ieren vrezen dat ze door een verenigd Ierland Engeland teveel tegen het zere been schoppen. Informeel lijkt het er echter op dat Ierland heimelijk wel een verenigd eiland wil.

Een ding is zeker, er zit meer achter dan alleen de vermeende spionage. David Trimble zelf speelde een cruciale rol. De Noord-Ierse premier moest altijd al op eieren lopen om zijn partij bij elkaar te houden maar door de gewelddadigheden van de afgelopen maanden (vooral van loyale zijde overigens) raakte de meerderheid van de UUP, de partij van Trimble, ervan overtuigd dat het vredesproces mislukt was. Zij drongen er bij Trimble op aan hardere maatregelen te nemen. Hoewel het probleem vooral loyalistisch geweld was, kon Trimble hier weinig aan doen. Een groot deel van de (potentiële) achterban van de partij kan zich namelijk best vinden in dit geweld. De uitleg van het loyalistische geweld was dan ook dat het veroorzaakt werd door de katholieken, die bijvoorbeeld persé hun kinderen naar een school wilden brengen via een protestantse wijk (dat een andere weg niet mogelijk was, schijnt niet ter zake te doen). De officiële visie is dus dat de IRA de schuld is van al het geweld ook al hebben zij in jaren geen aanslag meer gepleegd. John Reid, de Britse minister van Noord-Ierse Zaken, steunt deze visie bovendien openlijk, waardoor het onmogelijk lijkt dat Reid tussen de twee partijen kan bemiddelen. En waarmee tevens de vraag rijst of Reid wel de juiste man is voor Belfast.

Trimble koos voor achterban

Trimble koos in ieder geval voor zijn achterban. Blijkbaar is het belangrijker de kiezers tevreden te houden dan het vredesproces te redden. Gevolg was dat Trimble begin oktober het ontslag van zijn regering aanbood, omdat hij niet verder wilde met Sinn Fein. Trimble adviseerde Blair daarop het vredesproces voort te zetten zonder Sinn Fein. Dat zou echter volkomen onzinnig zijn. Wat voor zin heeft het immers om een vredesproces op te zetten als een van de oorlogvoerende partijen niet aan de onderhandelingstafel is uitgenodigd. In antwoord op Trimble liet Gerry Adams daarom aan Blair weten dat Sinn Fein nog steeds mogelijkheden zag. Volgens Adams was de hele spionagezaak slechts een storm in een glas water.

Blair koos daarop de middenweg. Het buitenspel zetten van Sinn Fein, de grootste katholieke partij van Noord-Ierland en bovendien de enige partij die zowel in het Noord-Ierse als het Ierse parlement vertegenwoordigd is, ging Westminster duidelijk ook te ver. Een andere optie was geweest vervroegde verkiezingen te houden, maar hoewel dat nog altijd mogelijk is lijkt deze kans klein. Voorlopig heeft de regering Blair het bestuur weer in eigen hand genomen zodat de partijen kunnen afkoelen. Een methode die in het verleden succesvol was.

IRA is het zat

Maar het verleden herhaalt zich nooit exact. Er is nu een bijkomend probleem: de IRA is het hele proces zat. Zij liet de pers weten dat ze het onacceptabel vindt dat aan de IRA steeds nieuwe voorwaarden worden opgelegd terwijl de loyalisten zonder probleem door kunnen gaan met hun haatcampagne en geweldplegingen. Het uitsluiten van de IRA aan de ene kant, terwijl de loyalisten aan de ander kant, geen enkele sanctie krijgen opgelegd was de laatste druppel. De IRA zegde haar medewerking aan de internationale commissie voor ontwapening dus op.

Wat de gevolgen van deze laatste stap zijn is nog niet duidelijk. Voorlopig lijkt het erop dat de stap is ingegeven om de druk op Trimble op te voeren om het vredesproces weer op te pakken met Sinn Fein. Aanslagen lijken op het moment nog niet aan de orde, zeker niet omdat de IRA haar best doet niet met terroristen geassocieerd te worden (hoewel vrijwel elk land de IRA op de terroristenlijst heeft staan), maar het is natuurlijk de vraag hoelang de IRA bereid is loyalistisch geweld onbeantwoord voorbij te laten gaan.

Los van de vraag of de IRA weer actief wordt, kan wel gezegd worden dat de nieuwe oorlog reeds een slachtoffer heeft gemaakt: het vredesproces!

Bronnen: New Worker, Morning Star, Scottish Socialist Voice, BBC.