|
In het kader van de komende verkiezingsstrijd is in onze afdeling uiteraard gesproken over de SP. Juist omdat de SP electoraal behoorlijk in de lift zit - vermoedelijk zijn het vele jonge, oorspronkelijke PvdA-kiezers, die zich in mei uit barre onvrede met Paars hebben laten misleiden om op de LPF te stemmen, die nu terugkeren tot de linkerzijde van het politieke spectrum en zich bij voorkeur richten op de SP. Op zichzelf een ontwikkeling die we uiteraard als positief moeten beoordelen, is het van belang dat we duidelijkheid en helderheid kunnen geven over hoe wij ons tot de SP verhouden. Want meer dan ooit zal in de verkiezingsstrijd de vraag worden opgeworpen: waarin verschillen jullie nu eigenlijk van de SP - want wat jullie willen, wil de SP toch ook en wat de SP wil, willen jullie toch ook - en als die verschillen dan zo gering zijn, waarom sluiten jullie je dan niet aan bij een veel grotere en sterkere partij als de SP?
In de afdeling is op de eerste vraag in eerste instantie geantwoord dat de SP zich voornamelijk richt op meer zetels in de Tweede Kamer, dus op een sterkere vertegenwoordiging in het parlement, terwijl bij de NCPN de buitenparlementaire strijd en het behalen van buitenparlementaire resultaten vooropstaat.
In de afdeling is hier onmiddellijk en terecht op gereageerd dat je op deze wijze het verschil niet kunt stellen. Afgezien van het feit dat ook wij ons in deze verkiezingsstrijd in de eerste plaats richten op het behalen van zetels, is het verwijt van parlementarisme naar de SP a) in zijn algemeenheid vermoedelijk niet terecht - de SP functioneert wat dat betreft nog te tegenstrijdig om nu te kunnen vaststellen dat deze partij uitsluitend tot een parlementaire partij is verworden - en b) hier niet aan de orde, beter gezegd: hier niet ter zake.
Ook dit kameraden, lijkt me een onjuiste en erg verwarrende voorstelling van zaken. Immers: indien we dezelfde doelstelling zouden hebben en we zouden deels ook dezelfde weg gaan, zij het dat onze weg wat langer zou zijn dan de SP nodig vindt, dan is er nauwelijks nog een belemmering om ons politiek goeddeels met de SP te verbinden en ons aaneen te sluiten. Maar naar mijn idee kunnen we de politieke overeenkomsten en verschillen tussen de SP en ons op deze wijze niet goed aan de orde stellen en bespreken.
Het mag inderdaad niet worden uitgesloten, partijgenoten, dat de SP en wij globaal een zelfde idee hebben van wat sociale rechtvaardigheid is. Niettemin moeten we met deze begrippen altijd heel voorzichtig en terughoudend zijn, want ook christen-democraten en zelfs liberaal-democraten hebben het eveneens over een sociaal rechtvaardige samenleving. (De liberalen vinden het volstrekt rechtvaardig dat iemand voor het verrichten van plezierige, intellectuele arbeid vijf keer zo veel verdient als iemand die vervelende en zware fysieke arbeid moet verrichten).
Dus uit het feit dat SP en NCPN beide de sociale rechtvaardigheid hoog in het vaandel hebben staan, kan niet worden geconcludeerd dat beide partijen hetzelfde willen en dezelfde doelstelling hebben.
Maar hoe zit het met het 'socialisme'? De SP heet nog steeds socialistische partij te zijn en heeft de term 'socialisme' als doelstelling nog niet uitdrukkelijk laten vallen. Maar intussen heeft dit begrip voor hen een geheel andere betekenis gekregen dan voor ons: terwijl 'socialisme' in de SP verwijst naar een solidaire en rechtvaardige maatschappij waarin recht wordt gedaan aan een menswaardig bestaan voor iedereen, betekent socialisme voor ons: 1) de omverwerping van de kapitalistische productie-verhoudingen, waarin geproduceerd wordt omwille van de winst en waarin de werkende mensen worden uitgebuit - en de vervanging daarvan door socialistische verhoudingen, waarin geproduceerd wordt omwille van de mens, de behoeften van de mens; 2) de onteigening van de kapitalistische onteigenaars en het totaal maatschappelijk eigendom van de voornaamste productiemiddelen; en 3) de inrichting van een door de macht en de kracht van de arbeidersklasse gedragen socialistische staat en democratie.
Welnu, partijgenoten, dit idee van socialisme komen we bij de SP niet tegen en in zoverre staan wij niet dicht bij de SP of beter: staat (ook) de SP mijlenver van ons af. Als we beide doelstellingen met elkaar vergelijken, dan moeten we constateren dat de doelstelling van de SP enerzijds veel verder lijkt te reiken dan die van ons - het socialisme dat wij voorstaan is immers nog niet de realisering van een menselijke maatschappij - anderzijds reikt onze doelstelling veel verder dan die van de SP, want een socialistische productiewijze en maatschappijvorm betekent wel degelijk een radicaal andere constellatie en een ommekeer in de maatschappelijke verhoudingen.
Als onze doelstelling kwalitatief verschilt met die van de SP, dan verschillen we ook in politieke strategie, in de weg die we hebben te gaan om onze doelstelling te bereiken. Wij bevinden ons vanaf het begin op een andere weg. Maar daarmee is geenszins uitgesloten dat beide wegen gedurende een langere periode bij elkaar komen, met elkaar parallel lopen en dat we op een reeks van vraagstukken hetzelfde standpunt innemen; kortweg, op vele punten met de SP politieke coalities kunnen aangaan. Het aangaan van deze coalities waar dat mogelijk is, maakt trouwens inherent deel uit van onze politieke strategie.
Als ik samenvattend het problematische van de SP zou moeten karakteriseren, dan kom ik tot de volgende stellingname: voorzover de SP zich socialistisch noemt, is ze niet wezenlijk antikapitalistisch; voorzover ze antikapitalistisch zegt te zijn, is ze niet werkelijk socialistisch.