|
|
|
|
Feestdagen zijn altijd een mooie gelegenheid om over andere dingen te schrijven dan rechtstreekse politieke onderwerpen. En dus leent dit laatste nummer van Manifest in 2002 zich voor een paar notities over de boekenmarkt en leesgewoontes in Griekenland, die uiteindelijk toch rechtstreekser met de politiek te maken hebben dan op het eerste gezicht mag lijken.
Afgelopen zomer heeft de Panhelleense Federatie van Uitgevers en Boekverkopers een tweedaagse coferentie gehouden over de toestand van het boek in het land. De resultaten van die conferentie werden pas in november aan de pers meegedeeld. In Griekenland wordt minder gelezen dan in alle andere landen van de Europese Unie. De vraag is natuurlijk ook, wat er dan gelezen wordt. Op zich hoeft boeken lezen niet tot kennis of inzicht te leiden. Dat hangt af van wat er in die boeken staat.
Maar nu eerst even de toestand in objectieve gegevens, zoals ze naar voren kwamen op bovengenoemde conferentie. De omzet zakt gestadig, het uitgeverskapitaal raakt steeds meer geconcentreerd, doordat kleine en middelgrote uitgeverijen opgekocht of samengevoegd worden door de uitgeversmonopolies. Daarmee verdwijnen langzamerhand de kleinere traditionele en vooral de op kwaliteit gerichte uitgeverijen. De overheid steekt geen hand uit om het kwaliteitsboek te verdedigen. De droevige realiteit is geheel in tegenstelling met het mooie plaatje, dat officieel van de boekenwereld wordt gegeven. De jaarlijkse productie in Griekenland bedraagt zo'n 7.000 titels, het laagste van de EU-landen, ook in percentage op de bevolking. Afgezien nog van de grote monopolie-uitgeverijen eisen nu ook de massamedia een steeds groter deel op van de boekenmarkt. Verder gaan de universiteiten steeds meer over tot het oprichten van eigen uitgeverijen met edities die veel voordeliger gemaakt zouden kunnen worden door de traditionele uitgeverijen.
Juist de kleinere uitgeverijen brengen het maatschappijkritische boek, de marxistische literatuur en het progressieve bewustzijnsvormende boek in de wijdere zin van het woord.
Er wordt zeer weing reclame gemaakt voor boeken via de massamedia en dan nog uiterst geselecteerd. Wat wel gebracht wordt valt makkelijk te raden: zeker geen boeken die bijdragen tot meer sociaal bewustzijn, laat staan het op activiteit gerichte progressieve sociale bewustzijn.
Langzaam maar zeker wordt geprobeerd het Griekse publiek een richting in te drijven die meer op één lijn staat met 'het Westen', dus minder rebellerend tegen de politiek van de VS en kornuiten, om een voorbeeld te noemen. Langzaam maar zeker krijgen steeds minder mensen de kans boeken te kopen. Gezien de toestand, waarin de toch al te weing bibliotheken verkeren, is lenen ook bijna niet mogelijk. Gedachtegoed is koopwaar in het kapitalisme en met die koopwaar wordt gedachtenmanipulatie nagestreefd.
Sociale, politieke, maatschappelijke en ideologische kennis vergaren, wordt steeds minder mogelijk via boeken. En de gespecialiseerde kennis, de vakkennis, die wel verkrijgbaar is via boeken, is peperduur. Internet geeft veel informatie, maar geen kennis op zich. Er is, ondanks het niet of weinig lezen, toch nog vrij veel kennis over in de Griekse samenleving, mondeling overgeleverd. Er wordt veel gepraat over politiek en samenleving in het land. Het resultaat is het soort kennis dat voortvloeit uit de geschiedenis van het land, vooral de recente politieke geschiedenis en de geopolitieke ligging met alle gevolgen van dien. Er zijn nog een paaruitgeverijen over die een harde strijd leveren om deze kostbare kennis, opgedaan door de bevolking in tijden van verzet tegen (binnenlandse en buitenlandse) onderdrukkers, maar nooit vermeld in de schoolboeken, door te geven. Vooral aan de jongere generatie, die doelgroep nummer één is voor het cultiveren van historische en politieke vergetelheid, van bewustzijnsvervlakking en verloedering.
In een systeem dat overal ter wereld censuur aanvalt, is censuur een feit, niet als officieel verbod (alles mag gezegd worden), maar via een economisch verstikkingsproces en via impliciete of expliciete bedreiging van diegenen, die dan ook inderdaad alles durven zeggen.