De Communistische Partij van China: avond- of morgenrood?

Door Dirk Nimmegeers

Niet zo lang geleden kwam de politieke leiding van het grootste volk ter wereld bijeen. De Communistische Partij van China (CPC) hield haar 16e Nationaal Congres. Nu de storm weer geluwd is en de sensatiepers zich op nieuwe nieuwsitems stort, wordt het tijd voor een wat zakelijker onderzoek. (deel 2 en slot)

Heeft de partij het communisme afgezworen? Zijn de leiders alleen nog geïnteresseerd in het behoud van de macht?

Eigen politieke lijn

Het is vooral op het politieke terrein dat de CPC eigenzinnig vasthoudt aan het eigen systeem en dat de partij de recepten van westerse staten en de woordvoerders daarvan afwijst. Nogmaals Jiang Zemin: "de CPC geeft leiding aan de maatschappij. Onze staat is een democratische volksdictatuur, de politieke macht berust bij de volkscongressen (3), beide systemen moeten we nog verbeteren. Dat geldt ook voor onze samenwerking en het overleg met de andere aanvaarde politieke partijen en voor het systeem van regionale autonomie (...). Bij het verbeteren van onze socialistische democratie (...) moeten we altijd uitgaan van onze eigen nationale situatie, onze praktijkervaringen kritisch bestuderen en tegelijk leren van wat de mensheid op het gebied van de politieke beschaving heeft gerealiseerd. Nooit moeten we de modellen van het politieke systeem in het Westen kopiëren." Het is een opvallend gegeven dat deze woorden meer dan alle andere in Jiang Zemins rapport een getrouwe weergave van de werkelijkheid zijn.

Alle macht aan ... de economische ontwikkeling?

Het economische beleid van de CPC blijft in de eerste plaats gericht op ontwikkeling. De partijleiders zijn er zeker van dat de groei welvaart zal brengen voor de hele maatschappij en dat dit de beste basis is voor het behoud van de socialistische macht. Ons doel, zeggen ze, is ervoor te zorgen dat iedereen de vruchten van de ontwikkeling kan plukken. Ze zijn trots op hun staat van dienst: de vijfjarenplannen worden de een na de ander verwezenlijkt, het zeven jaar durende project om 80 miljoen mensen uit de armoede te verlossen is geslaagd, China is ontsnapt aan de crisis in Azië, de algemene welvaart blijft toenemen en ook de technologische ontwikkeling. Recente buitenlandse rapporten, o.a. van de OESO en de Wereldbank, moeten erkennen dat dit klopt.

De vertegenwoordigers van de politieke stroming die de CPC nu domineert zijn er vast van overtuigd dat ze met het continueren van het huidige beleid ook de problemen zullen oplossen. Die problemen, die we hierboven hebben vermeld, worden trouwens steeds openlijker en eerlijker in de media besproken. De grote thema's in dat debat zijn economische ontwikkeling, stabiliteit en het rekenen op de inbreng en de steun van meer bevolkingsgroepen bij het beleid (ook de nieuwe opkomende groepen van de ondernemers). Maar betekent dit niet dat de voorrang die de arbeidersklasse dient te krijgen wordt afgezworen? Is het niet een ontkenning van de klassentegenstellingen en de klassenstrijd (die nu eens hevig en openlijk, dan weer ondergronds, maar zonder ophouden, woedt)? Dat laatste is al eerder vertoond in de geschiedenis van de socialistische staten. Denk aan Chroestsjov's 'staat van heel het volk'. Dit bleek een leugen: de klassen bestonden nog en de klassenstrijd dus ook. De communistische partij had die strijd moeten voortzetten door in de eerste plaats op de arbeidersklasse te steunen en de andere klassen kort te houden.

Nog veel vragen onbeantwoord

Over China zelf en de CPC blijven nog heel wat vragen onbeantwoord. Dat ligt niet zozeer aan de geslotenheid van de Chinezen, want die wordt elk jaar minder. Voorspellingen doen blijft vooral moeilijk omdat weinige buitenstaanders onbevooroordeeld en objectief onderzoek doen en bijvoorbeeld niet eens de Chinese bronnen au sérieux nemen.

Onder voorbehoud dus, drie mogelijke scenario's. Het is mogelijk dat in de CPC Chinese Jeltsins aan het werk zijn die de aard van de maatschappij fundamenteel willen veranderen en de partij kapot willen maken. Het is ook mogelijk dat de huidige leiders te goeder trouw handelen, maar dat hun beleid uiteindelijk toch op een fiasco zal uitdraaien, waarna zij al of niet tevergeefs een nieuwe kans zullen willen geven aan een linksere koers. Maar stel dat hun project slaagt, dat ze de huidige problemen kunnen oplossen door alles te zetten op de economische ontwikkeling en tegelijk de kapitalistenklasse in bedwang kunnen houden. We moeten dit niet uitsluiten en in dat geval schrijven zij dus wel degelijk een nieuw hoofdstuk van de geschiedenis van het socialistisch experiment. Vragen genoeg...

Zekerheden zijn er echter ook. Zo is het een feit dat er in China nog tienduizenden authentieke communisten wonen en werken die kunnen bouwen op meer dan vijftig jaar socialistische ervaringen. Deze kameraden zijn uitsluitend georganiseerd in de CPC. Het kan niet anders dan dat zij op onze solidariteit rekenen.

Een ander feit dat het overdenken waard is: een grote heropleving van het socialisme in China is onmogelijk zonder een sterk en onafhankelijk China dat zich kan verweren tegen de agressie van de VS. Daarom moeten wij in ieder geval aan de kant staan van China als derdewereldland, hoe we de huidige binnenlandse ontwikkelingen in het land ook beoordelen..

Bronnen: de online versie van Het Volksdagblad, de belangrijkste krant van China (door de CPC erkend) (http://english.peopledaily.com.cn/home.shtml ) en The Guardian (een progressieve Britse kwaliteitskrant)

3. De volkscongressen zijn volksvertegenwoordigingen op drie niveaus: lokaal, provinciaal en nationaal. De kandidaten worden op het laagste niveau vrij verkozen maar zijn meestal lid van de CPC. De lokale volkscongressen verkiezen de provinciale, die op hun beurt de leden van de hoogste politieke volksvertegenwoordiging, het Nationaal Volkscongres, verkiezen.