Kapitalisme in crisis en de verkiezingen

Door Jos van Bergen

De verkiezingsstrijd is in volle gang. De enorme verschuivingen in de peilingen geven aan dat de zwevende kiezer nog steeds op drift is. In de media is vooral aandacht voor de grote politieke partijen die daadkrachtig willen ingrijpen en met harde taal strijden om de kiezersgunst. Als het aan deze partijen ligt zal de komende tijd in het teken staan van afbraak van werkgelegenheid, publieke voorzieningen, lonen, uitkeringen en democratische rechten. Wie wordt de kampioen in bezuinigen, aantasten van burgerlijke vrijheden, gedwongen integratie en oorlogspropaganda?

Door draconische bezuinigingen op de overheidsuitgaven dreigen veel mensen hun baan te verliezen. De kwaliteit van de publieke diensten dreigt achteruit te hollen. Lonen moeten omlaag. Door ingrijpende aanpassingen in de WAO en de WW zullen steeds meer mensen in de bijstand terechtkomen. Terwijl de koopkracht van mensen met een laag inkomen door de prijsexplosie van eerste levensbehoeften aanzienlijk is gedaald stijgen de premies van de ziektekosten- en pensioenverzekeringen met vele tientallen procenten. Steeds meer mensen raken in grote financiële nood. De verarming en verloedering nemen hand over hand toe. Om het gevoel van onveiligheid te bestrijden propageren de grote partijen eensgezind strengere straffen, meer cameratoezicht, een identificatieplicht vanaf 12 jaar en preventief fouilleren. Veiligheid koppelen zij aan meer bevoegdheden voor de politie, dat wil zeggen aan de aantasting van burgerlijke vrijheden en democratische rechten. Om de integratie van allochtonen af te dwingen stellen zij keiharde sancties voor. Als uit één mond propageren zij de gewelddadige staat, de politiestaat, die alle problemen en protesten met harde hand de kop indrukt. Zonder uitzondering spreken zij zich in verschillende gradaties uit voor de onderdrukking, die onvermijdelijk des te harder zal worden naarmate de voortsluipende crisis in het kapitalisme zich verdiept. Een stem op een van deze partijen belooft dus niets goeds.

Economische crisis

De economie, de basis van de samenleving, verkeert in zwaar weer. Niet alleen in Nederland maar wereldwijd. Overal zakken de aandelenbeurzen in een reeds jarenlang durende "sluipkrach". De winsten van het bedrijfsleven staan onder zware druk of zijn zelfs omgeslagen in verliezen. De belastinginkomsten van de overheid vallen vies tegen. Zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid wordt bezuinigd. Banen worden geschrapt, mensen worden op straat gegooid. De werkers die mogen blijven moeten het werk van hun ontslagen collega's opvangen terwijl vergoedingen en bonussen worden verlaagd of afgeschaft. De inkomens staan onder zware druk en de lasten stijgen explosief. Door de voortdurend verhoogde werkdruk en de toenemende onzekerheid over het materiële bestaan krijgen steeds meer mensen last van lichamelijke en geestelijke klachten of raken zelfs volledig afgebrand. Overal worden postkantoren, bankfilialen, NS-loketten, ziekenhuizen, en in kleine woonkernen zelfs de laatste supermarkten gesloten. De wachtlijsten in de gezondheidszorg worden niet korter, evenals de vertragingen bij de NS. Terwijl het bedrijfsleven en de overheid de mond vol hebben over verbetering van de dienstverlening holt de kwaliteit van het bestaan achteruit, zowel in materiële als in immateriële zin. De economische crisis drukt als een loden last op het gehele maatschappelijke leven en de vooruitzichten zijn bepaald niet rooskleurig (zie het kader: Nieuwe economie of systeemcrisis).

Van economische crisis tot oorlog

Een stem voor een van de regeringspartijen is de beste garantie voor voortgaande daadkrachtige afbraak van werkgelegenheid, publieke voorzieningen, lonen, uitkeringen en democratische rechten (zie het kader: De politiek van de regeringspartijen). Een stem voor een partij met een socialer gezicht geeft dezelfde garantie, alleen zal de afbraak iets minder daadkrachtig zijn. Want ook deze partijen hebben te maken met de harde realiteit van de afglijdende economie waardoor ook zij niet kunnen ontsnappen aan het doorvoeren van verslechteringen. De politiek die zich neerlegt bij het kapitalisme wordt beheerst door de grillen van de economie die nu in crisis verkeert. Maatregelen als loonmatiging maken deze situatie er alleen maar slechter op. Verloedering en sociale onrust zijn het gevolg waar de politiek geen ander antwoord op heeft dan daadkrachtig ingrijpen en meer blauw op straat. Uiteindelijk kan deze ontwikkeling, zoals ook uit de geschiedenis blijkt, alleen maar leiden tot harde onderdrukking, racisme, fascisme en oorlog, mogelijk zelfs wereldoorlog (zie het kader: Crisis, criminaliteit en oorlog).

De menselijke maatschappij

Van de bestaande politiek hoeft de Nederlandse bevolking niets te verwachten. Om niet op grote schaal de dupe te worden van genoemde ontwikkelingen zal de bevolking zelf in actie moeten komen. Werkers en uitkeringstrekkers, allochtonen en autochtonen zullen samen op moeten komen voor hun gezamenlijke belang in plaats van in te stemmen met allerhande verslechteringen en te wachten op economisch herstel dat niet komt. Het is aan de bevolking zelf om zich niet langer tot slachtoffer van de economische crisis te laten maken maar uiteindelijk de maatschappelijke productie in eigen hand te nemen; om het kapitalisme, waarin voor de winst wordt geproduceerd, te vervangen door het socialisme, waarin voor de behoefte van de bevolking wordt geproduceerd. De opheffing van de winstgedreven economie heft ook de gevolgen op en creëert de voorwaarden voor een samenleving waarin de problemen niet slechts bestreden, maar daadwerkelijk opgelost kunnen worden. De afschaffing van de uitbuiting en de concurrentie legt de grondslag voor een maatschappij waarin plaats is voor iedereen en waarin we niet langer tegen elkaar in, maar juist met elkaar samen kunnen leven. Een maatschappij waarin niemand hoeft te vrezen voor zijn baan, voor zijn uitkering, voor zijn pensioen of voor een dak boven zijn hoofd.

SP of NCPN?

Deze menselijke maatschappij omvat dus doelstellingen van de SP zoals gelijkwaardigheid, menselijke waardigheid en solidariteit. Maar zeker in tijden van zware economische crisis blijven deze doelstellingen onder het kapitalisme een vrome wens. Vertegenwoordigers van het kapitaal moeten om hun kapitaal en zichzelf te beschermen - noodgedwongen - hun toevlucht nemen tot onderdrukking, racisme, fascisme en oorlog, onmachtig als ze zijn de door hen zelf veroorzaakte problemen op te lossen. De SP verzuimt aan te geven dat de grondslag van onze maatschappij op zijn kop gezet moet worden om de gestelde doelen mogelijk te maken. De menselijke maatschappij kan alleen door de massa van de bevolking zelf bevochten worden met aan het hoofd de voorhoede, verzameld in zijn eigen partij die de juiste richting, gebaseerd op het wetenschappelijk socialisme, aan moet geven

De bevrijding van de mens

De deelname van de NCPN aan de verkiezingen heeft dan ook als belangrijkste doel het versterken van de partij door het aantrekken en organiseren van die voorhoede om zo goed mogelijk gewapend te zijn voor de komende strijd, die des te harder zal worden naarmate de economische crisis ernstiger wordt. Omdat ook de SP binnen het kapitalisme opkomt voor de zwakkeren zal de NCPN op concrete punten zeker de samenwerking met de SP zoeken. Voor de NCPN blijft echter de strijd, ook in het parlement, gericht op de bevrijding van de mens van de macht van het kapitaal, op de omwenteling van de kapitalistische naar socialistische productieverhoudingen, die de voorwaarden scheppen om ook de doelstellingen van de SP niet langer een holle frase te laten zijn, maar daadwerkelijk inhoud te kunnen geven in de dagelijkse praktijk van iedereen. Sluit u aan bij deze strijd!

Samen voor behoud van lonen en uitkeringen! Reken af met afrekenen op resultaat! Eenheid tegen de oorlog! Veiligheid door afrekenen met uitbuiting! Proletariërs aller landen, verenigt u!

Laat het standpunt van de werkende en werkloze bevolking ook in de Tweede Kamer klinken: stem NCPN!

Nieuwe economie of systeemcrisis

Wat is er aan de hand met de economie? Wat is er gebeurd met de zogenaamde "nieuwe economie" waarin de bomen tot in de hemel zouden groeien? Door het positieve klimaat en de dalende rente, aangewakkerd door leningen en het verzilveren van de overwaarde op de eigen woning sprongen zowel de productie als de consumptie omhoog. De stijgende koersen van aandelen lokten particulieren en pensioenfondsen naar de aandelenbeurzen waardoor de koersen nog harder stegen. Euforie alom over het zegevierende kapitalisme, dat zelfs zijn periodieke economische crises zou hebben overwonnen. Maar nu heeft de realiteit hardhandig een einde gemaakt aan deze fantastische droom. De eindeloos stijgende aandelenkoersen zijn omgeslagen in koersdalingen, de economische groei is tot stilstand gekomen, de opbouw is omgeslagen in afbraak. De 'nieuwe economie' blijkt niet te bestaan. De economische crisis slaat onverbiddelijk toe. De verwachting is dat die zeer ernstig zal worden, juist omdat veel bedrijven en particulieren door het positieve klimaat grote leningen zijn aangegaan. Nu de winsten op aandelen zijn omgeslagen in verliezen, nu de loonstijgingen zijn omgeslagen in loondalingen, nu mensen massaal ontslagen worden blijken deze leningen als een molensteen om hun nek te hangen waardoor zij als het ware financieel gewurgd worden. Het aantal faillissementen is inmiddels gestegen tot nooit eerder bereikte hoogte. Door de malaise op de aandelenbeurzen zijn veel pensioenfondsen in de problemen gekomen zodat niet alleen het huidige inkomen onder zware druk staat, maar ook het toekomstige inkomen. Topman Rijkman Groenink van ABN Amro sprak zelfs over een mogelijke "systeemcrisis".

Iedereen een stapje terug?

Volgens demissionair minister-president Balkenende is de concurrentiepositie van Nederland verslechterd omdat wij op te grote voet geleefd zouden hebben. Daarmee impliceert hij dat wij allemaal een stapje terug moeten doen zodat de concurrentiepositie weer zou kunnen verbeteren. In de verkiezingscampagne verkondigen alle gevestigde politieke partijen dat de lonen gematigd moeten worden. Alleen over de verdeling van de pijn verschillen zij van mening. Maar hoe kan overal om ons heen, zowel in de gehele Europese Unie als in de VS als in Japan tegelijkertijd de concurrentiepositie verslechteren? Dat kan niet, dus is er iets anders aan de hand. Het is decrisis van overproductie - de crisis van de stagnerende omzetten en de overcapaciteit - die wereldwijd de concurrentieverhoudingen op scherp stelt. Daarom worden niet alleen in Nederland, maar overal de werkende mensen op straat gezet. Maar mensen zonder werk hebben weinig te besteden waardoor de afzet van het bedrijfsleven nog sterker onder druk komt. Tel daar het stapje terug van Balkenende en de reeds afgenomen koopkracht bij op en het is zonneklaar dat de problemen door loonmatiging niet kleiner, maar juist groter worden. Een neergaande spiraal van dalende omzetten, extra ontslagen, minder inkomen en lagere bestedingen is ingezet en het einde van deze spiraal is nog niet in zicht.

De politiek van de regeringspartijen

Als het aan de huidige regeringspartijen ligt zullen de problemen nooit opgelost worden omdat zij de kapitalistische maatschappij als een gegeven aanvaarden. Maar je kunt niet het kapitalisme aanvaarden zonder ook de bijbehorende crises te aanvaarden. Telkens blijken de werkende mensen hiervan de dupe te worden. Zo moeten er de komende tijd bij de overheid 28.000 ambtenaren "afvloeien". Er liggen plannen klaar om gesubsidieerde banen af te schaffen waardoor veel belangrijk werk voor de gemeenschap niet langer verricht wordt. Mensen hebben straks geen recht meer op een WAO-uitkering als zij niet als gevolg van het werk arbeidsongeschikt geworden zijn. Hetzelfde geldt voor mensen met psychische klachten. Bovendien zullen gedeeltelijk arbeidsongeschikten een lagere uitkering ontvangen. Het recht op een WW-uitkering vervalt straks voor mensen die in de winter door de kou niet aan de slag kunnen. De kinderopvang dreigt onbetaalbaar te worden evenals de ziektekostenverzekering. Als gevolg van de neerwaarts bijgestelde groeiverwachting van de economie zou een nieuwe regering nogmaals tien miljard euro extra moeten bezuinigen. En dit is nog maar een greep uit de aangekondigde verslechteringen. De maatschappelijke verloedering begint niet bij mensen die van nature crimineel zouden zijn, maar bij de economische crisis.

Daadkrachtig CDA

Bij het CDA, dat daadkracht wil uitstralen, kunnen we erop vertrouwen dat alle voorzieningen daadkrachtig worden afgebroken. Het CDA, dat zich profileert als betrouwbaar, brak nog voor het aantreden van het nieuwe kabinet zijn verkiezingsbelofte van meer geld voor de gezondheidszorg. Dat is de betrouwbaarheid van het CDA. Het CDA, dat de betrokken samenleving propageert, geeft uitvoering aan alle genoemde verslechteringen en ontslagen. Dat is de betrokkenheid van het CDA. Eveneens daadkrachtig werkt het aan de afbraak van democratische rechten door een hetze te beginnen tegen mensen die zich verzetten tegen wantoestanden en verslechteringen. Onder het mom van veiligheid en optreden tegen het terrorisme moet iedereen vanaf 12 jaar zich straks kunnen legitimeren. De politie moet het recht krijgen mensen overal en altijd preventief te fouilleren. Probleemloos steunt het de geplande oorlog van de VS tegen Irak. Het CDA blijkt een van de meest reactionaire krachten te zijn met een politiek die gericht is op het aanwakkeren van verdeeldheid binnen de Nederlandse bevolking om elk verzet in de kiem te smoren.

Degelijke VVD en LPF met lef

De politiek van de VVD, die degelijkheid uit moet stralen, is niet minder reactionair. De VVD geeft vooral ruimte aan het bedrijfsleven. De gepropageerde vooruitgang betekent echter de degelijke achteruitgang voor hetovergrote deel van de bevolking. De meest reactionaire kracht in de regering, de LPF, wil een tweede kans om de hetze tegen mensen met een "achterlijke cultuur" voort te zetten en verplichte inburgering af te dwingen. Dat die inburgering niets oplost blijkt wel uit de spanningen bij de allochtonen in Antwerpen. Die spreken uitstekend Nederlands en zijn goed opgeleid maar worden overal geweerd. Hun verzet tegen deze discriminatie werd door de Belgische regering gebruikt om hen te betichten van opruiing en terrorisme met het doel de macht in België over te nemen. Zo maakt men van opkomen voor bestaand recht terrorisme dat uiteraard met harde hand en bij wet bestreden moet worden. Gelet op de woordvoerders van de regeringspartijen werkt dat in Nederland net zo.

Crisis, criminaliteit en oorlog

De economische crisis heeft in de VS nog harder toegeslagen dan in Nederland. Alle maatregelen, zelfs het wondermiddel van de korte rente, blijken de neergang van de economie niet te kunnen stoppen. Miljoenen banen zijn geschrapt, veel mensen verkeren in ernstige financiële problemen en de armoede neemt er zienderogen toe.

Oorlog tegen Irak

Midden in deze malaise richt de politiek in de VS alle pijlen op de dictator van Bagdad die opeens het grootste gevaar voor de wereldvrede zou zijn. Niet minder dan 200 miljard dollar zijn de VS bereid uit te geven aan een oorlog tegen Irak om het gewenste 'regime change' te bewerkstelligen en de toegang tot de olie in de bodem van Irak zeker te stellen. De opbrengst van die olie wordt geschat op 6.000 miljard dollar. Daarvoor zijn de VS best bereid de nodige doden aan beide zijden te accepteren. Dat maakt de komende oorlog tot een misdadige roofoorlog, noodzakelijk gemaakt door de malaise in de economie van de VS. Het is echter niet te verwachten dat deze oorlog de economische afgang kan stoppen zodat nog veel meer oorlog gevoerd zal moeten worden. De politiek in de VS verkondigt dit zelf ook, de oorlog tegen Afghanistan was slechts het begin van nog veel meer oorlog in het kader van de strijd tegen het 'internationale terrorisme'. Dat terrorisme hebben de VS overigens voor een belangrijk deel zelf gecreëerd en het wordt zelfs tot op de dag van vandaag door de VS zelf ingezet. Terwijl er van 'massavernietigingswapens' in Irak geen spoor te vinden is gaan de oorlogsvoorbereidingen onverminderd voort. De werkende bevolking wordt op grote schaal de dupe van de oorlog van de VS, die zelfs dreigen zogenaamde 'kleine kernwapens' in te zetten.

Doodstraf voor criminaliteit?

Terwijl de VS het 'internationale terrorisme' als excuus gebruiken om oorlog te voeren, worden in Nederland de grootste slachtoffers van de economische malaise als de veroorzakers daarvan en van de onveiligheid aangewezen. Hoge minimumstraffen, meer cellen en zelfs de doodstraf zouden deze problemen op moeten lossen. Maar de doodstraf kan de economische crisis niet oplossen. Het is nu juist die crisis die mensen in grote problemen brengt zodat zij vatbaar worden voor criminaliteit. De zogenaamde 'normvervaging' komt niet uit de lucht vallen maar heeft een economische achtergrond. De moraalpredikers willen die normvervaging te lijf gaan via de discussie over waarden en normen. En wat zijn dan wel die waarden en normen van het praktische kapitalisme? In de maatschappij, die gebaseerd is op economische uitbuiting, zijn materiële zelfverrijking, geldzucht, winstbejag, corruptie, fraude, bedrog, moord en roofoorlog de norm. In de maatschappij, die zweert bij de vrije concurrentie, zijn individualisme, egoïsme, afgunst, ellebogenwerk en 'afgerekend' worden op resultaat de norm. En in deze maatschappij, die gebaseerd is op concurrentie en diefstal, prediken de dieven dat je niet mag stelen! Maar de mooie frase over waarden en normen levert niets substantieels op voor de maag, laat staan voor de moraal in het hoofd. De holle frase van de reactie, die belang heeft bij het voortbestaan van de bestaande praktijk, proclameert de uitbuiting als vanzelfsprekendheid en de eigen morele laagheid als het hoogste goed. Hoe harder de economische crisis toeslaat, hoe heviger de uitbuiting en de onderlinge concurrentie, hoe ernstiger de maatschappelijke verarming en verloedering, hoe harder de reactie hierop zal moeten reageren.

Bestrijden of oplossen?

De harde aanpak is niets anders dan onderdrukking, en onderdrukking is geen oplossing. De harde aanpak kan de problemen onmogelijk oplossen omdat zij door het systeem zelf voortdurend opnieuw gecreëerd worden. De oplossing ligt dus niet in het aanwijzen en opsluiten van zogenaamde 'schuldigen', van profiteurs, allochtonen, economische vluchtelingen, illegalen, van mensen met een 'achterlijke cultuur' of van welke bevolkingsgroep dan ook die tot zondebok wordt gemaakt. De enige oplossing voor alle problemen die hun oorzaak vinden in het kapitalisme bestaat uit het wegnemen van het kapitalisme zelf, uit de omwenteling naar een hogere maatschappijvorm, het socialisme. Dat is niet de taak van de NCPN, maar van alle mensen die hun buik vol hebben van alle ellende, van economische crisis tot criminaliteit, van aftakelende gezondheidszorg tot burnout, van stroperige bureaucratie tot eindeloos fileleed en van maatschappelijke verarming en verloedering tot wereldoorlog.