Onzekerheid troef
Door Jan Cleton
De 'zegeningen' van het kapitalisme, dat na de val van het reële socialisme triomfantelijk verkondigde het enige en eeuwige systeem te zijn, worden met de dag voor velen duidelijker. Onzekerheid is troef. Praktisch iedereen in Nederland, maar daar niet alleen, is bezig met te redden wat er te redden valt.
Van hoog tot laag, van grootkapitaalbeheerder tot de ziekenfondsverzekerde, allemaal verkeren ze in onzekerheid.
De oorzaak
En de oorzaak? Laten we het kind gewoon bij de naam noemen: het kapitalistische systeem, dat nu wereldwijd in crisis verkeert. Neem bijvoorbeeld de privatisering van de gezondheidszorg. We hadden een redelijk goed systeem, het was geen gratis gezondheidszorg maar toch... We stonden hoog op de wereldladder van kwaliteit, bereikbaarheid en betaalbaarheid. Waarom moest dat zorgsysteem zo nodig veranderd worden? Omdat onder het kapitalisme alleen de winstcijfers tellen en niet de zorg voor mensen!
De beurs
De aandelenbeurs van Amsterdam (AEX) is met 60 procent gekelderd. De euforie van de negentiger jaren is omgeslagen in paniek. De stijging die hoofdzakelijk door het mechanisme van vraag en aanbod - en dus niet door de productiestijging - veroorzaakt werd, is omgeslagen in wat men noemt "herstel van de werkelijke verhoudingen." De honderdduizenden die meegingen in de euforie van 'de snelle winst', zitten nu met de gebakken peren. Maar zij niet alleen. Ook de pensioengerechtigden betalen nu de tol voor het casino dat aandelenbeurs heet.
Werkelijke winst was er, net als in het casino, voor diegenen die hun winst pakten en het verder voor gezien hielden. Dat daar de mensen met beleggingshypotheken van uitgezonderd waren, moge duidelijk zijn. De grootste tol wordt echter betaald door de mensen die niet op de beurs gegokt hebben. Zonder op enigerlei wijze verantwoordelijk te zijn voor deze malaise, lopen zij toch het risico veel te verliezen. Velen zullen hun baan verliezen. Velen zullen door de loonmatiging en de excessief stijgende kosten steeds moeilijker aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen. Om maar niet te spreken van de mensen die in oorlogssituaties hun leven zullen verliezen. Oorlogen die ook inherent zijn aan het kapitalistische systeem en waar door de echt grote jongens op de beurs ook stevig aan verdiend kan worden.
Het denken en handelen
Veel wordt opgehangen aan het consumentenvertrouwen: "Als dat maar toeneemt zal het allemaal weer beter worden". Maar als je portemonnee leeg is, valt er weinig te consumeren. Voor bedrijven geldt dat als er geen afnemers zijn, het weinig zin heeft méér te produceren. Om de winstcijfers enigszins op pijl te houden zocht men zijn toevlucht in grootscheepse 'reorganisaties'.
"Egoïsme is de mens eigen", wordt in onzekere tijden vaak gezegd. "Oorlog voeren is een menselijke eigenschap", is ook zo'n dooddoener van mensen die niet overtuigd wensen te worden van het gegeven dat het anders kan. "Het socialisme is mislukt, het werkt niet", "Alles beter dan opgaan in de grauwe massa, zonder enig toekomstperspectief", "Socialisme..., lange rijen voor de winkels", enzovoort, enzovoort.
En daarmee aanvaardt men gelaten dat het op deze wereld een zootje is, dat 40.000 kinderen per dag onnodig sterven, en dat er nog meer gaan sterven inkomende oorlogen. Fatalisme, een ander woord is er niet voor.
Socialisme blijft het perspectief
In een handjevol rijke landen heeft de middenklasse een levensstandaard die uitsteekt boven die van de socialistische landen. In die landen loopt het systeem echter ook het duidelijkst vast. Onzekerheid over wat de dag van morgen brengt is daar momenteel troef. Ieder wordt daar nog sterker ieders concurrent. Oorlogen worden begonnen om uit de economische crisis te komen. En wie die oorlogen gaan betalen is ook duidelijk: de gewone mensen. De levensstandaard zal voor grote groepen moeten dalen tot een derdewereldniveau om weer concurrerend te worden op exportgebied. De laatste centjes zullen uit de massa geperst worden om de oorlogen te bekostigen. De armoede dreigt om zich heen te grijpen, net als hij in Argentinië plotseling de kop op stak. De middenklasse zal ongewild met potten en pannen moeten gaan slaan en tot de massa van armen gaan behoren. Als ze slim zijn kiezen ze nu voor socialisme, voor internationale solidariteit en vrede. Een rustgevend perspectief.