AEL: een eerste verkenning

 

Herwig Lerouge, hoofdredacteur van Solidair en Dyad Abou Jahjah tijdens het debat.  

Door Wil van der Klift

De AEL heeft niet te klagen over belangstelling. Wat is het voor organisatie, wat wil ze? Nu er ook een Nederlandse afdeling is gevormd, wordt een beeld van die organisatie nodig. De NCPN heeft nog geen mening over de AEL. De Belgische PVDA heeft een lijstverbinding (Resist) met de organisatie van Dyab Abou Jahjah. Wat brengt Arabische nationalisten samen met Belgische communisten? Wat vindt de AEL van de andere Arabische en moslimorganisaties? Abou Jahjah is geen communist, maar wat dan wel? Hoe staat de AEL tegenover de strijd van de Berbers en de Koerden in de Arabische landen? Hebben zij ook recht op soevereiniteit? Abou Jahjah lijkt voorstander te zijn van een islamitische staat, maar de beginselverklaring van Resist is voor de scheiding van kerk en staat. Een eerste verkenning.

De Belgische lijst Resist zorgt voor veel discussies.

Wat betekent de samenwerking met de PVDA voor de AEL?

Dyab Abou Jahjah vertelt hoe zijn organisatie de Arabische immigratie probeert te vertegenwoordigen op een heldere ideologische basis, geïnspireerd op hun visie van de islam. "Wij willen een rechtvaardige maatschappij en wij vechten tegen het onrecht, nationaal en internationaal. Vandaar onze solidariteit met de Palestijnse en Iraakse bevolking. Een strijd op twee vlakken dus: de ontvoogding in België - en nu dus ook in Nederland - en solidariteit met de volkeren in de derde wereld, met name de Arabische landen."

Volgens Abou Jahjah is het als moslim niet makkelijk om onbevooroordeeld te staan tegenover atheïsten en communisten. Er is eensgezindheid omtrent het imperialisme en de strijd van de volkeren. Wat de rol van de godsdienst betreft en de klassenanalyse van bepaalde dingen, zijn er verschillen. Maar dat is geen belemmering om te kunnen samenwerken. Het is de samenwerking binnen 'Stop USA' (Belgische vredesbeweging, nvdr) die geleid heeft tot de verkiezingslijst. Maar het front tegen de oorlog blijft de prioriteit. Wij nemen deel aan de verkiezingen, maar we hebben geen enkele illusie dat we op die manier iets kunnen veranderen. We zullen de zaken veranderen met acties, zoals in de haven van Antwerpen.

Ook voor de PVDA reikt de samenwerking met de AEL veel verder dan de verkiezingen. Het is voor die partij een buitenkans dat de AEL er is. Die organisatie vertegenwoordigt al wie vandaag onder vuur ligt van het imperialisme en van het eenheidsdenken, zowel de Arabische landen als de Arabische arbeiders in de westerse landen.

Waarschijnlijk begint over een paar weken de oorlog tegen Irak. Die oorlog is, volgens de PVDA, de enige oplossing die het Amerikaanse en Britse imperialisme nog zien om uit hun crisis te geraken. Vandaag zijn het de Arabische volkeren die aangevallen worden. Maar de Verenigde Staten willen de heersers blijven in heel de wereld, ze willen heel de regio en vandaar uit heel Centraal-Azië. Om die oorlogen te kunnen voeren heeft het imperialisme jarenlang racistische haat gezaaid in de westerse landen. Nog meer sinds 11 september. Dat is een weldoordachte strategie met de bedoeling de eenheid onder de arbeiders en met derdewereldlanden kapot te maken. De huidige campagne tegen de islam wil de aanvallen tegen de derdewereldlanden rechtvaardigen, net zoals dat gebeurde met de haatcampagnes tegen de zwarten, tegen de joden enzovoort. Communisten willen dat de arbeiders zich verzetten tegen het imperialisme, maar dan moeten ze in de eerste plaatsdie verdeeldheid en die haat wegwerken want daarmee proberen de imperialistische leiders de bevolkingen mee te trekken in hun oorlog.

De lijst Resist zorgt voor veel discussies binnen de PVDA. Hoe is dat bij de AEL?

Als je, volgens Dyab Abou Jahjah, vertrekt vanuit je eigen ideologie om de ideologie van een ander te analyseren, dan moet je niet samenwerken. Als je die ideologie met een open geest benadert, dan kunnen we wel samenwerken. Binnen de AEL zijn er felle discussies: is het communisme niet voorbijgestreefd? Vechten voor de wereldrevolutie gaat dat onze ideologie en onze godsdienst niet in het gedrang brengen? Enzovoort. Waarom dan toch samenwerken? De PVDA en het marxisme zijn anti-imperialistisch en steunen de bevrijdingsbewegingen in de derde wereld. De AEL vertrekt vanuit een Arabisch en moslimnationalisme. Maar wij vinden internationale solidariteit natuurlijk ook noodzakelijk. Als ze ons aanvallen is dat niet alleen omdat wij moslims zijn maar vooral omwille van onze rijke bodemschatten. Dat heeft in het verleden al geleid tot de Arabische antikoloniale strijd tegen Groot-Brittannië, een strijd voor nationale bevrijding en die volstaat voor ons. De communisten schrijven dat in hun internationalistische ideologie.

Wat willen PVDA en AEL beide?

Het Amerikaanse imperialisme bestrijden, alle twee vanuit onze eigen ideologie. Op dit moment is de belangrijkste aanval die tegen Irak. Maar ook willen PVDA en AEL samen vechten tegen het racisme hier, elk om eigen redenen. Veel mensen binnen de AEL vinden dat wij niet moeten samenwerken met de communisten. Maar de meerderheid in beide organisaties heeft gelijk met te zeggen dat we moéten samenwerken om te kunnen winnen.

Gaat samenwerking met de AEL de strijd voor het socialisme niet afremmen? Moeten de communisten niet teveel water in de wijn doen?

Marx heeft altijd gezegd, volgens de PVDA, dat de strijd tegen de imperialistische onderdrukking deel uitmaakt van de strijd voor het socialisme. Lenin schrijft in zijn boek over het imperialisme dat de bevrijdingsstrijd tegen het kolonialisme een onderdeel is van de strijd tegen het imperialisme en voor het socialisme.

We staan zeer waarschijnlijk vlak voor een oorlog tegen het Iraakse volk, waar al anderhalf miljoen mensen stierven en elke maand nog 5.000 kinderen sterven door toedoen van het embargo. Zo'n oorlog zal heel de regio destabiliseren. Vanuit het oogpunt van de strijd is dat heel belangrijk. De Arabische volkeren die vandaag geleid worden door pro-Amerikaanse regimes zullen wellicht meegesleurd worden in de strijd tegen het imperialisme.

Je moet altijd zien wat de hoofdtegenstelling is in de wereld. Vandaag ligt die in het Midden-Oosten.

In de beginselverklaring staat dat RESIST de strijd van nationale minderheden beschouwt als een ontvoogdingsstrijd met grote maatschappelijke relevantie

Dyab Abou Jahjah: "Wij beschouwen ons niet als immigranten, maar als minderheden die tot het land behoren. Die minderheden zijn slachtoffers van een flagrante onderdrukking op verschillende terreinen: sociaal-economisch, veel werklozen, we behoren tot een andere etnische groep die meer onderdrukt is dan de andere. De ontvoogdingsstrijd van zo'n minderheid is heel belangrijk voor de strijd van de andere onderdrukten en voor het geheel van de samenleving, voor het geheel van de sociale strijd."

Volgens de PVDA kijken marxisten echter met name naar het klassenkarakter van het nationalisme. Er is een onderscheid tussen het nationalisme in deimperialistische landen en in de onderdrukte landen. In de onderdrukte Arabische landen en derdewereldlanden speelt het nationalisme een progressieve rol, het verzwakt het imperialisme. Dat is een progressieve strijd die echter pas helemaal kan overwinnen als hij geleid wordt door een revolutionaire organisatie, anders zal het land uitverkocht worden aan een ander imperialisme.

Hoe staat de AEL tegenover de strijd van de Berbers en de Koerden in de Arabische landen? Hebben zij ook recht op soevereiniteit?

Bij de AEL kwamen in het begin mensen in naam van de strijd tegen de oorlog in Irak, Koerden en Berbers. In Antwerpen zijn de meeste leden van de AEL Berbers. We hebben twee discussiegroepen gevormd om een standpunt te formuleren. Onze Koerdische vrienden zijn voor onafhankelijkheid. De AEL steunt dat standpunt. De vraag is waar en hoe. Geen onafhankelijkheid die gesteund wordt door de Amerikanen natuurlijk. Velen hadden daar kritiek op.

De Berbers van de AEL zijn voor een andere oplossing: zij willen dat hun taal erkend wordt, zij willen autonomie maar geen onafhankelijkheid, zij beschouwen zich als een deel van het Arabische volk. En dus is het standpunt van de AEL: erkenning van de taal en de culturele rechten van het berbervolk maar we vechten samen tegen de binnenlandse dictatuur én tegen de buitenlandse onderdrukking.

Abou Jahjah zegt geen communist te zijn, maar wat dan wel?

Volgens Dyab Abou Jahjah vloeit wat de AEL wil voort uit een ideologie die uit de islam wordt gehaald. De islam is voor de AEL in de eerste plaats een godsdienst maar ook een politiek ideeëngoed. In de islam is er geen kerk. Er zijn despotische regimes ontstaan die een pseudo-klerikale vorm aannemen die met de islam verbonden is. Maar de islam is een godsdienst van een gemeenschap, die zelf zijn leiders kiest. Dat principe van verkozen zijn werd toegepast onder de vier kaliefen na de profeet, die zelf geen opvolger had aangewezen. Nadien hebben de despotische monarchieën van de Omeyaden en de Abessiden geprobeerd de moslimtheologie naar hun hand te zetten en ontdaan van de essentie van de gelijkheid. Die ideologie domineert nog altijd de dictatoriale Arabische regimes. Als wij het over de islam hebben, dan gaat het over die essentie. Maar als ik zeg dat ik een democratische moslim ben, dan komen ze direct met Saoedi-Arabië of Tunesië of... Maar dat is niet de islam, het is ondanks de islam dat die regimes zo zijn.

Ten tweede verwerpt de AEL racisme. Ieders identiteit moet worden gerespecteerd. Geen enkel volk is superieur aan een ander. Moslims hebben het recht en de plicht elk racisme te bestrijden. De islam aanvaardt racisme niet, net zomin als de onderwerping. De islam roept de volkeren op tot de jihad: dat is geen strijd om anderen te bekeren, het is een verzetsstrijd. Wij zullen nooit iemand verplichten moslim te worden, ook al bestaan er zulke religieuze afwijkingen. Ja, wij willen samenleven met niet-moslims.

Als er een dictator is, dan moet je de wapens opnemen en vechten. Als er onrechtvaardigheid is, bijv. racisme, dan moet je vechten. Als er een systeem is van ongelijkheid, dan moet je vechten. Men heeft het over vooruitgaan naar het socialisme. Het islamitisch regime is eerder gebaseerd op gelijkheid, het is niet gebaseerd op kapitalisme. Er moet sociale gelijkheid zijn. Als een regime dat niet toepast, dan moet je vechten.

Godsdienst mag, volgens de PVDA, geen factor van verdeeldheid zijn in de strijd tegen het kapitalisme. De islam is lange tijd, zoals het wahabisme in Saoedi-Arabië, een reactionair instrument geweest dat werd ingezet tegen de nationalistische bewegingen en tegen de communisten in de Arabischewereld, met de steun van het imperialisme. In de mate dat dit verandert en dat de islam eerder gebruikt wordt tégen het imperialisme komt er nu een hele hetze op gang tegen de islam. Er vindt nu een hetze tegen de islam plaats omdat men bang is voor de anti-imperialistische inslag die sommigen er aan geven.

De AEL lijkt voorstander te zijn van een islamitische staat maar de beginselverklaring van Resist is voor de scheiding van kerk en staat

Dyab Abou Jahjah: "Een islamitische staat, dat kan niet want de islam is een internationale godsdienst. Een staat kan een regime hebben en wetten uitvaardigen die geïnspireerd zijn op de islam, net zoals men zich kan inspireren op het kapitalisme of het socialisme of het liberalisme."

"Kijk maar eens naar de strijd tegen de kerk en het katholicisme hier in Europa. Op papier is er een scheiding van (katholieke) kerk en staat. Maar de christen-democratische beweging is nog altijd de sterkste in Europa. En het zijn dié politici die vandaag de AEL aanvallen omdat wij tegen de scheiding van kerk en staat zouden zijn. Voor ons mag dat zeker afgeschaft worden. Waarom zouden wij een moslimraad nodig hebben? De AEL is niet voor zo'n moslimraad, die is opgelegd door de Belgische staat. Als de moslims een andere imam willen, dan zullen ze die zelf wel kiezen. Wij zeggen dat een echte islamitische staat een democratische staat zal zijn want hij zal zich baseren op een shura (een raad). Het regime in Saoedi-Arabië heeft de steun van de VS, het is anti-islamitisch want het is gebaseerd op een monarchie, niet op de shura. Voor de meerderheid van moslims is de islam bevrijdend, democratisch."

Bovenstaand artikel is een bewerking van een openbaar debat met Dyab Abou Jahjah (AEL) en Herwig Lerouge (PVDA-B), gepubliceerd in Solidair 10, 2003.

Het debat werd opgenomen op video. Te verkrijgen bij Video-Project, Kazernestraat 68, 1000 Brussel. Projetvideo@hotmail.com voor de prijs van 6 euro (+ 2 euro port).