De vereniging van advocaten van strafrechtelijke zaken in Florida gaf onlangs haar prijs voor het verdedigen van 'hopeloze zaken' aan het team van pro-deo advocaten dat in Miami vijf Cubanen verdedigde. Helemaal terecht, merkt William Blum [1] op, want de verdediging van pro-Castro-Cubanen opnemen in Miami komt op hetzelfde neer als een grondoorlog uitvechten in de Russische winter.
Met andere woorden: een vooraf verloren zaak. Dr. Rodolfo Dávalos, Cubaans specialist internationaal recht, zet de feiten op een rijtje. In het proces tegen de vijf hebben minstens acht onregelmatigheden en zelfs overtredingen van de eigen grondwet van de VS plaatsgevonden. Alles om de vijf als spionnen en terroristen te kunnen bestempelen en afstraffen. We lichten er de meest markante uit.
Dr. Rodolfo Dávalos: Antonio, Gerardo, Ramón, Fernando en René wisten maar al te goed welke risico's ze liepen toen ze besloten in extreem-rechtse anti-Cubaanse organisaties te infiltreren in Miami. Maar ze hadden het er voor over. Hun doel was immers hun land te behoeden voor de terroristische aanslagen die vanuit deze organisaties beraamd worden. Toen ze ontdekt en opgepakt werden door de FBI op 12 september 1998 had je de poppen aan het dansen. Van een eerlijk proces kon onmogelijk sprake zijn.
Overtreding nummer één: de vijf werden niet beoordeeld door een onpartijdige jury. Daarbij lapte rechter Joan Leonard het zesde amendement[2] aan haar laars. Begin februari 2000 vroegen de advocaten van de vijf de overplaatsing van het proces uit Miami aan. Dat was tijdens de onlusten rond Elián, het Cubaanse jongetje dat tegen de beslissingen van minister van Justitie, Janet Reno, in Miami gegijzeld werd. De anti-Cubaanse hetze vierde hoogtij: Cubaanse vlaggen werden verbrand; voorstanders van de terugkeer van het jongetje werden bedreigd door elementen uit dezelfde organisaties waarin de vijf genfiltreerd waren. Toch achtte de rechter het niet nodig gehoor te geven aan de terechte vraag van de verdediging, terwijl de kranten bol stonden van 'spionnen' en 'verraders' en kandidaat-juryleden zich terugtrokken omdat ze bedreigd werden in het geval van een mogelijke vrijspraak. Intussen besloten de organisatoren van de Latin Grammy Awards wel om hun in Miami geplande prijsuitreiking te verplaatsen. Een correcte beoordeling van de Cubaanse artiesten achtten ze in dat klimaat onmogelijk.
Een tweede duidelijke overtreding van de VS-wetgeving: het 8e amendement bepaalt dat er geen ongewone of wrede straffen opgelegd mogen worden. De vijf werden na hun arrestatie 17 maanden opgesloten in totale isolatie. Ze werden in minuscule cellen gezet en afgesloten van elke vorm van contact met elkaar en hun familie. Het contact met de advocaten was beperkt en gebeurde enkel achter glas. "We moesten tekens maken om elkaar te kunnen begrijpen", schrijft Antonio. Opsluiting in 'the hole' gebeurt normaal alleen voor zware criminele feiten gepleegd tijdens de gevangenschap en maximaal gedurende 60 dagen. Hier werd het gebruikt als psychologisch wapen om het moreel van de vijf te breken.
Tenslotte: de beschuldiging van spionage. In de Noord-Amerikaanse wetgeving staat spionage beschreven als het verwerven van geklasseerde of geheime informatie waarbij de nationale veiligheid in gevaar komt. De vijf zijn veroordeeld en zwaar bestraft voor "spionage en bedreigen van de nationale veiligheid van de VS". Nochtans werd geen enkel bewijs voor die beschuldiging geleverd tijdens het proces. Integendeel, generaal Clapper, de generaals Wilhelm en Atkeson, admiraal Carroll en Colonel Buchner, allen leden van het VS-leger, waren door de aanklager opgeroepen als specialisten ter zake. Zij ontkenden eensluidend dat er sprake kon zijn van spionage, noch van bedreiging van de nationale veiligheid van de VS.
Toch verklaarde de jury, eensluidend en na slechts enkele uren beraad, de vijf schuldig aan alle aantijgingen.