Inleveren

Ze hebben het voor elkaar: CDA, VVD en D66. Er ligt een regeerakkoord op tafel waarin inleveren centraal staat. Tevens lijkt het alsof de PvdA bij de vorige onderhandelingen nog veel meer wilde bezuinigen, toen was er sprake van 20 miljard en nu 'slechts' van 15 miljard. "Iedereen zal pijn moeten lijden", zei CDA-onderhandelaar en beoogd premier Balkenende. Het is echter een pakket waarin het bedrijfsleven ontzien wordt, de middenklasse weinig inlevert en de ambtenaren, zieken en sociaal zwakkeren onevenredig getroffen worden.

Meteen na de verkiezingen van 22 januari gaf CDA-minister Donner premier Balkenende het advies: "ga niet eerst met de VVD in zee, want als die onderhandelingen mislukken ben je met huid en haar aan de PvdA overgeleverd." Balkenende, die een duidelijke voorkeur voor de VVD had begreep dat volkomen. Met de publieke logica van de stembusuitslag, eerst een kabinet trachten te vormen met de twee winnaars, moest hij ook rekening houden. Omdat voor een kabinet met de VVD een 'derde' partij nodig was, en Balkenende ook niet met huid en haar aan de VVD overgeleverd wilde worden, hield hij naast D66 ook de 'Staphorster variant' met SGP en ChristenUnie achter de hand.

De PvdA liet zich echter niet tot het uiterste naar rechts trekken (wat de voorkeur van de heersende kapitaalkrachten in Nederland genoot. Daarmee was dan namelijk de grootste oppositiepartij monddood gemaakt.) en toen het politiek juiste moment gekomen was werden de onderhandelingen afgebroken. De koningin 'wees' wederom twee informateurs aan, waarvan één nieuwe: de PvdA-er Lijnse werd vervangen door Korthals Altes van de VVD.

De VVD was uiteraard de tweede partij en D66 mocht aanschuiven. Of de 'Staphorster variant' een werkelijke mogelijkheid vormde, valt zeer te betwijfelen. Samenwerking met, of steun van, andere partijen was een onmogelijkheid vanwege de principiële eisen die SGP en ChristenUnie zouden stellen voor deelname aan een kabinet. De huidige drie waren dus tot elkaar veroordeeld, omdat anders het risico van de vorming van een 'links' (minderheids)kabinet aanwezig was. Ze moesten er dus uitkomen!

Als we de resultaten bekijken (zie kader) zien we dat D66 alleen de gekozen burgemeester binnengehaald heeft. De financiële wens van dezelfde partij aangaande onderwijs, daarvan is het nog helemaal afwachten hoe dit geld ingezet gaat worden. Van dit kabinet valt niet te verwachten dat het aan onderwijssalarissen besteed gaat worden. Meer voor de hand liggend is dat verdere privatisering daarmee gefinancierd gaat worden.

Het gemengde kiesstelsel is een mix van de oude wensen van de VVD om tot een districtenstelsel te komen, de CDA-belangen op het platteland en de vage democratiseringswensen van D66. Met elkaar kost het invullen van deze wensen weinig geld.

Hoe het onderzoeken van de (on)mogelijkheden om de premier rechtstreeks te laten kiezen zal uitvallen, laat zich raden. Dat gaat niet door.

De grote financiële klap gaat vallen door de loonmatiging en de bezuinigingen op de uitkeringen. Werknemers die uitvallen door ziekte worden eerst geconfronteerd met de eigen bijdrage. Vervolgens is het niet te hopen dat ze tijdelijk fysiotherapie nodig hebben, of last hebben van een scheurtje in het middenrif. Terwijl Balkenende zogenaamd alles op alles zet en grote offers vraagt om de welvaart te herstellen voor de bevolking, worden de zogeheten welvaartsmedicijnen niet meer vergoed. Financiële prikkels zijn nodig om de uitkeringsgerechtigden tot werken te dwingen, terwijl de werkloosheid bijna ongekende proporties aanneemt. En omdat dat zo duur is,wordt de duur van en het recht op een WW-uitkering beperkt. Het aantal aanvragen van een bijstandsuitkering zal dus navenant toenemen. Om dat probleem te ondervangen krijgen de bijstanduitkerende gemeenten minder geld van de centrale overheid. Ook een andere belangrijke inkomstenbron van de gemeenten, de onroerendzaakbelasting, wordt zo ongeveer gehalveerd.

De oplossing van Balkenende II voor de daaruit voortvloeiende krepeergevallen bestaat uit het rechttrekken van de negatieve gevolgen door een hogere belastingteruggave. Aan de 'sociaal zwakkeren' is die 'meevaller' echter niet besteed: wie weinig of geen belasting betaalt (buiten de BTW en de loonbelastingen dan) heeft ook weinig terug te vorderen.

Ik zou zo nog tijden door kunnen gaan, het gaat dan echter op demagogie lijken. Binnenkort komt Manifest op al deze onderwerpen uitgebreid en meer inhoudelijk terug.