Balkenende II, oftewel het economisch gaan benutten van armoede

Balkenende II: kale neoliberale bezuinigingen zonder investeringen in de toekomst.

Door Jan Cleton

De al voor het akkoord van Wassenaar ingezette lijn, het afbreken van de onderlinge solidariteit van de werkenden, bereikt nu 21 jaar later een nieuw hoogtepunt: een volgende forse stap in de afbraak van de sociale voorzieningen, het wegwerken van ambtenaren die niet van nut zijn voor het bedrijfsleven en het verder 'hervormen' van het onderwijs tot een instituut dat fungeert als leverancier van goedkope arbeidskrachten.

De regering wil verder alle kostendekkende vormen van zorg en serviceverlening winstgevend zien. Kortom een samenleving die straks alleen nog leefbaar is voor de grote profiteurs van andermans arbeid en hun handlangers. Het gaat steeds meer in de richting van het naakte neoliberalisme: 'Vrijheid en Democratie' voor de 'ondernemers' en hun internationale soortgenoten. Nationale beperkingen en rekening houden met de belangen van de eigen werkende bevolking die de meerwaarde voortbrengt, zijn hun een crime. Zij willen daar hun winsten behalen waar de arbeidskracht het goedkoopst is. En liefst nog goed opgeleid ook, op kosten van anderen. De voormalige socialistische landen (en ook landen als Cuba, China en Vietnam) zijn voor hen aantrekkelijk om profijtelijke relaties mee aan te gaan. Slechts het winstprincipe geldt en telt. (1) Dat is wat globalisering werkelijk inhoudt.

Nederlandse werkers naar derde wereldniveau

Voor de werkenden in Nederland geldt voortaan het principe: wordt concurrerend met de werkers in de derde wereld als je je baan wilt behouden. Neem genoegen met een lager loon of val buiten de boot, waarnaast straks geen sociaal vangnet meer zal zijn. De WW wordt verder beperkt, de WAO is binnenkort alleen nog toegankelijk voor mensen waar ze geen weg meer mee weten en de rest gaat naar de bijstand, die ook naar het allerlaagste niveau teruggebracht wordt. De ambtenarensalarissen worden naast de -1 procent 'groei' ook nog onder druk gezet van de koppeling tussen lonen en uitkeringen. Als de -1 procent niet gehaald wordt, schaft men de koppeling af. Dat is de kapitalistische invulling van het begrip solidariteit!

Cynisch?

Het bovenstaande mag misschien erg cynisch overkomen, het wordt wel steeds meer werkelijkheid. De arbeidsplaatsenchantage heeft tot nu toe ongekende vormen aangenomen. Werknemers met een vaste aanstelling moeten de concurrentie aangaan met uitzendkrachten en stagiaires en vinden zelf vaak dat ze tot de bevoorrechten binnen het bedrijf behoren en verbinden daar een status aan. Dit is je reinste arbeidsplaatsenchantage, waar ze zelf slachtoffer van zijn. Door mee te gaan en mee te denken in het kader van het 'gezond' maken van het bedrijf maken ze zichzelf nog kwetsbaarder. Daar wordt nu in nationale zin aan toegevoegd het economisch gezond maken van de BV Nederland. "We hebben te rijk geleefd" was jaren de slagzin, oftewel 'eigen schuld, dikke bult'.

Kapitalistische logica

Zondebokken werden en worden gecreëerd om de aandacht van de werkelijke oorzaken af te leiden. De strijd tegen het internationale terrorisme rechtvaardigt oorlog, onder de noemer vredeshandhaving. De strijd tegen de criminaliteit maakt inperking van de vrijheid noodzakelijk en verschaft argumenten voor de uitbreiding van het repressie-apparaat. Ondernemingsraden zijn ingesteld in het belang van de individualiseringstrend en het ondermijnen van de algemene solidariteit. Sluipend heeft het kapitaal de voorwaarden geschapen om de op solidariteit gebaseerde verzorgingsstaat afte breken. Nu moet het karwei afgemaakt worden.

Verder zonder sociaal-democratie

Het kapitaal, direct vertegenwoordigd door de liberalen, ziet op dit moment geen rol voor de sociaal-democratie in Nederland. De arbeidersklasse vormt, door het onder controle krijgen van de vakbonden, niet langer een gevaar voor de voortzetting van de reeds lang voordien ingezette strategie in het belang van het kapitaal. De onderhandelingen met de PvdA werden afgebroken op een strategisch juist moment: het succesvol afronden van de oorlog tegen Irak. Rechts heeft nu de voorwaarden geschapen om de eigen belangen (dus die van het kapitaal) ten uitvoer te brengen.

Balkenende II

Jan Peter Balkenende heeft zijn opdracht aanvaard. Het kapitaal is naar omstandigheden tevreden. Voor het voortzetten van de ingezette lijn is hij op dit moment de juiste man op de juiste plaats. Zogenaamd op het eerste plan staat het herstel van de verzorgingsstaat. Je reinste leugen, want het doel is de afbraak van de verzorgingsstaat en daardoor het scheppen van optimale (en zelfs mensvijandige) voorwaarden voor het behalen van de noodzakelijke winst om te overleven in de kapitalistische concurrentiestrijd. Menselijke sociale waarden tellen in die strijd niet mee. Het is ieder voor zich... in het belang van de overleving van het systeem.

Doodgravers

Daarmee creëert het systeem onvermijdelijk zijn eigen doodgravers. Maar het kapitaal beseft dat, speelt groepen mensen tegen elkaar uit, laat een zekere mate van criminaliteit toe en buit vervolgens de onveiligheidsgevoelens van de bevolking uit om een repressie-apparaat op te zetten om diezelfde bevolking bij sociale onlusten onder de duim te houden.

Ziehier de omstandigheden die het mogelijk maken om de maatregelen door te voeren die het kabinet Balkenende II gepresenteerd heeft in zijn regeringsverklaring. A-sociale maatregelen die door Jan Marijnissen terecht a-sociaal genoemd worden. Wouter Bos tracht toekomstige openingen naar kabinetsdeelname open te houden en strijkt dus de kapitaalbelangen op reformistische wijze niet tegen de haren in. Een glimlach van Wim Kok, nu commissaris van o.a. ING, is ongetwijfeld zijn deel.

Al met al nemen de tegenstellingen toe tot een historisch ongekend niveau. Lenin heeft bijna honderd jaar geleden reeds aangetoond dat de ontwikkeling zich langs die weg zou voltrekken. De keuze is socialisme of barbarij. Hoe langer deze keuze uitgesteld wordt, hoe groter de gevolgen. Het is de hoogste tijd dat alle groeperingen die zich inzetten voor individuele en groepsbelangen (economisch, humanistisch, milieu of politiek), zich gezamenlijk gaan oriënteren op een toekomst met leidinggevende figuren die niet het profiel Kok, Balkenende of Zalm hebben. De NCPN wil daar graag een bijdrage aan leveren.

Het kapitaal kent geen principes, zoals mensenrechten. Deze principes worden al dan niet ingezet of verzwegen naargelang de winstmogelijkheden erdoor worden vergroot of niet. Karl Marx deed daar lang geleden al de volgende uitspraak over: "Driehonderd procent winst en het kapitaal kent geen misdaad meer." Al naar gelang de reële winstmogelijkheden en de gradaties veroorzaakt door mogelijkheden kent dit gegeven uiteraard zijn gradaties.