Turkse leger in de verdediging

Turkse leger gevangen tussen imperialisme en fundamentalisme.

AtatÜrk

Door E.M.

De algemene verkiezingen in Turkije hebben nog niet zo lang geleden plaatsgevonden. Inmiddels bereidt het land zich alweer voor op de plaatselijke verkiezingen in het voorjaar van 2004. Als er nu verkiezingen gehouden zouden worden zou de AKP volgens de opiniepeilingen hetzelfde aantal stemmen krijgen. Terwijl de CHP, de enige oppositiepartij in het parlement, vervangen zou worden door de Jonge Partij (GP) van Cem Uzan.

De plaatselijke verkiezingen zijn voor de AKP van cruciale betekenis. Als zij in die verkiezingen goede resultaten boekt, dan zal het imago versterkt worden dat de AKP een permanente factor van invloed is in de Turkse politiek. Op dit moment gaat het goed met de AKP, als zij tenminste haar aanhang onder de bevolking weet te behouden, ondanks alle turbulentie op het politieke toneel. In de strijd tussen de AKP en het leger, om erkend te worden door het imperialisme en om de heersende kracht in Turkije te worden, ligt de AKP een stap voor op het leger. Zij heeft nu een positie die fundamentalisten in Turkije tot nu toe nooit hebben kunnen bereiken.

Omdat de EU en de VS de leidende rol van het leger in Turkije aanvallen evenals de zogenaamde natiestaat, zoals beschreven in de kemalistische theorie (het pro-nationalistische en pro-verlichtingsdenken van Ataturk), moet het leger zich verdedigen, maar de AKP doet vrolijk mee aan de aanval. Eind mei deed Ozkok, stafchef van de algemene legerleiding, de volgende historische uitspraak: "Ik denk dat de reden achter deze beweringen (dat het Turkse leger met haar kemalistische ideologie de belangrijkste belemmering vormt voor het EU-lidmaatschap voor Turkije, EM) is dat men het kemalisme niet goed begrepen heeft. Noch het kemalisme noch het Turkse leger is tegen de EU. In feite is Turkije al toegetreden tot de EU toen zij vijftig jaar geleden toetrad tot de NAVO".

Het is een historische verklaring omdat deze in de eerste plaats aangeeft dat het leger zich bewust is van het feit dat de EU en de NAVO niet twee onafhankelijke internationale organisaties zijn, die van tijd tot tijd met elkaar in conflict zijn - dat wil zeggen een conflict tussen de VS en Europa - maar dat zij twee onderdelen van een groter geheel zijn: het imperialisme. In de tweede plaats wordt duidelijk dat het Turkse kapitalisme 50 jaar geleden reeds een beslissing heeft genomen: alles accepteren wat in de toekomst door dat grotere geheel gevraagd wordt.

De verdediging hield daarbij niet op. Een paar dagen later werden de woorden van Ozkok bevestigd door een andere woordvoerder van het leger, Buyukanit, die zei dat "de EU een onvermijdelijk resultaat is van het kemalistische doel van modernisering." Terwijl de leiding van de EU het druk heeft met het opstellen van rapporten tegen de Turkse Nationale Veiligheidsraad, is de Turkse legerleiding tegelijkertijd bezig met het voorbereiden van rapporten over de Nationale Veiligheidsraad van andere landen.

Leger in de verdediging

Het leger heeft zich nog nooit zo lang achter elkaar in een verdedigende positie bevonden. Dat dit nu wel zo is kan verklaard worden door de recente ontwikkelingen in de buitenlandse politiek. Onlangs heeft het leger zich teruggetrokken uit twee frontlinies, in Noord-Irak en Cyprus. Nu daagt Griekenland het uit zich ook terug te trekken uit de derde en laatste frontlinie in het Egeïsche Zeegebied. Hoe kan een leger in een land politieke macht behouden als het afstand heeft moeten doen van al haar internationale claims, zonder enig gebruik van wapens? Verdediging is noodzakelijk en gerechtvaardigd.

Het imperialisme mag dan verandering brengen in de situatie waarin het Turkse leger altijd de sterkste regeringsmacht was, maar door wat gaat het deze macht vervangen? Het probeerde de 'dienaren van de VS' te vervangen door de 'echte zonen van de VS', totdat het duidelijk was dat de AKP op geen enkele manier te verslaan was in de verkiezingen. Als voorzorgsmaatregel plaatsten de VS hun 'eigen zoon' Dervis in de CHP, in de hoop dat deze partij de AKP snel zou vervangen als die zou wankelen. In plaats daarvan wankelt de CHP en verliest steeds meer kiezers! En waarom? Omdat deze partij steeds meer gezien wordt als één van de marionetten van de VS in Turkije!

De AKP houdt deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. De partij ziet dat zij steeds belangrijker wordt voor de korte en middellange plannen van het imperialisme in Turkije. Dat is de reden waarom de AKP:

Als men het Turkije van vandaag goed onder de loep neemt, dan is waarneembaar dat het imperialisme er nog niet in geslaagd is om een goede vertegenwoordiging te creren waarop het volledig kan vertrouwen. Aan de ene kant lijkt het erop dat in Turkije de meest pro-imperialistische regering aller tijden is gecreëerd, terwijl aan de andere kant de nog steeds groeiende groep aanhangers van deze partij niet vrij is van anti-Amerikaanse gevoelens.

Het leger heeft zich eindelijk gerealiseerd dat het verloren heeft op ideologisch vlak. Ofwel het moet afstand nemen van alle patriottische waarden ofwel het moet een strategie aannemen waarbij veel ruimte wordt gegeven aan de linkse beweging in Turkije. De fundamentalistische AKP is gelukkig en vol vertrouwen in de toekomst, daarom neemt zij veel risico. Erdogan en zijn vrienden laten zich misleiden door het feit dat het leger eindelijk in de verdediging is gedwongen, dat de VS en de EU de AKP nodig hebben en de kiezers hen vertrouwen! Het is een cliché dat vaak gebruikt wordt in relatie tot de AKP, maar het is waar: alleen als je geen ervaring hebt in de politiek geloof je dat al deze factoren onveranderd blijven.

En de linkse beweging in Turkije groeit. Voor het eerst sinds de meedogenloze liquidatie van progressieven bij de staatsgreep in 1980, kon zij weer echt een vuist maken tijdens de anti-oorlogsdemonstraties. Zodra de Koerdische en Turkse linkse beweging besluiten om de discussie over het kemalisme te vermijden, inzien dat het niet uitmaakt of je voor het leger kiest of voor de fundamentalisten en de maatschappij hun eigen agenda opleggen, kunnen zij de komende jaren een grote stap voorwaarts zetten.

Vertaling J. Bernaven