Het referendum, waarbij een meerderheid van 55 procent van de kiezers 'ja' zei tegen het Tsjechische lidmaatschap van de Europese Unie, vond een week geleden plaats. We moeten hun beslissing respecteren. Het referendum was vrij, democratisch en er waren geen belangrijke onregelmatigheden.
De kwaliteit en het waarheidsgehalte van de campagnes die de regering en alle politieke partijen hebben gevoerd, is een geheel andere zaak. Echter, het is duidelijk dat de aanbeveling van de communistische partij aan de kiezers gerechtvaardigd en juist was. Met als uitgangspunt de ongunstige resultaten van de onderhandelingen, het nog niet klaar zijn voor het EU-lidmaatschap en de onbekendheid met het karakter van de EU na de 'hervorming', heeft de Communistische Partij van Bohemen en Moravië geen aanbeveling afgegeven aan de burgers om ten gunste van het lidmaatschap in 2004 te stemmen. We moeten nu doen wat we kunnen om de negatieve gevolgen van het EU-lidmaatschap zo klein mogelijk te maken. Dit zowel ten opzichte van de binnenlandse als van de buitenlandse politiek. Vorige week, naar te verwachten was, gaf de regering een verklaring over de resultaten van het referendum uit. Maar waarom dacht ze dat het noodzakelijk was te verklaren: "De Tweede Wereldoorlog, noch de vanuit een huidig perspectief onaanvaardbare gebeurtenissen en daden die daar onmiddellijk op volgden en die ook een reeks van menselijke tragedies, menselijk lijden en slachtoffers veroorzaakte, kunnen ongedaan gemaakt worden?" Bij wie probeert de regering nu in het gevlij te komen? Slechts een paar dagen eerder, op de laatste revanchistische bijeenkomst van Sudetenduitsers in Neurenberg, werden oproepen gedaan voor actie om de zogenaamde "onrechtvaardigheden" ongedaan te maken, begaan tegen de - voor het overgrote deel pro-Nazi gestemde - Duits nationale minderheid. Oproepen, die in essentie werden gesteund door de voorzitter van het Europese parlement.
De 'eerste kamer' van het Duitse parlement heeft opgeroepen dat de Tsjechische regering de Benes-decreten zou herroepen. Er is geen protest te horen geweest noch van de Tsjechische regering noch van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Er zijn ook fundamentele problemen over het toekomstige karakter van de EU. Op de EU-top in Griekenland werd een ontwerpversie van "de Grondwet van Europa" voorgelegd. (De titel op zich vraagt al om oplettendheid. Gaat men er misschien vanuit dat de grenzen in Europa gewijzigd zullen worden?). Het document mikt onweerlegbaar op de vorming van een federaal Europa, centraliseert de besluitvorming en beperkt de rechten van kleinere landen. Het wordt hoofdzakelijk gesteund en naar voren geschoven door Duitsland en Frankrijk. In de herfst wordt er verder over gesproken. Het zal duidelijk zijn dat deze sterke Europese machten er hard aan zullen werken om het aangenomen te krijgen.
Andere gebeurtenissen van afgelopen week tonen aan dat zelfs nu al de soevereiniteit van de Tsjechische Republiek ingeperkt is. De minister van Industrie en Handel slaagde er in Brussel niet in om toestemming te krijgen voor de steun van de Tsjechische regering aan het Trinec staalbedrijf. Verder vroeg de Europese Commissie aan de Tsjechische regering om aan te tonen dat de steun van de Tsjechische staat aan lokale banken in overeenstemming is met de Europese wetgeving.
Dit alles toont al snel en duidelijk aan waar de beslissingen genomen zullen worden: niet alleen over fundamentele economische zaken, maar ook over de buitenlandse politiek en de buitenlandse politiek van een afzonderlijk land.
De loop van het debat binnen de partij over de toetreding tot de EU heeft ook laten zien dat de standpunten over een groot aantal zaken van de partijpolitiek soms zeer divers zijn. Maar dat is niet de moeilijkheid, integendeel, dit kan leiden tot het formuleren van een veel betere en meer passende verklaring. Het hoofdprobleem is, dat na de democratische discussie en de democratische aanvaarding van een resolutie of een verklaring, bepaalde partijfunctionarissen niet van plan zijn of niet in staat zijn om zo'n aangenomen verklaring uit te voeren. Bij sommigen gebeurt dat vrij regelmatig.
Nog een probleem is het loslaten van de fundamentele principes uit het partijprogramma, te veel aanpassing aan de regeringspolitiek en een verre van begrijpelijke poging om "posten" te veroveren in "uitvoerende organen". Dit is niets nieuws, andere linkse partijen hebben die problemen ook. Vorige week sprak Miroslav Grebenicek, de landelijke voorzitter van de partij, daar al over in een goed getimed en oprecht onderdeel van zijn toespraak op de 10de verjaardag van het 3de congres van de Communistische Partij in Prostjov.
We bevinden ons nu in de nieuwe situatie dat we op het punt staan toe te treden tot de EU en we staan ook aan het begin van de voorbereidingen van het 6de Partijcongres. Het is een belangrijke periode in het leven van de partij: we moeten de juiste keuzes maken en de taken van de partij voor de volgende fase op de weg naar het socialisme concreet formuleren. We moeten de juiste organisatie en werkmethoden daarbij bepalen, een goed partijbestuur kiezen, het niveau van de bekwaamheid van de partij om te handelen en haar ideologische eenheid verhogen en de partij nog meer in contact brengen met de behoeften van de meerderheid van de burgers van de republiek.
Bron: Halo Noviny, 23 juni. Vertaling Cas Hilvers