|
Vorige maand, begin juli, hebben Amerikaanse soldaten in Noord-Irak 11 Turkse officieren van de contra-guerrilla overvallen en vervolgens gearresteerd. De officieren werden behandeld als terroristen en kregen een zak over hun hoofd. Een methode die ook gebruikt werd tijdens de arrestatie van El Qaeda-strijders, als onderdeel van opzettelijke belediging.
Veel groepen binnen de heersende klasse in Turkije zijn enorm gefrustreerd door deze gebeurtenis. Als de Turkse officieren al enig belang van de VS in de regio in de weg zouden staan, dan zou de correcte handelwijze van de VS in deze situatie moeten zijn dat ze Turkije langs diplomatieke weg benaderen, in plaats van via dergelijke fysieke vernederingen.
Na dit incident weigerden de VS om een verklaring daarvoor te geven (en de AKP-regering was te bang om de VS direct daarnaar te vragen). Deze arrestatie zorgde voor grote paniek binnen de heersende klasse in Turkije. Een dergelijk voorval zou aanleiding kunnen zijn voor een oorlog, daarom moet de opdracht direct vanuit het Pentagon gegeven zijn. Het zou als straf bedoeld kunnen zijn voor Turkije, omdat het parlement op 1 maart jl. tegen de stationering van VS-troepen in Turkije heeft gestemd. Of misschien wilden de VS een 'verzoek' doen dat Turkije tot nu toe nog niet had kunnen inwilligen.
De kapitalistische bewering dat de VS de strategische partner van Turkije is - voor de derde keer in de geschiedenis van de relatie tussen Turkije en de VS - komt op losse schroeven te staan: partners vernederen elkaar niet fysiek, ze nemen plaats aan de onderhandelingstafel.
Zoals gezegd hebben de VS geen duidelijke uitleg over de gebeurtenis gegeven en ook geen excuses aangeboden aan Turkije. De reden voor het voorval werd echter duidelijk op 17 juli jl., toen de VS een formeel verzoek deden aan de Turkse troepen. De VS hebben meer dan tienduizend manschappen nodig om het VS-invasieleger bij te staan bij het in bedwang houden van de Iraakse weerstand. Een paar maanden geleden nog zei George W. Bush, in een weloverwogen speech, dat de VS geen Turkse troepen nodig hadden en ook niet wilden in Irak. Dit veroorzaakte grote paniek onder de heersende krachten in Turkije. Want als het "belangrijkste exportproduct" van je land het leger is - een uitspraak van George Soros over Turkije - hoop je dit product aan de man te brengen op het moment dat je belangrijkste strategische partner in oorlog is met een van je buren.
Begin juli werd de betekenis van het voorval dus duidelijk. De VS hebben gebruikgemaakt van de paniek onder de Turkse heersende krachten om hen over te halen hun Koerdische obsessie achter zich te laten en zich volledig te conformeren aan de plannen van de VS. Dat wil zeggen: opgeven van het verzet tegen de vorming van een zelfstandige Koerdische staat in Noord-Irak. Deze tactiek van de VS heeft niet alleen betrekking op de invasie in Irak maar is ook bedoeld om Turkije voor te bereiden op een nieuwe houding ten opzichte van de VS, waarbij de 'trage maar wel buigzame loyaliteit' plaats moet maken voor 'volledige gehoorzaamheid'. Dat is de reden dat de strategische betekenis van Turkije afneemt terwijl zijn militaire betekenis juist enorm toeneemt. Het Turkse kapitalisme is niet in staat tot een confrontatie. Het is niet bij machte een politiek te ontwikkelen tegen de eisen van de VS en hun militaire betekenis om te zetten in een strategische.
Sinds 17 juli is de paniek overgeslagen naar de regering. Als het parlement na een dergelijk incident opnieuw tegen het zenden van Turkse troepen naar Irak stemt, zal de regering alle goodwill verliezen die de VS haar hebben gegeven. De vorige keer heeft de regering daarbij geluk gehad. Het leger had zich voorafgaand aan de stemming stilgehouden, het had niet opgeroepen om de Grand National Assembly te steunen en nadrukkelijk te stemmen voor het stationeren van VS-troepen in Turkije. Daardoor gaven de VS het leger de schuld. Maar de echte reden was dat veel parlementariërs in Turkije met hun mening alleen stonden tegenover de woedende massa's die tegen de oorlog waren. Er was onvoldoende steun, of liever gezegd het ontbrak aan gedeelde verantwoordelijkheid om zij aan zij te vechten met de VS in Irak. Zal het parlement zich nu weer voorzichtig opstellen? De tijd zal het leren.
De VS hebben de Turkse troepen zo snel mogelijk nodig, omdat dit hun invloed bij de onderhandelingen over de 'Iraakse olie' binnen de VN en de NAVO aanzienlijk vergroot. Als de gevraagde steun niet komt, dan wordt het voor de VS heel moeilijk om de situatie in Irak onder controle te houden: de steun van de bevolking voor een oorlog kan afnemen, regeringen van 'geallieerde' landen kunnen omver geworpen worden of de onderhandelingen met Turkije pakken zo slecht uit dat de VS misschien een beroep moeten doen op Duitse of Franse troepen of diplomatieke ondersteuning. Dat zal hen zoveel olie gaan kosten dat het misschien voor de VS niet meer voordelig is om in Irak te blijven. De AKP moet er tegelijkertijd rekening mee houden dat ze uiterlijk aan het begin van de komende herfst in moet stemmen met de stationering van Turkse troepen in Irak, voordat het weer tijd is om rente te betalen aan het IMF. Als zij deze instemming niet bijtijds voor elkaar krijgt dan dreigt er een nieuwe crisis in Turkije, met of zonder manipulatie door de VS.
Op dit moment lijkt het erop dat het Turkse kapitalisme niet meer in staat is om zijn eigen oppositie te organiseren. Het waren alleen de communisten en progressieven die de massa's mobiliseerden, de eis voor vrede van het Turkse en Koerdische volk verwoordden en een belangrijke rol speelden bij de stemming op 1 maart jl. tegen de stationering van VS-troepen op Turks grondgebied. Dit zal opnieuw gebeuren in de herfst, wat zeer waarschijnlijk zal leiden tot blijvende legitimiteit voor communisten en progressief links, voor het eerst sinds de meedogenloze staatsgreep in 1980.
Het gaat voortdurend over dezelfde zaken, in dezelfde bewoordingen. Troepen, stemming tegen de stationering van VS-troepen, crisis, strategisch belang en betekenis, het Turkse leger als belangrijkste exportproduct en bovenal paniek. De tijd lijkt rijp voor de linkse beweging om in te grijpen in deze zich herhalende politieke crisis en de vooruitgang van de geschiedenis een handje te helpen.
Vertaling J.Bernaven.