|
De vakcentrales van CNV en FNV en de werkgevers praten de komende twee weken toch achter de schermen verder met het kabinet over het sluiten van een sociaal akkoord. Van 1 tot 14 oktober organiseert de FNV estafette-acties om de druk op deze onderhandelingen te vergroten. Maar waar moeten die onderhandelingen toe leiden? Wat is de inzet? "Een nullijn in de loonontwikkeling werkt echt, maar de coalitie moet wel bij zinnen komen en dit mogelijk maken", zegt Cor Inja, hoofd van de afdeling Arbeid van de vakcentrale FNV. Wat bedoelt deze FNV-topbestuurder hiermee?
De najaarscampagne van de FNV tegen de kabinetsplannen ging woensdag 1 oktober van start in Groningen. De acties in Groningen waren georganiseerd door ABVAKABO FNV, de AOb, FNV Bondgenoten, FNV Bouw en de vakcentrale FNV. Op diverse andere plaatsen hield de FNV ook verlengde lunchbijeenkomsten. "Echte stakingen waren het niet, die komen later", zegt de FNV. Maar FNV Bondgenoten opende al wel de stakingskassen.
"Lodewijk de Waal was erbij om de periode van hardere protesten in te luiden", meldt de FNV-berichtenservice. "We hebben jullie de komende tijd nodig, want het enige antwoord op al deze regelingen van het kabinet is actie". Maar waartoe? Wat wil de vakbondstop bereiken en is dat hetzelfde als wat de basis wil?
"Het gaat niet goed", begint de Waal. Hij heeft het dan over de kortdurende WW en de vervolg-WW, de WAO, de belasting op VUT- en prepensioenregelingen. Heeft hij het over lonen? Nee! Praat hij over de sloop van de sociale verworvenheden? Nauwelijks. De afbraak van de pensioenen? Nee! Hangt er al een deal in de lucht misschien?
De bouwvakkers in Groningen op 1 oktober applaudiseerden en riepen om "actie, harde actie". "Nederland moet meer doen zoals in Frankrijk, daar leggen ze meteen alles plat". Dit is een vrije vertaling door de FNV van deze oproep aan de Nederlandse vakbeweging. Eigenlijk wordt er gewoon geroepen dat de FNV zich harder moet opstellen. Net als in de bondsraad van de ABVAKABO en op tal van andere plaatsen overigens. De drie grootste vakcentrales in Italië gaan staken tegen de plannen van de regering-Berlusconi om het pensioenstelsel te hervormen. De drie centrales organiseren op vrijdag 24 oktober een algemene staking van vier uur. De Nederlandse bondsleiding echter houdt het allemaal zeer bescheiden en voorzichtig. Wordt het kruit drooggehouden voor hardere acties later in het jaar, of wil de bondsleiding geen hardere acties om 'salonfähig' te blijven?
Het actiewapen wordt dus zeer mondjesmaat ingezet en bovendien met een bijna ludiek karakter. Stakingen alleen, en heel kort, in het openbaar vervoer en vooral zo dat er niemand tegen de schenen wordt getrapt. Allemaal goed uiteraard als op die manier de eisen worden binnengehaald. Maar daar lijkt het niet op.
De CNV Bedrijvenbond bijvoorbeeld is bereid af te zien van een looneis in de CAO-onderhandelingen volgend jaar als ondernemers voldoende investeren in zaken als behoud van werkgelegenheid, innovatie, arbeidsproductiviteit, creëren van werkplekken voor jongeren en maatschappelijk verantwoord ondernemen. "Werkgevers kunnen de nullijn verdienen", zo stelde de CNV-bond maandag bij de presentatie van zijn arbeidsvoorwaardenbeleid voor 2004. Met het motto "nul hoeft niet niks te zijn" stelde CAO-coördinator J. Jongejan van de CNV Bedrijvenbond dat de looneis van de vakbond lager zal uitvallen naarmate met werkgevers betere afspraken vallen te maken.
Het CNV heeft een looneis geformuleerd van minimaal 1,25 procent en maximaal 1,75 procent. Volgens de CNV Bedrijvenbond geldt daarbij als een belangrijk richtsnoer de verwachte inflatie van 1,5 procent. Ook vakcentrale FNV gaat bij zijn looneis voor het komende jaar uit van de inflatie, vertaald in een looneis van 1,25 procent. Het lijkt er dus inmiddels op dat zelfs deze kruimels zullen worden opgeofferd. Ook lijkt het er steeds meer op dat de vakbeweging, uitgaande van een volledig uitgekleed inflatiecijfer en zich, zoals ook het kabinet doet, verschuilend achter de economische crisis, zijn leden oproept om in actie te komen voor wat kruimels.
Het lijkt er steeds meer op dat, ondanks de acties die gevoerd zijn en nog zullen worden gevoerd, al in augustus vaststond wat er uit de bus zou komen. Op 28 augustus schreef het Financieele Dagblad: "Vakcentrale CNV wil volgend jaar afzien van een blijvende loonsverhoging. Het kabinet moet dan wel het WAO-advies van sociale partners overnemen en steun bieden aan vervroegd pensioen." De FNV noemde de voorstellen 'interessant'. De werkgevers reageren uiteraard positief: "Het CNV zet de deur open om tot een gesprek te komen tussen het kabinet en de sociale partners", aldus VNO-NCW. Dat overleg is er dus gekomen. Zal het iets meer opleveren dan al bij voorbaat vaststond? In augustus schreef het FD: "Een cynicus zal al snel zeggen dat de CNV-actie vooral bedoeld is voor de bühne. Zo wordt deelname aan de protestacties komend najaar op voorhand gelegitimeerd."
Het kabinet blijft inmiddels bij haar standpunt dat de sociale partners de lonen moeten bevriezen, pas dan zou geld beschikbaar komen om te compenseren. Het lijkt er steeds meer op dat, ondanks het tromgeroffel, de vakbondsleiding al om is.
"Het kabinet kan, zoals de Britse premier Margaret Thatcher in de jarentachtig, een confrontatie met de ontevredenen glansrijk winnen", was de inschatting van het FD op dat moment. "Maar", vervolgde de krant, "de veldslag kan ook uitmonden in een loopgravengevecht, waarbij de vakbonden de strijd verleggen naar de CAO-tafel". Wat het zal worden hangt af van de strijdwil van de bevolking. Volgen we de fantasieverhalen van het kabinet of gebruiken we ons gezond verstand?