|
|
Dit stuk gaat over mooie woorden. En over misbruik ervan. Waarden, normen, verantwoordelijkheid, solidariteit, zorgzaamheid en nog meer.
Op het gevaar af beticht te worden van ijdelheid - zeker als we het over 'mooie woorden' hebben - wil ik toch citeren uit een artikel van mijn hand in Manifest van 7 oktober 1993, dat ik bij toeval ontdekte:
"Wat is de werkelijkheid? De enigen die in dit land luidruchtig klagen, dat zijn zij die in overvloed hebben. Over de te hoge lonen, over het (nog) bestaan van een sociaal stelsel, over subsidies op voorzieningen. In weerwil van al dit geweeklaag zijn de inkomens van de steeds breder wordende topklasse, voor gewone mensen onvoorstelbaar hoog. Salarissen van een miljoen zijn allang geen uitzonderingen meer. In tien jaar tijd is het aantal rijkaards in dit land verdubbeld. De leden van de raad van bestuur van Shell bijvoorbeeld, hebben hun salaris van anderhalf miljoen gulden per jaar in 1984 zien stijgen tot tweeënhalf miljoen in 1992. Ook de top van onder andere Hoogovens en KLM, waar voortdurend mensen moeten afvloeien, heeft zijn vette salaris in acht jaar tijd zo ongeveer zien verdubbelen. Deze klagers over het 'te hoge' welvaartspeil van de bevolking strijken per jaar tussen de één en anderhalf miljoen gulden op. Over de betaalde bijbanen zullen we het maar niet hebben. Dan hebben we nog de hele kliek van lagere bedrijfsgoden, van wie de jaarsalarissen die zij voor hun hoofdbaan ontvangen, enkele tonnen bedragen". (einde citaat).
Tien jaar geleden alweer en zo actueel. Alleen voor de aangehaalde bedragen (in guldens!) zouden de klagende kapitalisten nu beledigd hun neus ophalen. En het tempo van het oplopen van de topsalarissen ligt nu veel hoger.
Zij die toen nooit genoeg hadden en ook nu nooit genoeg hebben laten hun landsbestuurders met veel omhaal van 'mooie woorden' het 'gemene volk' vertellen dat het uit moet zijn met potverteren, met lanterfanten en profiteren; dat eigen verantwoordelijkheid weer terug moet keren; dat de zorgzame overheidsdeken weggetrokken moet worden. Er moet weer gewerkt worden... Vervroegde uittreding, werkloosheidswet, bijstand en WAO hebben de eigen verantwoordelijkheid sterk aangetast. Zo ook de ziekenfondsverzekeringen en andere halfzachte regelingen. Weg met het collectivisme, leve het individu..! Dat is de politiek van het kabinet Balkenende 2! Dat is de voortzetting van de politiek van de paarse regeringen en dan met snellere middelen.
Zo hoorde ik onlangs tijdens een discussiebijeenkomst op de televisie meerdere malen de woorden 'solidariteit' en 'zorgzaamheid' vallen. Als er hier één ding duidelijk werd, dan was het dat deze mooie woorden zowel de slopende machthebbers als hun opponenten van nut kunnen zijn. Goedwillende mensen, die hun betrokkenheid bij maatschappelijke misstanden vormgeven door belangeloze activiteiten, klagen over de afnemende solidariteit en het toenemend individualisme. Zo wordt het steeds moeilijker om ergens vrijwilligers voor te krijgen. Deze mensen, die uit deze ontwikkeling de conclusie trekken dat de staat nu juist pal moet staan voor het behoud van collectieve voorzieningen (tegen tweedeling ect.), keren zich tegen de asocialemaatregelen van de regering.
Hier hebben we dus te maken met een onoplosbaar vraagstuk: juist omdat de kapitalistische staat het individualisme bevordert, moet deze staat collectieve sociale zekerheid instandhouden... Met andere woorden: omdat de staat asociaal is moet hij sociaal zijn. Dit vraagstuk zal voor eeuwig onoplosbaar blijven als de kernvraag niet meer aan bod komt, als het taboe daarop niet doorbroken wordt.
Wat is er met al die miljarden gebeurd, die in de vorm van lastenverlichting en subsidies voor de rijken zijn toegekend? Met die miljardenoverheveling, die zogenaamd nodig was voor de werkgelegenheid, voor de concurrentiepositie, voor herstel van de economie, enzovoorts? Wat is er gebeurd met al die tientallen miljarden die zijn overgeheveld van de collectieve sector naar de particuliere?
Als nu al die aderlatingen in de vorm van bezuinigingen en snijden in de sociale voorzieningen, maar ook de jarenlange loonmatiging, en ook het nog rijker maken van de rijken, de crisis met zijn sterk oplopende werkloosheid niet hebben kunnen verhinderen, waar hebben we het dan over? Precies! Over het morele failliet van het kapitalisme! En als daar niet over gepraat wordt, dit taboe niet wordt opgeheven, dan blijft de discussie op het niveau van: of de eigen bijdrage per recept nu enkele eurocenten hoger of lager moet zijn. Dat is het niveau van: er moet nu eenmaal bezuinigd worden, we verschillen alleen van mening over de manier waarop. Een volgende keer meer hierover.