Veel verzet tegen Najaarsakkoord

Druk op FNV-federatieraad wordt opgevoerd

 

Even later nam de man op de voorgrond het woord: "Hoezo pluspunten, ik wil de leden een voorbeeld onder de aandacht brengen. Ik werk op een sociale werkplaats. Ik heb te horen gekregen, dat als ik een kerstpakket wens te ontvangen, ik daarvoor 7 procent van mijn loon moet inleveren! Dat noem ik toch wel grof schandaal. Ik kan niet vatten, dat er een loonstop moet komen, maar geen prijsstop". Manifest werd gretig gelezen.  

Door Wil van der Klift

Maandag maakt de vakcentrale FNV bekend hoe de achterban over het Najaarsakkoord denkt. Bij een afwijzing kan de Kamer gaan repareren, kunnen de bonden weer looneisen stellen en staat met name het CNV-bestuur in zijn hemd. De bestuurders van het CNV roepen dan ook in koor dat verder onderhandelen uit den boze is. Ze riepen zelfs publiekelijk Balkenende terug die, voordat hij door Zalm en Terpstra werd teruggefloten, nieuwe onderhandelingen niet uitsloot.

De afgelopen twee weken vroeg de FNV haar 1,2 miljoen leden zich voor of tegen het Najaarsakkoord uit te spreken. Stemt een meerderheid voor, dan is het centraal akkoord van 14 oktober een feit. Bij een afwijzing ontkomen de aangesloten vakbonden er niet aan die uitslag te respecteren.

De kans dat het referendum op een 'Nee' uitdraait is redelijk groot. De afgelopen week peilde Maurice d'Hond een meerderheid (56%) tegen het akkoord. Ook waren de stemmingen op ledenvergaderingen van FNV Bondgenoten en ABVAKABO vaak negatief.

Voorzitter Lodewijk de Waal van de FNV schermt naar de leden van de FNV-bonden met het beeld dat het kabinet zijn bezuinigingsplannen weer van stal haalt en de FNV met grootschalige demonstraties de Tweede Kamer voor haar standpunt moet zien te winnen of de verslechteringen via langdurige CAO-acties moet zien te repareren. In dit geval zou dat betekenen dat dit bij 600 tot 700 CAO-tafels zal moeten gebeuren. De Waal vreest dat dit een moeilijke zo niet onmogelijke opgave is. Het is duidelijk dat het 'akkoord' slechts door actie van tafel kan worden geveegd, maar de wijze waarop De Waal zijn boodschap brengt en het tijdstip waarop, maken dat er ernstig aan zijn neutrale opstelling kan worden getwijfeld. Door zich (nog) niet volledig achter het akkoord te scharen houdt de FNV-top de handen vrij om alsnog de barricaden op te gaan. Maar bij een dubbelzinnige uitslag zal iedere bond voor zichzelf de afweging moeten maken. Inmiddels neemt de druk toe om het 'akkoord' hoe dan ook te accepteren.

In dit opzicht maken de CNV-bestuurders het zeer bont. Het Najaarsakkoord hoeft volgens hen niet te worden ingetrokken, zelfs als de FNV-leden zich nadrukkelijk tegen uitspreken. "Getalsmatig heb je de FNV niet nodig om tot een akkoord te komen", merkte CNV-er Van Splunder op. Een muis die samen met een olifant op een brug loopt en zegt: "Wat stampen we, hè!" Hij voegde er nog wel aan toe: "De vraag is of dat verstandig is."

De CNV'er vindt dat de FNV het contract niet hoeft te tekenen maar wel zou kunnen respecteren. Daarmee roept hij de Federatieraad van de FNV vantevoren al op om overstag te gaan. Van Splunder: "Een complete heropening van het overleg is wat mij betreft uitgesloten." "We hebben het totale pakket gedeald. Als je daar een of twee stenen uit haalt, zal het bouwwerk snel in elkaar duikelen." Hij krijgt uiteraard steun van de VNO-NCW die meent dat de FNV-topbestuurders zich tijdens de vergadering van de Federatieraad op maandag 17 november niet langer afzijdig kunnen houden. "Zij zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen en zich hard moeten maken voor het akkoord." "De BV Nederland is de grote winnaar", had Schraven eerder opgemerkt. Hij gaf duidelijk aan dat de werkgevers niet zoveel moesten inleveren om loonbevriezing te krijgen. Opnieuw onderhandelen is voor de werkgevers dan ook niet aantrekkelijk.

Politici worden zenuwachtig

Sinds de kans vorige week toenam dat een meerderheid van de FNV-leden het 'akkoord' zou kunnen gaan afwijzen, begon een schimmig politiek spel. PvdA-leider Wouter Bos zinspeelde op het overdoen van de Najaarsonderhandelingen. En Balkenende sloot een ingreep in het akkoord niet langer uit. Nadat zijn eigen partij, de VVD, de CNV en zelfs De Waal over hem heen waren gevallen, meldde hij afgelopen zaterdag ferm dat er niets te onderhandelen viel. Maar duidelijk is dat de politieke eenheid minder hecht is dan VVD-minister Zalm van Financiën en minister De Geus van Sociale Zaken graag zouden zien. De Geus vindt zelfs dat De Waal het loonakkoord met een positief stemadvies had moeten voorleggen aan zijn achterban. Balkenende wilde afwachten hoe eerst de FNV-leden en vervolgens de FNV-bestuurders zich uitspreken over het akkoord. "We zullen ons nader beraden als er meer duidelijkheid is", aldus de premier. Over de woorden van Zalm zei hij: "Het zou gek zijn als je met elkaar tot een akkoord bent gekomen en dan van tevoren zou zeggen dat je wilt heronderhandelen. Zo moeten de opmerkingen van Zalm worden verstaan." Balkenende zei ook dat het 'natuurlijk' niet de bedoeling kan zijn om het hele akkoord opnieuw ter discussie te stellen.

Verzet achterban FNV tegen onderhandelingsakkoord

De vijftien FNV-bonden zullen zich alleen laten leiden door hun eigen leden. Maar in de Federatieraad, waarin de FNV-bonden zijn verenigd, tellen de stemmen van de kleine bonden relatief zwaarder. De voorman van vakbond De Unie, onderdeel van MHP, heeft al gezegd niets te zien in loonbevriezing.

De vakbondsleden hebben het meeste moeten incasseren. Bevriezing van de lonen betekent een structurele verlaging van de lonen op lange termijn.

Op een bijeenkomst van FNV Bondgenoten in Rotterdam werd het Najaarsakkoord afgewezen door de 180 aanwezige leden. Hetzelfde gebeurde bijna unaniem op de ledenvergadering van ABVAKABO in Amsterdam. In Rotterdam werd, ook bijna unaniem, een motie aangenomen, waarin staat dat FNV-voorzitter Lodewijk de Waal en onderhandelaar Agnes Jongerius slecht werk hebben geleverd tijdens het overleg. Het akkoord bevat volgens de leden veel te veel open einden. Tot en met afgelopen maandag werden de stemmen geteld. Hoe ook de uitslag was, de strijd is nog niet gestreden.

Bronnen: NRC, 15-10-2003; FD, 30-10-2003 en 1-11-2003.