Wereldeconomie in crisis
 |
Demonstratie in Parijs op 15 november 2003.
Foto: John Catalinotto
|
Door Jos van Bergen
De werkloosheid loopt niet langer op met 11.000 mensen per maand, maar "slechts" met 5.000. Het begrotingstekort valt hoger uit dan verwacht zodat nieuwe bezuinigingen op de overheidsuitgaven verwacht mogen worden. Na de EU hebben Japan en Noorwegen de VS gedreigd met sancties tegen de importheffingen op staal. De VS hebben de import van textiel uit China beperkt om de eigen textielindustrie te beschermen. China zegde prompt het bezoek van een zware handelsdelegatie aan de VS af.
De spanningen in de wereld nemen zienderogen toe. In Nederland daalde de consumptie in het derde kwartaal met 4,7 procent ten opzichte van vorig jaar. Het Europese stabiliteitspact wordt met voeten getreden. Onder druk van de malaise in de wereldeconomie neemt het protectionisme zienderogen toe en worden gemaakte afspraken probleemloos aan de kant geschoven. Maar van echte crisis zou beslist geen sprake zijn.
Cijfers en belangen
De economie in de VS zou in het derde kwartaal met 8,2 procent gegroeid zijn. Dat zijn de fantastische cijfers van de statistici. De werkelijkheid ziet er echter anders uit. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie volgens het ministerie van Handel gegroeid met 3,5 procent. Dat klinkt al heel anders dan de gerapporteerde groei van 8,2 procent. Maar ook achter dit cijfer kunnen de nodige vraagtekens geplaatst worden. Voor vele posten wordt gebruikgemaakt van correcties voor inflatie, kwaliteit of substitutie. De VS gaven bijvoorbeeld 88,4 miljard dollar aan computers en randapparatuur uit, 7,3 procent meer dan de 82,4 miljard in het tweede kwartaal. Omgerekend naar jaargroei wordt het kwartaalcijfer 4 keer genomen zodat in de rapportage een groei gemeld wordt van 32,5 procent. Gecorrigeerd voor inflatie en kwaliteit gaven de VS echter 391 miljard dollar uit tegen 355 miljard een kwartaal eerder. Dat is een stijging van 10,1 procent en omgerekend naar jaargroei een stijging van 47,2 procent. Zo wordt een werkelijke stijging van 6 miljard opgeblazen tot 36 miljard, ongeveer 20 procent van de totale gerapporteerde groei. Deze correctie voor toegenomen snelheid van computers vertekent dus de gerapporteerde cijfers in hoge mate. Ook met andere posten wordt gerommeld zodat het groeicijfer van het bruto nationaal product in de VS met een flinke korrel zout genomen moet worden. En dat geldt ook voor andere statistieken, niet alleen in de VS, maar ook in Nederland. Niet zozeer de werkelijkheid, maar eerder de belangen bepalen de uitkomsten van de metingen. Vertrouwen heet het spel dat gespeeld wordt, maar alle protectionistische maatregelen spreken een volstrekt andere taal. De industrie van de VS verkeert in ernstige problemen.
Concurrentiepositie onhoudbaar
In Nederland staan de zaken er niet beter voor. Nog steeds staan er in het midden- en kleinbedrijf honderdduizenden banen op de tocht. Evenals het aantal faillissementen neemt ook het aantal gedwongen verkopen van de eigen woning toe. De draconische bezuinigingen op de zorg, het onderwijs en het sociale stelsel, gecombineerd met enorme verhogingen van premies en eigen bijdragen, zullen veel mensen in grote problemen brengen. De gevolgen voor de consumptie laten zich raden. Volgens professor Math de Vaan van Bureau Berenschot staan er 200.000 banen in de Nederlandse "maakindustrie" op het spel. De Vaan meent dat de Nederlandse industriële concurrentiepositie in 'laagwaardige apparaten die in grote volumes moeten worden geproduceerd, volstrekt onhoudbaar is'. Einde verhaal dus voor de fabricage hier van transistorradiootjes of elektrische scheerapparaten. 'Dat kunnen de lagelonenlanden net zo goed en goedkoper.' De Vaan: "De centrale vraag achter ons onderzoek is of de hele Nederlandse industrie ten onder dreigt te gaan, door een zichzelf versterkend gebrek aan schaalgrootte. Is er door de toenemende concurrentie van lagelonenlanden als China zometeen nog wel industrie in Nederland over? De situatie nu lijkt sterk op die van 1983, toen we in Nederland bijna onze hele industrie kwijtraakten. Bovendien zien we dat de extra felle concurrentie van lagelonenlanden als China ook nog eens gepaard gaat met een enorme zuigkracht die landen als Taiwan, Korea, Maleisië en Japan op alle hoogwaardige werkgelegenheid in Europa uitoefenen."
Conjunctuurschokken
De Vaan ziet echter ook kansen, met name voor de hoogwaardige industrie. Een 'heel goed voorbeeld' van een hoogwaardige industrie die goed op zijn plek is in Nederland, vindt De Vaan de fabricage van complexe medische apparatuur, zoals onder meer door Philips Medical Systems. "Een enorm succesverhaal met Nederlands leiderschap in een uiterst attractieve groeiende wereldmarkt. Dan moet je denken aan dure geavanceerde apparaten als röntgenapparatuur, mri- en gt-scanners, medische bewakingsapparatuur. Nederland zou hier heel goed in kunnen zetten op continuering de komende twintig jaar van dat wereldleiderschap, maar daar is wel voor nodig dat de Nederlandse en Europese overheden ten aanzien van de medische zorg niet uitsluitend op de centen beknibbelen." De boekhoudersmentaliteit in de Europese gezondheidszorg dreigt in De Vaan's ogen de Europese medische industrie van een zeer stabiel groeiende afzetmarkt af te snijden. "Wat dat betreft is de Nederlandse overheid tamelijk visieloos bezig." Hoe enorm belangrijk een stabiele afzetbasis is, toont volgens De Vaan het profijt dat de Amerikaanse industrie in zwakke conjuncturele tijden heeft van haar defensieorders. "De VS zetten defensie bewust in om conjunctuurschokken te dempen. Die functie zou de gezondheidszorg in Europa kunnen vervullen."
Oorlogsvoorbereidingen
Inderdaad zetten de VS defensie in, niet alleen om conjunctuurschokken te dempen, maar ook om hun positie in de wereld te verstevigen. De controle over de olie in Irak verschaft de VS de mogelijkheid opkomende machten in bedwang te houden. Niet minder dan 87 miljard dollar wordt er in Irak geïnvesteerd voor de zogeheten wederopbouw, waar met name het Amerikaanse bedrijfsleven van profiteert. Wapenfabrikanten doen eveneens goede zaken. Het regime werkt aan de ontwikkeling van "kleine" nucleaire wapens, een nieuwe generatie clusterbommen die volgens de conventie van Genève verboden zijn, en aan een nieuwe MOAB (Mother Of All Bombs) waarvan de stofwolken na de ontploffing tot 40 kilometer ver te zien zijn. Het kapitaalbelang staat voorop en kapitaal kent geen menselijkheid. De wereld staat aan de vooravond van een enorme vernietigingsslag.
Gewelddadige gezondheidszorg
Ook in Europa wordt niet de gezondheidszorg, maar defensie ingezet voor het opvangen van conjunctuurschokken. Terwijl in Nederland de gezondheidszorg wordt afgebroken worden er miljarden uitgegeven aan de JSF en aan de stationering van militairen in Irak. In 2007 moet de Europese "snelle interventiemacht" gereed zijn. Het EADS (European Aeronautic Defence and Space Company) boekte een spectaculaire groei van 25 miljard euro aan militaire orders. Het ministerie van Defensie heeft in de afgelopen maanden bemiddeld om het defensiebedrijf RDM voor faillissement te behoeden. RDM heeft opdracht voor twee materieelprojecten: het lichte verkennings- en bewakingsvoertuig Fennek en het nieuwe superkanon van de landmacht, de Panzerhaubitze 2000. Maar het geld is op dus schakelde Defensie zichzelf in: "De Koninklijke Landmacht wil een vaderlandse defensie-industrie". Een handelsoorlog tussen de VS en de EU en China dreigt, de escalatie leidt onherroepelijk tot militaire oorlog. Toepassing van geweld voor het kapitaalbelang gaat dus voor, dwars tegen het menselijke belang in. Daarom gaat het geld niet naar de gezondheidszorg, maar naar de wapenindustrie.
Kapitalisme in crisis
Via zogenaamde antiterrorismewetgeving worden de burgerrechten afgebroken. Preventief fouilleren, camerabewaking en de identificatieplicht zijn maatregelen die in eerste instantie tegen de eigen bevolking zijn gericht. Op alle mogelijke gebieden is de afbraak in volle gang en worden er maatregelen voorbereid om elk verzet hiertegen in de kiem te smoren. Het kapitalisme verkeert in ernstige crisis en maakt de bevolkingen tot slachtoffer. Verzet hiertegen is noodzakelijk. Tegen de sociale afbraak, voor behoud van lonen en uitkeringen en voor behoud van de wereldvrede.